Petropavlda birneshe klımattyq beldeý ósimdikteri toǵysqan dendrobaq ashyldy
Shaǵyn dendrobaq M.Qozybaev atyndaǵy Soltústik Qazaqstan ýnıversıtetiniń janynan quryldy. Jalpy aýmaǵy – 0,3 ga. Buryn qurylys qoqysy jatqan bul jerge erekshe jáne sırek kezdesetin 50 shaqty aǵash otyrǵyzyldy.
«Byltyr Nazarbaev Ýnıversıtetiniń grantyn jeńip aldyq. Olar elimizdiń ýnıversıtetterine kampýstaryn ekologııalyq, estetıkalyq jaǵynan jetildirýge usynys túsirip, grant oınatqan edi. Bizdiń joǵary oqý orny eki grant utyp aldy. Árqaısysy 800 myń teńge. Oǵan qosymsha óz ýnıversıtetimiz qarjy bólip, kómektesti.
Bizdiń usynysymyz ekige bólindi. Biri ýnıversıtet alańyna ádettegideı bizde keń qoldanylatyn qaraǵaı, shyrsha, shetendi bir jolaqqa egýdi usyndy. Al biz shaǵyn dendropark qurǵymyz keldi. ıAǵnı osy óńirde kezdese bermeıtin, biraq klımattyń uqsas bolýyna oraı tez jersinip ketetin aǵash túrlerin otyrǵyzýdy maqsat ettik», - deıdi joǵary oqý ornynyń dotsenti Tımýr Zverıachenko.
Dendrobaq ashý kópshiliktiń kóńilinen shyǵyp, byltyr jazda jumys bastalyp ketti. Sol úshin arnaıy tapsyryspen Soltústik Amerıka, Kanadanyń ońtústiginen, Alpi ormandarynan bizde ósedi degen erekshe aǵashtardy ákelindi. Qazir bul shaǵyn ǵana ýchaskede birneshe klımattyq beldeý ósimdikteri toǵysqan.
«Dendrobaqta kanadalyq Psevdotsýga Menzıs aǵashy bar. Ol kólemi boıynsha sekvoıadan keıin ekinshi orynda tur. Bul ósimdiktiń bıiktigi 100 metrge deıin barady, al dińgeginiń dıametri 6 metrge deıin jetedi. Alaıda mundaı alyp bolýy úshin 400-450 jyl kerek eken. Únemi jasyl bolyp turatyn ádemi aǵash.
Sondaı-aq rododendronǵa jatatyn ádemi butalardy – qyzyljıdekti, múkjıdekti otyrǵyzdyq. Maqsatymyz – bul aǵash-butalardy bizdiń jaqqa jersintip, keıin kóbeıtý», - deıdi Tımýr Zverıachenko.
Dendrobaqtyń bir bóligine ózimizde ósetin, biraq quryp ketýge jaqyn aǵashtar da egilgen. Sonyń biri - qara qandyaǵash – óńirde tek bir jerde ǵana ósedi. Ony, mamannyń aıtýynshav, Sergeev sý qoımasynyń mańynan ǵana kórýge boladyeken.
«Jumys byltyr bastaldy. Topyraǵy nashar boldy, ári bul jerde qurylys qoqysy jatqan, sondyqtan stýdenttermen birge ýchaskeni ósimdik egýge ázirledik, tyńaıttyq, tazarttyq. Qazirgi ýaqytta aǵashtar otyrǵyzyldy. Sondaı-aq jaqynda bul alańdy qorshap, ár aǵash jaıynda málimet beretin taqtaıshalar qoımaqpyz.
Bolashaqta bul dendroparkti bizdiń oqytýshylarymyz ben stýdentterimiz óz maqsattarynda paıdalana alady, sırek kezdesetin aǵashtardy tájirıbe jasaýda qoldanady. Qalemshe alyp, kóbeıtýdi de josparlap otyrmyz. Máselen jińishke japyraqty kókjıdek múlde aıazdan qoryqpaıdy, qyshqyl topyraqty jaqsy kóredi. Sondyqtan ony qaraǵaılardyń janyna egýge bolady. Nege bizdiń óńirde bul aǵashty kóbeıtpeske?!», - deıdi ýnıversıtet dotsenti.
Dendrobaq - orman sharýashylyǵy boıynsha bilim alyp jatqan jáne agronomııa baǵyty boıynsha oqıtyn stýdentterge jaqsy tájirıbe alańy boldy.
«Stýdentterdiń kómeginsiz biz mundaı aýqymdy jumysty atqara almas edik. Topyraqtyń nasharlyǵynan aǵashtardy josparlaǵandaı bir kúnde emes, segiz kún ishinde ǵana otyrǵyzyp boldyq. Stýdentter bul jumysty úlken qyzyǵýshylyqpen atqardy, suraqtary da kóp boldy. Dendroparkty qurý kezinde jastarǵa aǵashty durys otyrǵyzý, topyraqty daıyndaý, shuńqyr qandaı tereńdikte bolýy qajet, otyrǵyzý materıalyn durys tańdap alý, kútim jasaý sııaqty bilim berdik», - deıdi ýnıversıtet oqytýshysy.
Jaqynda ýnıversıtettiń túlegi kómek kórsetip, óz qarjysyna – 200 myń teńgege aǵash kóshetterin alyp bermek. Ony ýnıversıtettiń aýmaǵyna otyrǵyzý josparlanǵan. Tımýr Zverıachenkonyń aıtýynsha, sáýir aıynyń sońynda osylaısha aktsııa uıymdastyryp, ony dástúrli etpek.
«Bizdiń tájirıbemizdi qalany kógaldandyrýda, saıabaqtardy túrlendirýde keńinen qoldanýǵa bolady. Qazirgi ýaqytta Petropavlda negizinen úıeńki, terek, qaıyń ósedi. Eń jaqsy degende qaraǵaı men shyrshany kórýge bolady. Bul durys emes. Bizdiń ár saıabaqty sheteldegideı dendrobaqqa aınaldyrýǵa bolady.
Máselen, biz ýnıversıtet dendrobaǵyna balzamdy samyrsyn otyrǵyzdyq, olar bizdiń klımatta óte jaqsy ósedi. Burynǵydaı bir qatarǵa qaraǵaı, ekinshi qatarǵa qaıyń egý tájirıbesinen bas tartý kerek», - deıdi Tımýr Zverıachenko.
