Pavlodarda mektep dırektorlary «qartaıyp barady»
PAVLODAR. KAZINFORM — Pavlodar oblysynda matematıka, fızıka, ınformatıka, hımııa pánderiniń muǵalimderi jetispeı jatyr. Onyń ústine keıbir mektep dırektorlarynyń kásibı deńgeıi talapqa saı emes. Sonyń saldarynan búginde dırektorlardyń 24 paıyzy mindetin ýaqytsha atqaryp otyr.
Ertis-Baıan óńirinde 359 mektep bar, onyń beseýi — jekemenshik. Barlyq bilim uıalarynda 116 myńnam astam oqýshy bilim alyp jatyr. Tálim-tárbıe berý isine 13 395 pedagog jumyldyrylǵan.
Qazirgi ýaqytta óńirdiń bilim salasynda kadrlyq máseleler baıqalyp otyr. Eń áýeli mektep basshylyǵynda otyrǵandardyń jasy ulǵaıyp barady. Baqandaı 27 mektepti zeınet jasyndaǵy adamdar basqaryp otyr.
Jalpy dırektorlardyń ortasha jas shamasy — 45-59 aralyǵynda. Bul statıstıka pedagogıka salasyndaǵy basshylyq býynda qartaıý úrdisi bar ekenin baıqatady.
Taǵy bir túıtkil, 84 bilim berý uıymyndaǵy dırektorlar basshynyń mindetin atqaryp otyr.
— Keıbir mektepterge basshynyń taǵaıyndalýy uzaqqa sozylyp, ornyna mindetin ýaqytsha atqarýshy uzaq otyryp qalatyny ras. Bul jaǵdaı kóbine kandıdatýralar QR Bilim jáne ǵylym mınıstriniń 2009 jylǵy 13 shildedegi «Pedagog laýazymdarynyń úlgilik biliktilik sıpattamalaryn bekitý týraly» № 338 buıryǵynda kórsetilgen talaptarǵa saı kelmeıtinimen baılanysty. Oblysta zeınet jasyndaǵy basshylardyń barshylyq ekeni jasyryn emes. Olardyń basym bóligi Aqsý qalasynda (4 adam) jáne Pavlodar aýdanynda (4 adam), — deıdi Pavlodar oblysy bilim basqarmasy basshysynyń orynbasary Gúlmıra Bashırova.
Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń joǵaryda atalǵan buıryǵynda bastaýysh, negizgi orta jáne jalpy orta bilim berý uıymdarynyń basshysyna (dırektor, meńgerýshisi) qoıylatyn biliktilik talaptarynda bylaı delinedi:
— joǵary (joǵary oqý ornynan keıingi) pedagogıkalyq bilim nemese pedagogıkalyq qaıta daıarlaýdy rastaıtyn qujat, pedagogıkalyq jumys ótili keminde 5 jyl, onyń ishinde sońǵy 2 jyl úzdiksiz pedagogıkalyq ótili, basshynyń orynbasary laýazymynda nemese orta bilim berý uıymynyń basshysy laýazymynda keminde 2 jyl ótili;
— nemese joǵary biliktilik sanatynyń nemese pedagog — sarapshynyń nemese pedagog — zertteýshiniń nemese pedagog — sheberdiń biliktilik sanatynyń bolýy; ne bilim berý uıymynyń «úshinshi biliktilik sanatty basshysynyń orynbasary» nemese «ekinshi biliktilik sanatty basshysynyń orynbasary» nemese «birinshi biliktilik sanatty basshysynyń orynbasary» biliktilik sanatynyń ne «basshy-uıymdastyrýshy» nemese «basshy-menedjer» nemese «basshy-kóshbasshy» biliktilik sanatynyń bolýy.
— osy tarmaqtyń 2,3-abzatstaǵy normalaryn qospaǵanda, bilim jáne ǵylym salasyndaǵy qyzmet baǵyty boıynsha memlekettik qyzmetshi laýazymyndaǵy, tehnıkalyq jáne kásiptik, orta bilimnen keıingi bilim berý nemese pedagogıkalyq bilimi bar joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilim berý uıymdarynyń basshysy laýazymyndaǵy jumys ótili keminde 5 jyl.
30-dan endi asqan pedagogtardyń joǵaryda atalǵan biliktilik talaptaryna tez arada jete qoıýy ekitalaı. Sondyqtan basshy býynnyń qartaıý úrdisi óńirde áli de saqtalyp tura beretindeı. Deıturǵanmen resmı derekterde oblystaǵy pedagogtardy 60 paıyzdan astamy joǵary bilikti ekeni kórsetilgen.
Onyń ústine aımaqtaǵy bilim berý uıymdarynda matematıka, fızıka, ınformatıka, hımııa pánderi boıynsha maman jetispeýshiligi saqtalyp otyr.
Gúlmıra Bashırovanyń sózinshe, atalǵan pánderdiń muǵalimderine degen qajettilik ártúrli faktorlardyń, sonyń ishinde demografııalyq ózgeristerdiń, kadrlyq, bilim berý máseleleriniń áserinen týyndaýda. Buǵan qosa tehnologııa men ǵylym salasyndaǵy mamandardy daıarlaýǵa qoıylatyn talaptardyń joǵarylaýynyń saldary da bolýy múmkin.
— Sońǵy jyldary granttardyń eń kóp sany ınjenerlik, qurylys jáne pedagogıka salasyna bólinip keledi. Jas mamandardy tartýǵa, qazirgi pedagogterdiń biliktiligin arttyrýǵa jáne jalpy bilim berý ınfraqurylymyn jaqsartýǵa jaǵdaı jasaı otyryp, osy mamandyqtardaǵy muǵalimder jetispeýshiligin azaıtýǵa talpysyn jasalýda. Aımaqtardaǵy túlekterdi jumysqa ornalastyrý maqsatynda joǵary oqý oryndary bilim berý basqarmasymen birlesip «Bos oryndar jármeńkesin» turaqty ótkizedi. Tipti ózge qalalarǵa shyǵyp, oqý oryndarymen baılanysty údete tústik. Dál osyndaı jármeńkeler bıyl Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetinde, Semeı qalasynyń Shákárim atyndaǵy ýnıversıtetinde, Abaı atyndaǵy qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinde, Álkeı Marǵulan atyndaǵy Pavlodar pedagogıkalyq ýnıversıtetinde uıymdastyryldy, — deıdi ol.
Nátıjesinde bıylǵy oqý jylynda óńir mektepterine 351 jas maman qabyldansa, olardyń basym bóligi Pavlodar men Ekibastuz qalalaryn, Baıanaýyl, Ýspen aýdandaryn tańdaǵan. Bir qyzyǵy, zeınet jasyndaǵy dırektorlary kóp Pavlodar aýdany men Aqsý qalasyna barǵan jas pedagogtar óte az.
Aqsýdy nebári 13, Pavlodardy 18 jas ustaz tańdaǵan. Osyǵan qaraǵanda bul aýmaqtar jas mamandardy qyzyqtyrýdyń jolyn taba almaı otyrǵanǵa uqsaıdy. Olarǵa úlgi retinde Baıanaýyl aýdanyn atap ótýge turarlyq. Oblystaǵy eń shalǵaı aýdan bola tura, ondaǵy mektepterge bıyl 41 jas maman jumysqa turǵan.
Al oblystyq qoǵamdyq keńes múshesi Erkeǵalı Janǵazy jas mamandardyń mektepke ornalasýyna qatysty kedergiler kóp ekenin aıtady. Testileýden ótken jas maman ótinishti saıt arqyly beredi.
Mektep ákimshiligi qabyldap alady da, bekitilgen talaptarǵa sáıkes ótinish berýshini jumysqa qabyldaıdy. Osy jerde keıbir bilim ordalary jas kadrlardan meılinshe bas tartyp, kóp jyl jumys istegen saqa muǵalimderdi tańdaıtyny baıqalyp qalýda.
Dıplomyn qolyna jańa alǵan jas mamanda ne tájirıbe, ne jeke jetistikteri joq. Osy sebepterden jastar dál qazir jumysqa ornalasý múmkindiginen aıyrylyp otyr. Tipti zeınetke shyqqan ardager ustazdar da tizgindi bergisi kelmeı konkýrsqa qatysyp, jeńimpaz atanady da, jastar jumyssyzdar sanatyn odan saıyn molaıta túsýde.
Bilim basqarmasynyń dereginshe, qazir óńirdegi bilim berý uıymdarynda 68 jumys orny bos tur. «Dıplommen –aýylǵa!» baǵdarlamasy aıasynda aýyldyq jerlerge sońǵy eki jylda 400-deı jas maman barǵan. Olarǵa kóterme járdemaqy tólenip, baspana satyp alǵysy kelse 0,01 paıyzben turǵyn úı qaryzy beriledi.
Eńbek joly jańa bastalǵan ustazdar aıyna shamamen 200-250 myń teńgedeı jalaqy alsa, pedagogtardyń ortasha aılyǵy shamamen 600 myń teńgege jýyqtaıdy.
Atap óterligi, oblystaǵy mektepterde 6 myńǵa jýyq oryn tapshylyǵy bar. Úsh aýysymdy 6 mektep, eki aýysymdy 168 mektep jumys isteıdi. Pavlodar aýdany Birlik aýylyna jańa mektep qajet.
«Jaıly mektep» ulttyq jobasyn iske asyrý aıasynda oblys ortalyǵynda biri 1200, ekinshisi 600 oqýshyǵa laıyqtalǵan eki mektep salynyp jatyr. Sondaı-aq bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qory esebinen Pavlodar qalasynda Ahmet Baıtursynov atyndaǵy bilim uıasynda 288 oryndyq japsarlas qurylys turǵyzylýda.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Dostyq shaǵynaýdanynda salynyp jatqan 1200 oryndyq bilim uıasy qazaq tilinde bilim beretinin jazǵan edik
Sondaı-aq Pavlodar oblysynda qazaq synybynan jeringen ata-analar kóbeıip otyrǵanyn másele etip kótergenbiz.