«Otandyq tehnıkany qoldaý Reseı men Belarýs óndirisin yntalandyrý emes». Fermerler nege narazy

Májiliste aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń parkin jańartý saıasatyn qaıta qaraý jóninde otyrys ótti. Jıyn barysynda fermerler men depýtattar melekettik organdarǵa Reseı men Belarýs tehnıkasynan bas tartý kerek degen talap qoıdy, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Ábilhaıyr Tamabektiń aıtýynsha, 2023 jyldyń basynda elde 150 myń traktor, 38,7 myń kombaın, 5 myńdaı egin sebetin tehnıka kesheni, 76 myń tuqym sepkish, 219 myń topyraq qopsytatyn tehnıka tirkelgen. Osynsha tehnıkanyń 76%-y eskirgen. Ásirese traktorlardyń 80%-y, kombaındardyń 72%-y tozǵan.

Mınıstrlik ókili osy tehnıkany jańartý úshin memleket qandaı sharalar qabyldap jatqanyn aıtyp, esep berdi.

Fermerler men depýtattar atalǵan qoldaý sharalary qaǵazda minsiz bolyp kóringenimen, naqty iske kelgende qıturqy tustary tym kóp ekenin aıtady.

Osy sharaǵa Shyǵys Qazaqstan oblysynan kelip qatysqan «Maıly daqyldardyń tájirıbelik sharýashylyǵy» JShS bas dırektory Farıd Abıtaev salalyq vedomstvolardyń aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn jańartý saıasatyn synady.

«Bárinen buryn aıtaıyn degenim, biz qazir túrli tehnıkany egiske salyp júrmiz. Sonyń ishinde keıingi eki jylda otandyq tehnıkany da paıdalanyp júrmiz. Odan bólek «Rostelmash», CLAAS tehnıkalary da bar. Buǵan deıin Batystyń basqa da óndiristeri shyǵarǵan tehnıkalardy satyp alǵanbyz. Sondyqtan Qazaqstanda bar tehnıkalardyń jumysy, sapasy, baǵasy týraly málimettiń bárimen tanyspyz. Qazirgi otandyq óndirýshilerdi qoldaý saıasatyn, sóz joq, qoldaımyz. Memlekettiń qoldaý sharalary mol dep aıtýǵa bolady. Tipti jetkilikti mólsherden artyq dep esepteımin. Qosymsha qun salyǵynan bosatý, ýtılalym, jeńildetilgen nesıeler sııaqty asa mańyzdy qoldaý tetikteri bar. Biraq Prezıdent tehnıkany jańartý paıyzyn ǵana kóterý kerek degen joq qoı. Ol eńbek ónimdiligin arttyrý jaıyn da aıtty. Bul kórsetkish boıynsha aıtsaq, qazir Reseı men Belarýsten shyǵatyn tehnıka Batys óndirisiniń tehnıkasyna utylyp jatyr», - dedi Farıd Abıtaev.

Onyń sózinshe, geosaıası jaǵdaılardan keıin bul tehnıkalar eń sońǵy zamanaýı tehnologııalardan jurdaı bolyp shyǵyp jatyr.

«Robottandyrý jaǵynan da, tsıfrlandyrý jaǵynan da olar artta qalyp jatyr. Aýyl sharýashylyǵyndaǵy tsıfrlandyrý eńbek ónimdiligin 20 paıyzǵa arttyrady. Bul jalpyǵa málim jaıt. Reseı men Belarýs tehnıkasy qazir osy artyqshylyqtan qaǵylǵan. Osy sebepten de men Reseı, Belarýs tehnıkasyna basymdyq berip qoıý sonshalyq durys emes dep esepteımin. Qazir bizdiń basymyzdaǵy problemanyń bári aqshanyń jetpeýinen bolyp otyr. Buǵan deıin tehnıkaǵa salatyn aqshanyń 25 paıyzyn sheteldik ónimge salsaq, qazir ony 15 paıyzǵa azaıtyp otyrmyz. Onyń sebebi aqshanyń joqtyǵynda ǵana. Biz onyń ornyn otandyq tehnıkamen japqan bolyp jatyrmyz. Mysaly, CLASS tehnıkalary «Rosselmashtyń» tehnıkalarynan qymbat. Bulaı kete berse, CLASS-qa da aqsha tappaı qalamyz. Bul durys emes qoı», - deıdi kásipker.

Sondaı-aq, ol máseleniń saldaryn emes, sebebin joıý kerektigin aıtady.

«Sondyqtan men tehnıkany jańartý tolyqqandy júrý úshin sharýalardyń tańdaý erkindigi bolý kerek. Otandyq satyp ala ma, sheteldik tehnıka satyp ala ma, ózi tańdaýy kerek. Qazirgi sheteldik tehnıkada eńbek ónimdiligi men tsıfrlandyrýǵa qajet elementtiń bári bar. Al Reseı men Belarýs tehnıkasy ondaı artyqshylyǵymen maqtana almaıdy. Osyǵan baılanysty máseleni túbirimen sheship, agrarlyq salaǵa bólinetin qarjy kólemin arttyrý úshin kúresýdi usynamyn», - dedi fermer.

Ónerkásip jáne qurylys vıtse-mınıstri Іlııas Ospanov Memleket Reseı men Belarýs tehnıkasyna basymdyq berip otyr degen ýájge qarsy shyqty.

«Eshkim Reseı men Belarýs tehnıkasyna basymdyq berip otyrǵan joq. Qazir Qytaı tehnıkasy qaptap jatyr. Ol Reseı men Belarýs tehnıkasyna qaraǵanda sapa jaǵynan da, baǵa jaǵynan da sál basymdyqqa ıe. Kóbińiz úlken sýper tehnıka ustaǵylaryńyz keledi. Anany alsaq, mynany alsaq deısizder. Biraq men de fermerlermen sóılestim. 90%-y sizder aıtyp otyrǵan deńgeıge áli jetken joq. Olarǵa sýper tehnıka emes, qarapaıym, arzan tehnıka kerek. Jumys istep tursa boldy olarǵa. Suranys úlken bolsa, bizdikiler de úlken tehnıkamen qamtamasyz eter edi. Ondaı tehnıka qymbat. Ol jaǵyn da oılastyryp jatyrmyz. Іri kásiporyndarmen sóılesip júrgenimizge 10 jyldan asty. Áreń degende CLAAS-ty elge kirgize aldyq. Osyndaı óndirýshilerdi elge shaqyryp jatyrmyz. CLAAS-tyń aınalasyndaǵy sııaqty ekojúıe qurǵymyz keledi. Bólshek shyǵaratyn bir zaýyt salynyp jatyr. Biraq onyń bári aqshaǵa kelip tireledi. Meniń basymda esep bar. Jyl saıyn tehnıkaǵa ǵana 60-70 mlrd teńge bólip otyrsaq, ol maqsatqa jetýge bolady», - dedi ol.

Depýtat Aıdarbek Qojanazarov vıtse-mınıstr keltirgen derekke kúmándanatynyn aıtyp saldy.

«Іlııas Esetuly, men sizdiń sharýalardyń 90%-y arzan tehnıka alǵysy keledi degenińizge tańǵalyp otyrmyn. Arzan degen sóz sapasyz degendi bildiredi. Mundaı ustanym durys emes. Bizdiń mindetimiz – eńbek ónimdiligin arttyrý. Ol úshin tehnıka sapaly bolý kerek», - dedi Májilis depýtaty.

Astyq odaǵynyń ókili Tilek Bekbasarov ta sharýalardyń bári arzan tehnıkaǵa telmirip otyr degen paıymnyń ótirik ekenin aıtty.

«Egiske jaramdy alqaptyń 80%-y Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Aqmola jáne Shyǵys Qazaqstan oblystarynda jatyr. Mysaly, Soltústik Qazaqstanda 530 myń adam turady. Al aýmaǵy – 4,5 mln gektar. Halyq tyǵyzdyǵy tómen, al qashyqtyq orasan. Ónimdi tehnıka kerek dep otyrǵanymyz sodan. Reseıdiń astyqty óńirlerinde halyqtyń tyǵyzdyǵy bizden 7 ese kóp. Onyń ústine bizde halyqtyń aýyldan kóshýi áli tolastaǵan joq. 50 myń gektar jeri bar sharýa qojalyǵy úlken ónim berý úshin 100 myń adam jumys isteý kerek. Sondyqtan sharýanyń bárin Reseımen salystyryp josparlaǵandy qoıý kerek. Reseı men Belarýstegi jaǵdaı bizdikinen múldem bólek», - dedi fermer.

Bul ustanymdy depýtattar da qoldaıtynyn bildirdi.

«Jalpy agrarlyq salaǵa jaýapty Májilis komıtetindegi depýtattardyń jalpy ustanymy mynandaı, biz eń áýeli aýyl sharýashylyǵy ónimin óndiretin naqty fermerdi qoldaýymyz kerek. Fermer kimnen qandaı tehnıka satyp alatynyn ózi bilý kerek. Sonymen birge otandyq óndirýshilerdi de, shetelden tehnıka ımporttaýshylardy da qoldaýymyz qajet. Biz, mınıstrler men depýtattar osynda otyryp alyp, fermerler kimnen qandaı tehnıka alatynyn sheshemiz. Tipti keıde fermerdi naqty bir óndirýshiniń ónimin alýǵa ıtermeleımiz. Al negizi bylaı bolý kerek edi. Biz merzimi uzaq aqsha beremiz, fermer oǵan qandaı tehnıka alatynyn ózi bilý kerek. Fermer et pen sút, nan berip tursa boldy. Osyny ǵana talap etýimiz kerek. Qalaýymyz bolǵanymen, shyndyq odan sál basqasha», - deıdi Májilistiń Agrarlyq máseleler komıtetiniń tóraǵasy Serik Egizbaev.

Al Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Ábilhaıyr Tamabek 2 jylda tehnıka baǵasynyń 2,5 esege deıin ósýine alańdap otyrǵanyn málim etti.

«Básekelestikti qorǵaý agentigi arqyly naqty otandyq óndirýshilerdiń jáne ımporttaýshylardyń baǵa saıasatyna tekseris júrgizý kerek. Sebebi 2 jylda 2-2,5 ese ósip ketý degen óte kúrdeli másele. Demek, memleket tarapynan baqylaý joq shyǵar», - dedi vıtse-mınıstr.

Onyń aıtýynsha, agenttikke mundaı bastamany depýtattar usynbaqshy.

«Depýtattar usynys beremiz dedi ǵoı. Osy komıtet otyrysynyń qorytyndysy boıynsha usynystardy engizemiz. Ol usynystardy ári qaraı Básekelestik qorǵaý agenttine jiberedi. Sol boıynsha egnttik tıisti sharalar qabyldaý kerek», - dedi Ábilhaıyr Tamabek.