Prezıdent sapary: Qazaqstan Koreıaǵa qandaı taýarlar eksporttaıdy
Altynshy sapar
«Tańǵy jupar eli», «Azııa jolbarysy». Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev memlekettik saparmen júrgen Ońtústik Koreıanyń álemdik arenada osyndaı beıresmı ataýlary bar. Táýelsizdik alǵan tustan beri Qazaqstan men «Azııa jolbarysynyń» arasynda ózara yntymaqqa negizdelgen qarym-qatynas ornady. Bul sózimizge QR Syrtqy ister mınıstrliginiń bergen derekteri dálel.
«2019 jyly bizdiń memleketterimiz strategııalyq seriktestiktiń ornaǵanyna 10 jyl tolǵanyn atap ótse, 2022 jyly ózara dıplomatııalyq baılanystardyń ornaǵanyna 30 jyl bolady. Osy kezeń aralyǵynda Qazaqstan men Koreıa arasynda senimdi saıası dıalog qalyptasyp, ekijaqty ekonomıkalyq qarym-qatynastar qarqyndy túrde júzege asýda», - dep jazady SІM mamandary.
1991 jyldan bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaev Koreıa Respýblıkasyna 5 ret saparmen barsa, Koreıa Respýblıkasynyń Prezıdentteri elimizge 6 ret saparmen kelgen eken.
Al keshe, ıaǵnı, 16 tamyzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Seýlge memlekettik saparmen bardy.
Qazaqstan basshysy koronavırýs indeti taraǵannan beri Koreıa Respýblıkasyna resmı saparmen barǵan alǵashqy sheteldik Prezıdent ekenin de aıtý kerek.
Syrtqy ister mııstrliginiń málimeti boıynsha, sapar barysynda qos memlekettiń basshylary ekijaqty qarym-qatynastardy jańa deńgeıge kóterip, keńeıtilgen strategııalyq seriktestik ornatý týraly birlesken málimdeme qabyldamaqshy.
«Atalǵan qujat eki memleket arasyndaǵy yntymaqtyń aýqymyn keńeıtip, energetıka, tsıfrlandyrý, bıofarmatsevtıka, qarjy tehnologııalary, aýyl sharýashylyǵy, densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne t.b. salalardaǵy jańa jobalardy júzege asyrýǵa septigin tıgizedi. Sondaı-aq, memlekettik mekemeler men kvazımemlekettik qurylymdar 10 shaqty qujatqa qol qoıyp, memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń odan ári keńeıýine septigin tıgizedi dep senemiz. Resmı delegatsııanyń qataryna birqatar mekeme basshylarynyń engenin eskere otyryp, olardyń koreılik áriptesterimen ekijaqty kezdesýleri josparlanǵanyn aıtý kerek», - deıdi SІM ókilderi.
Sapar aıasynda Qazastan Prezıdenti Seýldegi Kıber ýnıversıtetiniń aýmaǵynda Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoıyna oraı ornatylǵan eskertkishtiń ashylý saltanatyna qatysady.
Eńbek mıgratsııasy
Qazaqstan men Ońtústik Koreıa arasyndaǵy erekshe yntymaqty baılanys aradaǵy eńbek kóshi-qonynan da kórinis tapqan deýge bolady. 2014 jylǵy 19 maýsymda Qazaqstan Úkimeti men Koreıa Úkimeti vızalyq qarym-qatynasty ońtaılandyrý týraly kelisimge qol qoıǵan bolatyn. Sol kelisimniń arqasynda qos el azamattary eki araǵa 30 kún vızasyz rejımmen saparlaı alatyn múmkindik alǵan. Osy 30 kúndik vızasyz rejımdi keıbir azamttarymyz eńbek mıgratsııasyna berilgen «joldama» etip júr.
Syrtqy ister mınıstrliginiń málimetine qaraǵanda, Koreıa Respýblıkasynyń aýmaǵynda zańsyz jumys isteıtin Qazaqstan azamattarynyń sany búginde 8 402 adamǵa jetken.
«Syrtqy ister mınıstrligi osy másele boıynsha turaqty negizde koreı tarapymen konsýltatsııalar men kelissózder júrgizýde. Problemany sheshý joldarynyn biri – eńbek kóshi-qony salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly eki jaqty Kelisimge qol qoıý bolyp tabylady», - dep jazady mınıstrliktiń baspasóz qyzmeti.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev byltyr 22 qazandaǵy Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń 4-otyrysynda Úkimetke «Halyqtyń eńbek kóshi-qony salasyndaǵy jumysty jandandyrý jónindegi 2021-2023 jyldarǵa arnalǵan uıymdastyrýshylyq is-sharalar jospary» jasaýdy, sonyń negizinde «Koreıa Respýblıkasymen eńbekshi-mıgranttardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly kelisim (memorandým) ázirlep, ekijaqty bekitýdi tapsyrǵan bolatyn. Bul sharýa 2021-2022 jyldary aralyǵynda tyndyrlýy tıis.
30 jylda 7 mlrd dollar ınvestıtsııa salǵan
Ońtústik Koreıa – Qazaqstan úshin álemdegi eń iri 10 ınvestor eldiń biri.
«COVID-19 indetiniń jer-jahanǵa jaıylǵanyna qaramastan, 2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha eki memleket arasyndaǵy taýar aınalymy joǵary deńgeıde saqtalyp, 5,8 mlrd AQSh dollar boldy. Osy rette, Ońtústik Koreıa Qazaqstannyń eń iri 10 syrtqy saýda seriktesteriniń birine aınaldy», - dep jazady SІM baspasóz qyzmeti.
Qazaqstan táýelsizdiginiń 30 jylynda koreı taraby elimizge 7 mlrd dollardan astam tikeleı ınvestıtsııa salǵan. Qazaqstanda koreı kapıtalynyń qatysýymen 550-den astam kompanııa jumys istep keledi. Solardyń qatarynda «Samsung», «LG», «Hyundai», «Lotte», «Posco», «KNOC» sııaqty alpaýyttar bar.
Byltyr eki memleket arasynda sátti júzege asqan ekonomıkalyq jobalardyń qataryna Almatyda ashylǵan «Hyundai» avtokólikterin shyǵarý zaýytyn jatqyzýǵa bolady. Sondaı-aq, Nur-Sultanda ashylǵan Qazaqstan-Koreı IT ortalyǵy men Almatyda salynǵan koronavırýs indetin anyqtaýǵa arnalǵan mobıldi skrınıng ortalyǵy (Drive Through) – eki memleket arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jarqyn kórinisi. Bir ǵana Hyundai kompanııasy byltyr Almatyda jeńil avtomobılder qurastyrý úshin 60 mln dollar, júk kólikteri men shaǵyn klasty avtobýstar qurastyrý úshin 22 mln dollar ınvestıtsııa quıǵan bolatyn. Prezıdenttiń búgingi sapary aıasynda Almaty qalasyndaǵy Nyundai Trans Kazakhstan zaýytynda Hyundai Tucson modelin CKD ádisimen óndirý jónindegi kommertsııalyq kelisimge, sondaı-aq «KIA Corporation» kompanııasymen yntymaqtastyq jáne KIA Sportage modelin CKD ádisimen óndirý jónindegi kelisime qol qoıý josparlanyp otyr.
«Memleket basshysynyń Koreıa Respýblıkasyna sapary aıasynda 20-dan astam iri koreıalyq kompanııa basshylarynyń qatysýymen ınvestıtsııalyq kezdesý ótip, sonyń qorytyndysy boıynsha avtomobıl jasaý, turǵyn úı qurylysy, metallýrgııa, densaýlyq saqtaý jáne aýyl sharýashylyǵy salalarynda 1,5 mlrd dollardan astam qarajatqa jańa ınvestıtsııalyq jobalar boıynsha kommertsııalyq qujattarǵa qol qoıylady», - deıdi syrtqy ister mınıstrliginiń mamandary.
2022 jyl – «Mádenı almasý jyly»
2020 jyly Ońtústik Koreıa úkimeti elimizge COVID-19 indetimen aýqymdy kúres júrgizý úshin 800 myń dollardyń gýmanıtarlyq kómegin usyndy. .
Qazirgi kezde Almaty – Seýl – Almaty baǵyty boıynsha qazaqstandyq «Air Astana» jáne koreıalyq «Asiana Airlines» áýekompanııalarynyń turaqty reısteri qatynaıdy. COVID-19 indetine baılanysty eki el arasyndaǵy áýe reısteriniń tizbesin keńeıtý máselesi ázirge kún tártibinde turǵan joq.
«Keler jyly eki memleket arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastardyń ornaýyna 30 jyl tolýyna baılanysty 2022 jyl «Mádenı almasý jyly» bolyp jarııalanady jáne sonyń sheńberinde eki memlekette de túrli mereıtoılyq is-sharalar, sonyń ishinde mádenı is-sharalar ótedi dep kútilýde», - delingen SІM usynǵan málimette.
Al Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrliginiń deregine súıensek, Qazaqstan men Ońtústik Koreıa arasyndaǵy alys-beris pandemııa bastalǵannan beri nasharlaǵan. Jalpy alsaq, 2016 jyldan beri eki aradaǵy saýda aınalymynyń kólemi 8,7 ese ósken.
Mysaly, Qazaqstan men Ońtústik Koreıanyń 2020 jyldaǵy taýar aınalymy 5,9 mlrd dollar bolǵan. Bul 2019 jylmen salystyrǵanda 10% tómen (6,5 mlrd dollar).
| Jyl | 2019 jyl | 2020 jyl | 2020/2019 ózgeris |
| Taýar aınalymy | 6 545,5 | 5 893,3 | -10% |
| Eksport | 3 080,2 | 1 003,9 | -67,4% |
| Import | 3 465,3 | 4 889,4 | +41,1% |
| Saýda balansy | -385,1 | -3 885,4 | nasharlaǵan |
2020 jyly Qazaqstannan Ońtústik Koreıaǵa 1 mlrd dollardyń ónimi eksporttalǵan. Bul bir jyl burynǵy kórsetkishten 67,4% tómen.
| Taýar túri | 2019 jyl | 2020 jyl | 2020/2019 ózgeris | |||||
| fız. kólemi | myń $ | úlesi | fız. kólemi | myń $ | úlesi | fız. kólemi | mln.$ | |
| Búkil eksport | 3 080 203,70 | 100% | 1 003 922,30 | 100% | -67,40% | |||
| 1. Shıki munaı | 5 875 210,20 | 2 904 432,70 | 94,30% | 2 268 031,70 | 887 006,40 | 88,40% | -61,40% | -69,50% |
| 2. Ferroqorytpa | 99 676,80 | 118 606,70 | 3,90% | 80 185,40 | 84 190,80 | 8,40% | -19,60% | -29% |
| 3. Tıtan jáne odan jasalǵan buıymdar | 3 443,70 | 29 959,90 | 0,97% | 2 864,70 | 26 531,30 | 2,60% | -16,80% | -11,40% |
| 4. Bolat qospasynan jasalǵan jartylaı fabrıkattar | 70 173,40 | 24 662,40 | 0,80% | 10 433,60 | 3 131,60 | 0,31% | -85,10% | -87,30% |
| 5. Elektr mashınalary men jabdyqtaryna arnalǵan oqshaýlaǵysh armatýra | 0 | 394,8 | 0,01% | 0 | 1 682,20 | 0,17% | rost v 4,6 r. | rost v 4,3 r. |
| 6. Oksometaldyq jáne peroksometaldyq qyshqyl tuzdary | 160 | 158,3 | 0,01% | 600 | 557,3 | 0,06% | rost v 3,7 r. | rost v 3,5 r. |
| 7. Pil súıegi, basqa da janýarlar men sútqorektilerdiń súıegi | 1,4 | 313,2 | 0,01% | 1,7 | 325,2 | 0,03% | 23,30% | 3,80% |
| 8. Parfıýmerııa men dári óndirisinde qoldanylatyn ósimdikter | 235,5 | 135 | 0,00% | 81,4 | 64,8 | 0,01% | -65,40% | -52% |
| 9. Kerneýi 1000 voltten aspaıtyn elektr togyn rettegish apparat | 0 | 0,8 | 0,00% | 0,2 | 55,6 | 0,01% | 20 ese ósim | 71,6 ese ósim |
| 10. Janǵyş taqtatas | 120 | 51,8 | 0,00% | 120 | 50 | 0,00% | 0% | -3,40% |
| 11.Teri kútimine arnalǵan kosmetıkalyq quraldar, sándik kosmetıka | 0,4 | 48,3 | 0,00% | 0,2 | 39,5 | 0,00% | -55,10% | -18,20% |
| 12. Aýa baptaǵysh qondyrǵylar | 0 | 0 | - | 1,2 | 36,3 | 0,00% | new | new |
| 13. Oqshaýlanǵan symdar, kábil | 0,4 | 48,4 | 0,00% | 0,3 | 35,3 | 0,00% | -25,60% | -27% |
| 14. Rezeńke men plastmassa óńdeıtin qondyrǵylar | 0 | 0 | - | 0,7 | 25 | 0,00% | new | new |
| 15. Keptirilgen kókónis | 0,1 | 0,7 | 0,00% | 7 | 23,1 | 0,00% | 70 ese ósim | 35,5 ese ósim |
| 16. Elektronnye ıntegralnye shemy | 0,1 | 118,1 | 0,00% | 0 | 21,1 | 0,00% | -87,80% | -82,20% |
| 17. Baqylaý,ólsheý aspaptary, beıindik proektorlar | 0 | 0,3 | 0,00% | 0,2 | 19,3 | 0,00% | 6,4 ese ósim | 59,6 ese ósim |
| 18. Tok qabyldaıtyn jáne taratatyn apparatýra bólshekteri | 8,7 | 249,8 | 0,01% | 0,8 | 16,5 | 0,00% | -91,20% | -93,40% |
| 19. Kúshti spırttik ishimdikter | 2 880,00 | 36,4 | 0,00% | 3 110,40 | 15,6 | 0,00% | 8% | -57,10% |
| 20. Tabıǵı shaıyr | 0 | 0 | - | 0,4 | 12,9 | 0,00% | new | new |
Al Ońtústik Koreıadan Qazaqstanǵa keletin ımport 2020 jyly 41,1% ósip, 4,9 mlrd dollarǵa jetken.
| Taýarlar | 2019 jyl | 2020 jyl | 2020/2019 ózgeris | |||||
| fız. kólemi | myń $ | úlesi | fız. kólemi | myń $ | úlesi | fız. kólem | mln.$ | |
| Búkil ımport | 3 465 280,20 | 100% | 4 889 368,10 | 100% | 41,10% | |||
| 1. Tońazytqysh jáne muzdatqysh jabdyqtar | 1 457,50 | 65 603,50 | 1,90% | 37 428,10 | 1 629 534,30 | 33,30% | 25,7 ese ósim | 24,8 ese ósim |
| 2. Aýa nemese vakýýmdyq sorǵylar, kompressorlar men jeldetkishter | 8 466,40 | 393 077,20 | 11,30% | 23 838,20 | 1 057 729,40 | 21,60% | 2,8 ese ósim | 2,7 ese ósim |
| 3. Tsentrıfýgalar, suıyqtyqtardy nemese gazdardy súzýge arnalǵan jabdyqtar men qurylǵylar | 11 109,40 | 420 929,70 | 12,10% | 11 877,30 | 433 091,60 | 8,90% | 6,90% | 2,90% |
| 4. Syıymdylyǵy 300 lıtrden astam qara metall ydystar | 1 067,80 | 48 990,50 | 1,40% | 8 675,10 | 355 661,00 | 7,30% | 8,1 ese ósim | 7,3 ese ósim |
| 5. Qubyrǵa arnalǵan armatýra | 5 451,90 | 249 224,50 | 7,20% | 4 712,90 | 253 937,70 | 5,20% | -13,60% | 1,90% |
| 6. Materıaldardy termııalyq óńdeýge arnalǵan jabdyq | 15 313,20 | 604 690,10 | 17,40% | 6 295,50 | 244 013,40 | 5,00% | -58,90% | -59,60% |
| 7. Qara metaldan jasalǵan konstrýktsııalar | 16 331,30 | 163 793,40 | 4,70% | 6 760,00 | 124 294,30 | 2,50% | -58,60% | -24,10% |
| 8. Elektr transformatorlary | 1 218,60 | 39 006,10 | 1,10% | 3 780,30 | 120 696,90 | 2,50% | 3,1 ese ósim. | 3,1 ese ósim |
| 9. Suıyqtyqqa arnalǵan nasostar | 10 265,50 | 447 236,80 | 12,90% | 2 794,30 | 95 463,60 | 2,00% | -72,80% | -78,70% |
| 10. Avtomobıl shanaǵy | 5 633,00 | 71 922,90 | 2,10% | 7 178,00 | 62 938,20 | 1,30% | 27,40% | -12,50% |
| 11. Qara metaldan asalǵan syǵymdalǵan jáne suıytylǵan gazǵa arnalǵan ydystar | 1 628,20 | 61 068,90 | 1,80% | 3 166,70 | 59 200,90 | 1,20% | 94,50% | -3,10% |
| 12.Avtomobıl men traktordyń qosalqy bólshekteri | 4 024,40 | 39 714,80 | 1,10% | 3 550,10 | 57 605,80 | 1,20% | -11,80% | 45% |
| 13. Ushqynmen tutanatyn ishten janý qozǵaltqyshtary | 9 396,00 | 20 509,10 | 0,59% | 9 343,00 | 27 495,80 | 0,56% | -0,60% | 34,10% |
| 14. Medıtsnalyq buıymdar men qurylǵylar | 142,3 | 17 361,40 | 0,50% | 110,4 | 19 434,90 | 0,40% | -22,50% | 11,90% |
| 15. Jeńil kólikter | 992 | 7 201,40 | 0,21% | 2 356,00 | 17 875,30 | 0,37% | 2,4 ese ósim | 2,5 ese ósim |
| 16. Motorly temirjol jáne tramvaı vagondary | 0 | 0 | - | 8 | 16 842,80 | 0,34% | new | new |
| 17. Qara metaldan jasalǵan túrli buıymdar | 2 706,20 | 24 247,80 | 0,70% | 1 419,30 | 14 673,80 | 0,30% | -47,60% | -39,50% |
| 18. Jón jóndeý jáne qurylys tehnıkasy | 244 | 20 013,30 | 0,58% | 338 | 13 914,90 | 0,28% | 38,50% | -30,50% |
| 19. Qara metaldan jasalǵan jiksiz qubyrlar, tútikter jáne profılder | 541,2 | 3 620,50 | 0,10% | 864,7 | 11 519,80 | 0,24% | 59,80% | 3,2 ese ósim |
| 20. Rentgen aparaty | 36 | 4 766,20 | 0,14% | 73,1 | 10 989,80 | 0,22% | 2 ese ósim | 2,3 ese ósim |
Qazaqstan men Ońtústik Koreıa arasyndaǵy taýar aınalymy 2021 jylǵy qańtar-maýsymda 1,1 mlrd dollar bolǵan. Bul byltyrǵy kezeńmen salystyrǵanda 58,5% tómen (2,6 mlrd dollar).
| Kezeń | 2020 jyldyń qańtar-maýsymy | 2021 jyldyń qańtar-maýsymy | 2021/2020 ózgeris |
| Taýar aınalymy | 2,6 | 1,1 | -58,5% |
| Eksport | 0,7 | 0,7 | +8,8% |
| Import | 1,9 | 0,4 | -81,8% |
| Saýda balansy | -1,3 | 0,4 | jaqsardy |
2021 jyldyń alǵashqy jartysynda Qazaqstannyń Ońtústik Koreıaǵa eksporty 8,8% ósip, 733,6 mln dollar bolǵan. Negizgi taýarlar: shıki munaı – 657 mln dolar,(89,6% úlesimen), ferroqorytpa – 45,3 mln dollar (6,2%), tıtan jáne odan jasalǵan buıymdar – 16,7 mln dollar (2,3%), bolat qospasynan jasalǵan jartylaı fabrıkattar - 13,4 mln dollar (1,8%), oksometaldyq jáne peroksometaldyq qyshqyl tuzdary – 462,2 myń dollar (0,06%).
2021 jylǵy qańtar-maýsymda Qazaqstanǵa Ońtústik Koreıadan kelgen ımport 81,8% tómendep, 354,1 mln dollar ǵana bolǵan.
Negizgi taýarlar: avtomobılge arnalǵan shanaq – 59,5 mln dolar (16,8% úlesimen), motorly temirjol nemese tramvaı vagondary – 50,5 mln dollar (14,3%), avtomobıl men traktorǵa arnalǵan qosalqy bólshekter – 44,3 mln dollar (12,5%), ushqynmen tutanatyn ishten janý qozǵaltqyshtary – 26,6 mln dollar (7,5%), jeńil avtomobıl – 15,1 mln dollar (4,3%), teri kútimine arnalǵan kosmetıkalyq quraldar, sándik kosmetıka – 10,6 mln dollar (3%), mystan jasalǵan ózge de buıymdar – 9,8 mln dollar (2,8%), jol jóndeý jáne qurylys tehnıkasy - 8,7 mln dollar (2,4%).
Pandemııa qursaýyndaǵy sońǵy eki jyl aradaǵy alys-beristi qubyltqany bolmasa, jalpy eki eldiń arasyndaǵy taýar aınalymy 2016 jyldan beri 8,7 ese artqan. Eksport 4,5 ese ósse, ımport 10,8 ese ósken.
| Jyldar | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2020/2016 j.j ózgeris |
| Taýar aınalymy | 676,5 | 1 695,5 | 3 897,1 | 6 545,5 | 5 911,4 | 8,7 ese ósim |
| Eksport | 223,5 | 1 128,2 | 2 975,9 | 3 080,2 | 1 003,9 | 4,5 ese ósim |
| Import | 453,0 | 567,3 | 921,2 | 3 465,3 | 4 907,5 | 10,8 ese ósim |
