Postkovıd sındromy degen ne jáne ony emdeýge bola ma
Postkovıd sındromy – koronavırýs ınfektsııasynyń saldary, bul aýrýdy bastan ótkergen adam uzaqmerzimdi áserinen zardap shegedi.
Dárigerler ony «uzaqqa sozylǵan kovıd» dep te ataıdy, ol 4-12 aptaǵa deıin sozylýy múmkin.
«Postkovıdtyq sındrom mýltısıstemalyq zaqymdanýdy týdyrady, ıaǵnı barlyq múshege zaqym keltiredi. Eń aldymen, júrek-tamyr júıesi zardap shegedi. Sol sııaqty birden bolmasa da vırýstyq mıokardıt baıqalady, al birneshe aıdan keıin qan qysymynyń aýytqýy shyǵady. Budan bólek postýraldy ortostatıkalyq tahıkardııa sındromy, ókpe fıbrozy, ókpe tini jasýshalarynyń buzylýy, sozylmaly júrek jetkiliksizdigi, búırektiń zaqymdanýy, isiný, suıyqtyqtyń saqtalýy, baýyrdyń zaqymdanýy bar. Keıbir naýqastar kórý qabiletiniń buzylǵanyn, bulshyq eti aýyratynyn aıtyp jatady. Kez-kelgen túrdegi koronavırýs bulshyqet jaǵdaıyna áser etetin aqýyz mólsherin edáýir tómendetedi», - dedi dáriger.
Sonymen qatar, koronavırýs adamnyń psıhıkasy men emotsıonaldy jaǵdaıyna áser etedi. Keıinnen uıqysyzdyq, shamadan tys uıqyshyldyq, uıqynyń ınversııasy paıda bolýy múmkin, uıqy rejımi buzylyp, kúni men túni aýysyp ketýi múmkin.
«Koronavırýs adamnyń psıhoemotsıonaldy densaýlyǵyna teris áser etedi. Depressııalyq kóńil-kúı, kóńilsizdik sııaqty áseri baıqalýy múmkin. Keıde tipti sýıtsıdtik oılar keledi. Kóńil-kúıdiń kúrt ózgerýi, ózin-ózi baqylaýdyń tómendigi, úreılený, tunshyǵý, júrek aıný, qysymnyń joǵarylaýy jáne bas aınalý sekildi ózgerister de bolady», - dep túsindirdi Araılym Eraly.
Bas aýrýy da bolýy múmkin, óıtkeni koronavırýs júıke júıesine de áser etedi.
Infektsıonıstiń pikirinshe, adamnyń termoregýlıatsııasy jıi buzylady.
ıAǵnı, sýbfebrıldi temperatýra uzaq ýaqyt saqtalady – 37-37,5 gradýs, nemese kerisinshe tómen temperatýra – 36 gradýsqa deıin (gıpotermııa), bulshyqettiń dirildeýi men qaltyraýy qatar júredi.
Teriniń qyshýy, sezimtaldyq, ıis pen dám sezý júıeleriniń buzylýy birneshe aıǵa sozylýy múmkin.
Dáriger postkovıd sındromynan aıasy tar mamandar men reabılıtolog emdeıtinin atap ótti.
«Kovıdten keıingi naýqastardy ońaltýdyń negizgi baǵyty – tynys alý, bulshyqet qyzmeti, nevrologııalyq, psıhologııalyq, tanymdyq jáne komorbıdtik buzylystardyń qalpyna kelýi. Sondaı-aq, kesh trombozdyń jáne tromboembolııanyń aldyn-alý, uıqynyń buzylýyn retke keltirý, stressti, mazasyzdyqty, depressııany jeńý. Sáıkesinshe, dáriger-reabılıtolog patsıenttiń málimetterin, anamnezin, jalpy klınıkalyq tekserisin, zerthanalyq derekterin eskere otyryp, qorytyndy jasaıdy, negizgi dıagnozdy belgilep, ońaltýǵa jiberedi», - dep túsindirdi ol.