Petropavl turǵyny banktegi laýazymdy jumysyn dánekerleýshi kásibine aıyrbastady
- Tımýr Qýandyquly, oqyrmanǵa ózińizdi tanystyryp ótseńiz. Qaı jerde týyp-óstińiz, qandaı bilim aldyńyz? Bul kásipke qalaı keldińiz?
- Meniń jasym 44-te, qazirgi Qyzyljar aýdany Nalobıno eldi mekeninde dúnıege kelgenmin. Ákemniń jumys babymen jıi qonys aýdardyq, oqyp júrgende 5 ret kóshken ekenbiz. Aýylǵa kelgende biz ýchaske alyp, óz kúshimizben úı salatynbyz. Kishkentaı bolsam da, qyzý jumystyń ortasynda júrip, ákeme kómektesetinmin. Sondyqtan qurylys mashyqtaryn bala kezden meńgerdim. Al mektepti bitirgesin jergilikti ýnıversıtette ekonomıst-menedjer mamandyǵyn alyp shyqtym.
Eńbek jolymdy Petropavldaǵy bankterdiń birinde bastadym. Jumysqa bar ynta-jigerimmen kiristim, osy salaǵa 15 jylymdy arnap, qatardaǵy menedjerden dırektordyń orynbasary laýazymyna deıin óstim.
Petropavlda 3-4 bankte, Astanada da osy laýazymda eńbek ettim. Biraq ýaqyt óte kele meniń bul salaǵa degen qyzyǵýshylyǵym báseńdedi. Burynǵydaı atqarǵan jumysymnan lázzat almaıtyn boldym. Sondyqtan ómirimdi, kásibimdi túbegeıli ózgertýdi oıladym. Men úshin jumystyń qarajat kózi ǵana emes, janǵa raqat syılaǵany da mańyzdy. Buǵan eseıe kele kóz jetkizdim.
Janǵa jaıly, rýhanı qajettilikterimdi qanaǵattandyratyn jumysty tapqanǵa deıin basqa salalarda da eńbek etip kórdim, bıznes ashtym, saýdamen aınalystym. Qurylys salasynda jastaıymnan alǵan mashyǵymdy paıdalanyp, páterlerdi jóndeýmen aınalystym. Óıtkeni, plıtka da sala alamyn, lamınat ta tóseımin, tusqaǵazdy da ózim japsyramyn, esik ornatý da men úshin problema emes. Suranys ta, tabys ta joǵary. Keıin jıhaz jasaýdy meńgerdim. As úı, jatyn bólme, kire beris shkaftaryn jasadym, biraq, 3-4 jyldan keıin onyń da men úshin qyzyǵy basyldy.
Al temirmen jumys isteýdi óz úıimniń qurylysyn bastaǵanda qolǵa aldym. Ol kezde áli bankte jumys isteıtinmin. Ýchaske alyp, zaıybym ekeýimiz armandaǵan úıimizdi óz kúshimizben salyp shyqtyq. Ony temirmen ádemilep qorshaý kerek boldy. Ózim istep kórmek boldym. Іs sapardan jyrymdap alyp qalǵan aqsham bolatyn, soǵan bazardan baryp qajetti apparatty satyp aldym. Internetten qalaı isteıtinin kórip, bir-eki kúnde meńgerdim. Bastapqyda tájirıbeniń joqtyǵy bilinip turatyn, ýaqyt óte kele sheberligim artty. Ózim jasaǵan qorshaý kóńilimnen shyqty, keıin dánekerleý apparatymen oryndyq, mangal jasap shyqtym. Dostarymnan suranys artty, jumystan keıin sheberhanamda tapsyrysty oryndaıtynmyn. Biraq ol kezde bul is hobbı edi. Al naqty osy iske 2021 jyly tolyq bet burdym.
Bul kezde sheberhanamda qajetti qural-jabdyqtyń 70 % bar edi. Óz isińdi ashýǵa, qondyrǵy alýǵa grant beriletinin estip, memlekettik baǵdarlamaǵa qatystym. Osylaısha, berilgen 180 myń teńgege jetpegen qural-saımandarymdy túgendep, tsehty jalǵa alyp, kásipti bastap kettim.
- Temir buıymdarǵa turǵyndardan suranys bar ma? Kóbine qandaı zatqa tapsyrys beredi?
- Tapsyrys óte kóp. Birinshi jyly barlyq tapsyrystyń tek 30% ǵana oryndaı aldym. Oǵan tájirıbeniń azdyǵy sebep boldy, ár istiń óz qyr-syry bar, oǵan ýaqyt kerek. Qazir barlyq tapsyrysty birdeı ala bermeımin, qyzyqty degenderin ǵana qabyldaımyn.
Tapsyrys maýsymǵa baılanysty túsedi, mysaly qazir – sáýir-maýsym aralyǵynda mangaldarǵa suranys joǵary. Jazdyń ortasynda baspaldaq taıanyshyna, kireberistegi bastyrmaǵa, basqyshtarǵa tapsyrys kóbeıedi.
Al shyǵarmashylyqqa keler bolsaq, byltyr dánekerleý apparatyn shyǵaratyn iri kompanııa dánekerleýshiler arasynda avtorlyq erekshe art-obektilerdi jasaýǵa baıqaý jarııalady. Erkin taqyryp berildi. Men habarlandyrýdy oıda-joqta áleýmettik jeliden baıqap qaldym. Ýaqyt tyǵyz, qujattardy qabyldaýǵa bir apta ǵana qalǵan eken.
Men qolda bar materıaldardan rytsar men bulandy jasadym. Negizi retinde eski gaz ballonyn aldym. Men ony mangal, qazan peshin jasaǵanda qoldanamyn. Osylaısha, alǵashqy týrda meniń buıymym birinshi oryn aldy. Ekinshi kezeńde dánekerleýshiniń músinin jasaý kerek boldy. Erekshe bolýy úshin ıdeıa izdeı bastadym. Qajetti bólshekterdi alý úshin Petropavldaǵy metall bazalaryn aralap shyqtym. Nátıjesinde «kýbık-rýbıkti» jınap otyrǵan robotty jáne onyń qasynda synǵan aıaǵyn jóndep jatqan dánekerleýshini jasadym. Bul jumysym da birinshi oryndy jáne kórermen kózaıymy syılyǵyn aldy.
Osydan keıin meniń túrli týyndylar jasaýǵa qyzyǵýshylyǵym oıandy. Qys aılarynda buıymdarǵa tapsyrys az. Osy ýaqytta men negizinen shyǵarmashylyqpen aınalysamyn. Túrli kompozıtsııalar jasaımyn. Іstegen dúnıelerim bir kórmege jeterlik bolǵandyqtan, Petropavldaǵy «Qyzyljar» art-ortalyǵynda kórme uıymdastyrdym, halyqtyń jyly lebizine bólendim.
Bıyl da 2,5 aıda 5 kompozıtsııany istep úlgerdim.
- Jumysqa qandaı materıaldardy qoldanasyz?
- Eski temir-tersekke ekinshi ómir beremin. Qazir Petropavldaǵy metall bazalarynda, temir qabyldaıtyn oryndarda meni bári jaqsy tanıdy. Erekshe temir-tersek nazardan tys qalmaıdy, olar – meniń bolashaq keıipkerlerim, kórgen kezde birden odan ne jasaıtynymdy elestetip, qııalǵa qanat bitiremin.
Sondaı-aq, kórmem ótkennen keıin turǵyndardyń ózderi maǵan túrli temir-tersekti ózderi ákeletin boldy. Onyń ishinde mashınanyń qosalqy bólshekteri de, túrli tegershik, detaldar, isten shyqqan tehnıka da bar. Tsehymnyń janynda tehnıkalyq qyzmet kórsetý stansasy jumys isteıdi, sheberler kólikti jóndegennen keıin aýystyrylǵan bólshekti laqtyrmas buryn, ákelip kórsetip, «saǵan kerek emes pe?» dep suraıdy.
- Belgili bir buıymdy jasaý ıdeıasy qalaı týady? Máselen, «Qoıshy» degen kompozıtsııańyzdy alaıyqshy... Eskızin aldyn ala syzasyz ba?
- Ideıa, ádette, oıda-joqta keledi. Joǵaryda aıtyp ketkendeı, bir bólshek maǵan oı salýy múmkin. Keıde osyny jasaý kerek eken degen oı tún uıqymdy bólip, ony qalaı istesem eken, ne qoldansam durys bolady dep mazalaýy múmkin. «Qoıshyǵa» keler bolsaq, aldymen serippelerdi paıdalanyp, qoı jasaý oıymda boldy. Bul bólshekterdi metall bazalarynan 2 jylǵa jýyq jınadym. Bıyl ony iske asyrdym, biraq kóńilimnen shyqpaı jupyny kórindi. Sondyqtan qasyna qoıshyny istedim, keıin bir kúnniń ishinde artyna aǵash jasap ornattym. Taǵy da tolyq aıaqtalmaǵandaı bolyp kórindi, osylaısha gúli bar alańqaı paıda boldy. ıAǵnı men aldyn ala eskız jasamaımyn, kompozıtsııa jumys barysynda týady.
- Sizdiń buıymdaryńyzdyń ereksheligi nede? Sizdiń óz stılińiz bar ma?
- Men mangaldardy, qazanǵa arnalǵan peshterdi eski gaz ballondarynan jasaımyn. Bul - meniń ereksheligim. Bizdiń oblysta basqa eshkim qoldanbaıdy ony. Keıbireýler tórt buryshty mangal jasap berýimdi suraıdy, men ol tapsyrysty almaımyn. Al shyǵarmashylyqpen aınalysatyn dánekerleýshiler kóp. Olardan ereksheligim – men óz buıymdarymdy satpaımyn. ıAǵnı bıznes pen shyǵarmashylyqtyń ara-jigin bólip qoıǵanmyn.
- Avtorlyq jumys kóp ýaqytyńyzdy alatyn shyǵar? Arasynda basqalardan joǵary qoıatyn buıymyńyz bar ma?
- Joq, qajetti materıaldy tabýǵa ýaqyttyń kóp bóligi ketedi. Al, jasaýǵa kóp bolsa bir apta kerek. Jumysty bastaǵannan keıin onyń nátıjesin kórgiń keledi, qyzyǵýshylyq arta túsedi.
Qoldan jasalatyn dúnıege sheber óziniń bir bólshegin beredi. Sondyqtan bólip-jarǵym kelmeıdi, bári men úshin qymbat. Desek te, sońǵy jasaǵan jumystarymnyń biri - «qoıshy» kompozıtsııasynyń men úshin orny bólek, múmkin aýylda týǵandyqtan bolar. Keshki as ústinde áńgimelesip otyrǵan robot Stepan men Matrena da kóńilge jylýlyq uıalatady.
Jalpy qaziirgi ýaqytta 16 kompozıtsııam bar.
- Birneshe salada eńbek ettińiz, salystyra alasyz, qazirgi jumysyńyz nesimen unaıdy?
- Eshkimge baǵynyshty emessiń, unaǵan tapsyrysty alasyń, jumys kestesin ózińe yńǵaıly etip qurasyń, al eń bastysy – men unaıtyn isimmen aınalysyp jatyrmyn. Súıikti isim meniń rýhanı ǵana emes, materıaldyq qajettiligimdi de qanaǵattandyrady.
- Armanyńyz bar ma?
- Qazaqstanda bul sala kenje qalǵan, dánekerleýdi shyǵarmashylyqta qoldanatyndar saýsaqpen sanarlyq. Reseıde bar, Eýropada kóp. Áleýmettik jelide men olardyń jeke paraqshalaryna jazylǵanmyn. Olardyń qolynan shyqqan buıymdar tańdaı qaqtyrady, sol deńgeıge jetkim keledi. Men áli bul joldyń basyndamyn. Armanym - sheberligimdi shyńdap, álemdik deńgeıge shyǵý.
Meniń bes balam bar, eń kenje ulym sabaqtan qoly bosaǵan ýaqytta janymnan tabylady. Tsehta qasymda júrip, temirmen aınalysqandy unatady. Bolashaqta meniń isimdi jalǵasytaryd dep oılaımyn.
- Rahmet!
