Otandyq belsendiler Kaspııdi qutqarýǵa baǵyttalǵan qozǵalysty bastady
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstandyq ekologııa belsendileri, ǵalymdar jáne qoǵamdyq pikir kóshbasshylary «Save the Caspian Sea» (Kaspıı teńizin qutqaraıyq) atty jańa jahandyq qozǵalysty bastady.
Sol arqyly halyqaralyq qaýymdastyqty Kaspıı teńiziniń ósip kele jatqan ekologııalyq daǵdarysyn sheshýge shaqyrady.
— Qazaqstan, Reseı, Túrikmenstan, Iran jáne Ázerbaıjannyń 270 mıllıonnan astam halqyn asyraǵan Kaspıı teńizi bir kezderi eń úlken tuıyq sý aıdyny boldy. Alaıda qazir oǵan qaýip tónip tur. Jyl saıyn sýdyń deńgeıi alańdatarlyq jyldamdyqpen 70 santımetrge deıin tómendep, teńizdiń Qazaqstanǵa tıesili jaǵalaý syzyǵynyń 18 shaqyrymǵa deıin sheginýi baıqalýda. Ǵasyrdyń sońyna qaraı teńiz taǵy 18 metrge qysqarady degen boljam bar. Bul óz kezeginde jaǵalaýdaǵy turǵyndar, jergilikti ekonomıkalar men ekojúıeler úshin apatty saldarǵa ákelip soǵady. Qazirdiń ózinde daǵdarys sırek kezdesetin Kaspıı ıtbalyqtarynyń jappaı qyrylýynan anyq baıqalady: sońǵy eki jylda 4000-nan astam ólekselerdiń tabylǵany aldaǵy ekologııalyq apattyń aýyr kórsetkishi bolyp tabylady, — deıdi belsendiler.
«Safe the Caspian Sea» negizin qalaýshy Vadım Nıdiń sózinshe, múddeli taraptardyń, sonyń ishinde Kaspıı jaǵalaýyndaǵy el úkimetteriniń, ónerkásiptiń jáne qaýymdastyqtardyń kúsh-jigerin biriktiretin ýaqyt keldi
— Jyldar boıy júrgizilgen talqylaýlarǵa, ótkizilgen jıyndarǵa jáne úkimettik emes uıymdardyń shashyrańqy áreketterine qaramastan, jaǵdaı nasharlap barady. Kaspıı teńizi mańyzdy betburys kezeńinde tur jáne bizdiń jasaıtyn tańdaýymyz onyń bolashaǵyn anyqtamaq. Múddeli taraptardyń, sonyń ishinde Kaspıı jaǵalaýyndaǵy el úkimetteriniń, ónerkásiptiń jáne qaýymdastyqtardyń kúsh-jigerin biriktiretin ýaqyt keldi. Biz Kaspıı teńiziniń bolashaq úshin ómir men órkendeýdiń kózi bolyp qalýyn qamtamasyz etý maqsatynda yntymaqtastyqty kúsheıtýge, ashyqtyqty saqtaýǵa jáne ınvestıtsııalardy tartýǵa daıynbyz, — dedi qorshaǵan orta jáne klımat jónindegi zańger, Áleýmettik-ekologııalyq qordyń dırektory jáne «Safe the Caspian Sea» negizin qalaýshy Vadım Nı.
Qozǵalysty jahandyq seriktester jelisi qoldaýda. Solardyń arasynda «Crude Accountability» uıymynyń ókili Keıt Ýotters, «Globýs» ekologııalyq-quqyqtyq bastama ortalyǵy» úkimettik emes uıymynyń ókili Galına Chernova jáne «Óndirýshi salalardyń ashyqtyǵy bastamasy» (ÓSAB) uıymynan Tatıana Sedova bar. Olar qozǵalys jumysyna korporatıvtik jaýapkershilikti, bıoalýantúrlilikti saqtaý jáne ashyq basqarý boıynsha tájirıbe engizedi dep kútilýde.
— Biz atalǵan daǵdarysty sheshý úshin jahandyq tájirıbemen jáne kerek áleýetpen bólise otyryp, ádildikti, ashyqtyqty jáne álemdegi eń mańyzdy ekojúıelerdiń birin saqtaýdy talap etemiz, — dedi «Crude Accountability» uıymynyń atqarýshy dırektory Keıt Ýotters.
Qozǵalystyń bastamasyna arnalǵan is-shara barysynda qorshaǵan ortany qorǵaý jónindegi jetekshi sarapshy jáne naýqannyń negizgi jaqtaýshysy Galına Chernova onyń ózektiligin atap ótti.
— Kaspıı teńiziniń jaǵdaıy — tek óńirlik másele emes, jahandyq daǵdarys. Ol ekojúıege, ekonomıkaǵa jáne teńiz jaǵalaýynda turatyn adamdarǵa áser etedi. Qazir biz jol aıyryǵynda turmyz. Bul qozǵalystyń maqsaty — tek teńizdi nemese jabaıy tabıǵatty qutqarýda ǵana emes, planetamyzdyń tirshiligin, mádenı murasyn jáne tabıǵı tepe-teńdigin saqtap qalýda. Biz jaǵdaıdy birge ózgerte alamyz, — dedi ol.
«Save the Caspian Sea» qozǵalysy tabıǵatty qorǵaý jónindegi zertteýlerdi ilgeriletýge basa nazar aýdarady. Sonymen qatar, bıoártúrliliktiń joıylýyn toqtatýǵa jáne qorshaǵan ortanyń lastanýyn aldyn alýǵa baǵyttalǵan bastamalarǵa qarajat jınaýdy josparlaıdy. Budan basqa, múddeli taraptardyń basyn qosyp, halyqaralyq deńgeıde sharalar men aqparattyq-túsindirý naýqandaryn uıymdastyrady. Ortaq sheshimderdi ilgeriletý maqsatynda el úkimetterimen, úkimettik emes uıymdarmen jáne korporatsııalarmen seriktestikti damytýǵa umtylady.
«Save the Caspian Sea» qozǵalysy áleýmettik jáne dástúrli medıa platformalaryndaǵy #SaveTheCaspian heshtegi arqyly jahandyq aqparattandyrý naýqanyn bastap, dúnıejúzindegi mıllıondaǵan adamdardy qamtýdy josparlaıdy. Sol arqyly sheshim qabyldaýshylarǵa Kaspıı ekojúıesin saqtaý boıynsha shuǵyl is-sharalardy qolǵa alýǵa ıtermeleýdi maqsat etedi.
— Qozǵalys týraly aqparat alý, oǵan qatysý sharttary týraly bilý nemese onyń ókilderimen suhbat uıymdastyrý úshin www.savethecaspiansea.com saıtyna kirýińizdi nemese info@savethecaspiansea.com elektrondy poshtasyna habarlasýyńyzdy suraımyz, — dep túıindedi belsendiler.
Aıta keteıik, «Save the Caspian Sea» (SCS)– Kaspıı teńiziniń ekologııalyq máselelerin sheshýge arnalǵan halyqaralyq qozǵalys. Qozǵalystyń basty maqsaty — úgit-nasıhat júrgizý, bilim berý jáne yntymaqtastyq ornatý arqyly Kaspııdiń biregeı ekojúıesin saqtap qalý, sonymen qatar onyń turaqty bolashaǵyn qamtamasyz etý.
Buǵan deıin Kaspııdegi ıtbalyqtyń jappaı qyrylýynyń aldyn ala sebebi aıtyldy.