OTANǴA DEGEN AŃSAR: Halyqaralyq Túrki akademııasy álemniń 30 elinde qazaq tilin oqytý jumysyn júrgizedi - Dildash Bıtýova
Balalardyń tynyǵýy kezinde olarǵa belsendi demalyp, ártúrli mádenı jáne sport sharalaryna qatysý, eń bastysy - ana tilin meńgerý jónindegi bilimderin shyńdaý múmkindigi usynyldy.
Bul jumys Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen qurylǵan Halyqaralyq Túrki akademııasy qyzmetiniń jańa baǵyty aýqymynda júrgizilip, sheteldegi qazaq dıasporasy jastaryn ana tiline oqytýdy kózdeıdi.
Bul baǵytqa basshylyq jasaıtyn Akademııa prezıdentiniń keńesshisi Dildash Rysqulbekqyzy Bıtýova osy jumys Memleket basshysynyń ótken jylǵy mamyr aıynda ótken Dúnıejúzi qazaqtarynyń tórtinshi quryltaıynda bergen tapsyrmalaryn oryndaý maqsatynda júrgizilip jatqanyn málim etti. Delegattar birqatar ótinishter men usynystar bildirgen Quryltaıdan keıin QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Bqytjan Jumaǵulov arnaıy buıryq shyǵardy. Bul jumysta dıaspora arasynda tildik orta saqtalyp otyrǵan eýropalyq elderdegi qazaq jastaryna basa nazar aýdarylýda.
D.Bıtýovanyń aıtýynsha, jumys Eýropa qazaqtary qaýymdastyǵynyń shtab-páteri ornalasqan Parıjde konferentsııa ótkizýmen bastaldy. Bul konferentsııada Eýropadaǵy qazaq jastary úshin qysqa merzimdi kýrstar ashý týraly másele talqylandy - dıaspora ókilderi áldeneshe ret osyndaı tilek bildirgen bolatyn. Qazaqstannyń Frantsııadaǵy Elshiligimen birlesip, bıylǵy jyly Parıjde qazaq tili kýrstary uıymdastyryldy. Búkil álemde aǵylshyn tilin úıretý úshin jasalǵan «Toıfl» júıesi negizinde Shyryn Ábdiǵalıeva men Dildash Bıtýova jasaǵan jańa oqýlyqtyń arqasynda kýrstarǵa barlyq qatysýshylar eki aptalyq oqytýdan keıin turmystyq deńgede qazaq tilin meńgerip shyqty jáne tipti grammatıkany da eńsere bastady. Endi oqytýdyń ekinshi deńgeıine arnalǵan oqýlyq ázirlenýde.
«Buǵan deıin arnaıy qarjylandyrý bolǵan joq. Degenmen endi Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń Ǵylym komıteti konkýrs jarııalady, biz oǵan qatysýǵa ótinim berdik. Bul oraıda bizdiń jınaqtaǵan tájirbemiz bolǵandyqtan konkýrsta utyp shyǵamyz degen senimdemiz. Buǵan eleýli qarjy bólinbek, sondyqtan da biz Komıtet tapsyrysyna sáıkes termınologııalyq sózdik shyǵaryp, elektrondyq oqýlyq jasaýǵa, sondaı-aq qazaq tilin ózdiginen oqyp-úırenýge arnalǵan ınternet-resýrs jasaýǵa nıettenip otyrmyz», - dedi D.Bıtýova.
Ǵylymı-ádistemelik jumysty L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory Erlan Sadyqov bastaǵan ǵalymdar toby oryndaıtyn bolady. 30-dan astam elde, sonyń ishinde 10 eýropalyq memlekette qazaq jastaryna ana tilin úıretý josparlanýda. Budan basqa shetelderdegi qazaq balalary men jastary ártúrli olımpıadalarǵa, sonyń ishinde tildik jarystarǵa shaqyrylady. Aǵymdaǵy jyldyń qyrkúıek aıynda shetelderdegi qazaq jastarynyń qatysýymen vokaldyq-bı festıalyn ótkizý kózdelýde.
D.Bıtýova sondaı-aq shetelderdegi dıaspora ókilderi úshin kýrstardyń oqytýshylary retinde jumys jasaýǵa stýdentter men magıstranttardy daıarlaý júrgizilip jatqanyn da tilge tıek etti. Qazaqstanda tildi úırengisi keletin Eýropa stýdentteriniń toby kútilýde. Bizdiń ýnıversıtetterde doktýrantýrany bitirgisi keletin qazaq túlekterge Qazaqstandaǵy oqý shyǵynyn tóleýge Beıjiń ýnıversıteti jaqsy bastama kóterip otyr.
Áńgimesiniń sońynda D.Bıtýova «Baldáýren» balalar lagerinde ana tilin bilý dárejesin jetildirýmen bqosa aınalysqysy keletin shetelderdegi qazaq balalarynyń jazǵy demalysy úshin barlyq jaǵdaı jasalyp otyrǵanyn atap ótti. «Baldáýren» balalardyń jazǵy demalysyn uıymdastyratyn lagerlerdiń alǵashqy álemdik ondyǵyna kiredi, barlyq korpýstar ártúrli sport túrlerimen aınalysý úshin barlyq qajetti zamanaýı jabdyqtarmen jaraqtanǵan, taza aýada aınalysatyn sport alańdary bar. Ortalyq qyzmetkerleriniń shetelderden balalardy qabyldaýda zor tájirıbesi bar - 2010 jyly munda 51-shi Halyqaralyq matematıkalyq olımpıada ótkizildi, lagerge álemniń 100 elinen 600-den astam bala keldi.
«Baldáýrende» tynyqqan ártúrli elderdiń balalary ózderiniń tamasha áserleri týraly aıtty, lagerdiń pedagogıkalyq ujymyna alǵystaryn bildirdi.
Jansaıa Qaldekenova: 
- Men Reseıden keldim. Biz Altaı Respýblıkasynyń Qosaǵash aýylynda turamyz. Maǵan «Baldáýren» týraly ustazym aıtyp bergen bolatyn. Ol: «Eger de sen «Abaı joly» baıqaýynan birinshi oryn alsań, «Baldáýrenge» jiberedi. Bul óte jaqsy lager. Oǵan túrli elderden dıspora ókilderi keledi», - degen edi. Men birinshi oryndy ıelenip, ustazym osynda alyp keldi. Maǵan «Baldáýren» qatty unaıdy. Osy jerde ártúrli elderden kelgen balalarmen tanystym. Eger múmkindik bolyp jatsa, osy jerge taǵy da keler edim.
Elaman Sársenbaev:
- Men Qyrǵyzstanda, Bishkekte turamyn. Men ata-analarym Qazaqstanda, al men Qyrǵyzstanda dúnıege kelgenmin. Men qazaq tilinen olımpıadaǵa qatysyp, Qyrǵyzstan qazaqtary qaýymdastyǵynyń kómegimen Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýylyna bardym. Al «Baldáýrende» jańa adamdarmen tanystym, biz kóp áńgimelesemiz jáne de bul meniń oıymsha, odan arǵy oqýyma ári til bilýimdi jetildirýge kómektesedi.
Asem-Aıan Qapparova:
- AQSh-tyń Nıý-Iork qalasynda turamyn. Meniń ata-anam ol jaqqa baıaǵyda kóship barǵan edi. Al men Boston qalasynda dúnıege keldim. Jyl saıyn men Qazaqstanǵa kelemin. Osy joly meniń ákem bir gazetten «Baldáýren» jáne osy baǵdarlama týraly oqyp bilipti. Sodan keıin inimiz ekeýimiz osynda kelýge sheshim qabyldadyq. Bul jer maǵan óte unaıdy, tárbıeshiler de óte qaıyrymdy, qamqorshyl. Ártúrli is-sharalar ótkiziledi, únemi kóńildi. Osy jerge kelesi jyly da kelgim keledi.
Kishkentaı kezimde qazaq tilin biletin edim, keıinnen umytyp qaldym. Meniń oıymsha, osy lagerde bolý arqyly qazaq tilin úırenip alamyn.
Áıgerim Serlan:
- Men Qytaıdyń Úrimshi qalasynda turamyn. Ol jaqta bastaýysh jáne orta qazaq mektebi bar. Men qytaı tilinde dáris beretin mektepte oqımyn. Biraq Qytaıda bizder, qazaqtar ózara ana tilimizde sóılesemiz. Qazaqstanda bizdiń kóptegen týystarymyz turady, olardyń kópshiligin tanımyn. «Baldáýrende» alǵash ret bolyp turmyn, maǵan qatty unady, taǵy da kelgim keledi. Meniń osy lagerge baratynymdy estigen synyptastarymnyń basym kópshiliginiń kelgileri keldi. Osy jyly biz 5 bala keldik.
Sultanbek Sádibekov:
- Men Tashkent qalasynda turamyn, sol jaqta dúnıege kelgenmin. Komarov atyndaǵy №125 gımnazııada oqımyn, 9 synypqa kóshtim. «Baldáýrenge» barýǵa týystarym keńes berip, ony ata-anam da qoshtady. Úıde men ata-anammen jáne týystarymmen qazaq tilinde sóılesemin. árıne, bul lagerge taǵy da kelgim keledi. Jalpy, Qazaqstanda jıi bolamyn, bizdiń týystarymyz Shymkentte, Almaty men Astana qalalarynda turady.
Shahnazar Qadyrbek:
- Men Mońǵolııada dúnıege kelgenmin, qazirgi ýaqytta biz Túrkııada turamyz. Biraq mońǵol azamattary bolyp sanalamyz. Aǵymdaǵy jyly «Baldáýren» lageri týraly estip, kelýge sheshim qabyldadym ári kóńilimnen shyqty. Men túrik mektebinde bilim alamyn, onda túrik, arab jáne aǵylshyn tilderin oqytady. Al qazaq tilinde men tek anammen jáne apaıymmen sóılesemin. Mońǵolııada orys tilinde oqyǵan edim. Sondyqtan osy jerge kelgenim ári jergilikti qazaqtarmen jáne basqa da elderdiń balalarymen aralasýym men úshin óte jaqsy boldy.
Qyrǵyzstan qazaqtary qaýymdastyǵy tóraǵasynyń orynbasary Tileýqor Boshymova:
- Men bul jerge Qyrǵyzstannan bizdiń balalardy Otanyn kórýi, bir-birimen tanys bolýy úshin alyp kelemin. Balalar óte razy. Osy jyly men 7 bala alyp keldim. ótken jyly 14 bala kelgen edi, bul bólinetin kvotaǵa baılanysty. Qyrǵyzstanda qazaq mektebi, tipti qazaq tilderin oqytatyn kýrs ta joq. Balalarǵa tilderin damytýǵa eshqandaı múmkinshilik bolmaı tur. Degenmen bizdiń balalar men jastar Qazaqstanǵa kelýge umtylady, biz de olardy túrli is-sharalarǵa, olımpıadalarǵa alyp kelemiz. Sońǵy 10 jyldyń ishinde óte úlken jumystar atqaryldy, Qyrǵyzstannyń kóptegen balalary Qazaqstanda grant boıynsha bilim alýda. Bizge kórsetken kómegi úshin Qazaqstanǵa, sonymen qatar jyly qabyldaǵan «Baldáýren lagerine rızamyz.
