Orda buzar otyzǵa jetkizbeı jalmap jatyr - baspasózge sholý
*** "Egemen Qazaqstan" gazetiniń búgingi sanynda jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, T.Júrgenov atyndaǵy ulttyq óner Akademııasynyń professory Smaǵul Elýbaıdyń maqalasy jaryq kórdi. Onda tanymal qalamger búgingi elimizdiń baǵyt alǵan maqsatyna, tańdaǵan jolyna taldaý jasaýǵa tyrysqan.
"Álemdegi aldyńǵy qatarly 50 eldiń qataryna da qosyldyq. Osy qarqynmen tarta bersek, ınshalla, damyǵan 30 el qataryna da qosylýymyz múmkin. Ylaıym solaı bolǵaı!
Biraq… Bir «biraq» bar. Sol biz úlgi etken, biz bettep kele jatqan qoǵam, shynynda, qandaı qoǵam? Onyń búgingi sıqy qandaı? Sol qoǵam, ıaǵnı, bizdiń aldymyzda kele jatqan kapıtal kóshi qaıda barady? Bizdi qaıda bastap barady? Mazalaıtyn osy suraqtar", - deıdi jazýshy.
E. Smaǵuldyń oıynsha, b aqýatty bolashaqqa Qazaqstan eshkimniń qateligin qaıtalamaı, óz jolymen barýyna ábden bolady. "Ol qandaı jol? Ol – bir jaǵynan: álemdik tájirıbege súıengen, ekinshi jaǵynan: óziniń ulttyq tájirıbesine súıengen jol. ıAǵnı, san ǵasyrlyq synaqtan ótken eki tarıhı tájirıbege súıengen jol. Damyǵan elderden qazaq qoǵamy kapıtal jınaýdy úırense, óziniń dalalyq dástúrinen ıman jınaýdy úırenedi. Eki túrli órkenıettiń eki uly qasıetin Qazaqstan óziniń qos qanaty etedi", - dep atap ótedi ol.
"Óner súıgen kisini jan rahatyna bóleıtin, meıirińdi qandyryp, kóńilińdi sergitetin «Bir kezde Aqan edim aspandaǵy» dep atalatyn ǵajap kitap shyqty jaqynda. Avtory – qazaqtyń kórnekti qalamgeri ári súıikti kompozıtory Ilıa Jaqanov, dep habarlaıdy "Egemen Qazaqstan".
Sergeldeńge salǵandaı azapty, lázzatty, shytyrman oqıǵaǵa toly osy bir derekti hıkaıatty oqyp otyryp Aqan serimen birge tozaqtyń otyna túskendeı, birge jumaqtyń baǵyn keshkendeı, birge ǵajaıyp erteginiń ishinde júrgendeı bolasyń. Bastan-aıaq sıqyrshydaı arbaıdy da otyrady", - delingen "Aqan seri ómiriniń aqıqaty" atty maqalada.
***
Astana qalasy JITS-tyń aldyn alý jáne oǵan qarsy kúres ortalyǵynyń bergen derekteri jaǵamyzdy ustatty, dep jazady "Aıqyn" gazeti.
"Ókinishke qaraı, ómir súrýdiń osy bir qarapaıym úlgisine nemquraıly qaraıtyndar kóp", - delingen "Orda buzar otyzǵa jetkizbeı jalmap jatyr" atty maqalada. "Iá, alysqa barmaı-aq, Astananyń ózinen mysal aıtaıyq, osy jyldyń birinshi jartysynda bas qalamyzda AITV ınfektsııasyn juqtyrǵan 65 adam tirkeldi. Onyń ishinde ómirge sábı ákelgeli otyrǵan 17 ana bar! Taǵy bir jan túrshigerlik derek, sońǵy jarty jylda elordamyzda SPID-ten 9 adam kóz jumdy. Sonyń basym bóligi – 30 jasqa da tolmaǵan qyrshyn jastar. Mine, «ǵasyr derti» jas talǵamaıtynyn kórsetip berdi, oǵylandarymyzdy orda buzar otyzyna jetkizbeı jalmap jatyr"
Usaq qara bazarlardyń áýselesi qurıtyn kún alys emes sııaqty. Zaman talaptaryna saı, Qazaqstanda olardyń ornyn iri órkenıetti saýda oryndary basatyn bolady. "Aıqyn" gazeti "Qara bazar óz mindetin atqardy" atty maqalasynda osy máselege qatysty biraz jaıttar taldanǵan.
"Jýyrda ǵana ótken RetailbusinessKazakhstan–2014 sammıtinde birqatar mańyzdy máseleler, sonyń ishinde iri rıteılerlik júıelerdi damytý qaraldy. Jıynǵa, negizinen, iri kompanııalardyń ókilderi qatysqandyqtan, áńgime ózegi keleshektegi iri saýda keshenderiniń damýy jóninde boldy. Birinshi kezekte usaq qara bazarlardy buzyp, olardyń ornyna órkenıetti saýda alańdaryn salý týraly kóp aıtyldy", - delingen materıalda.
Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrligi Saýda komıtetiniń ókili Qaırat Ertýǵanov keltirgen málimetterge sáıkes, 2013 jyly barlyq saýda oryndarynyń jartysyn derlik ártúrli bazarlar qurapty. Úı irgesindegi dúkender 21 paıyz ǵa , sýpermarketter men saýda oıyn - saýyq ortalyqtarynyń úlesi sáıkesinshe 4,3 jáne 3 paıyzǵa teń bolǵan.
"Árıne, bılik basyndaǵy sheneýnikter birte-birte usaq qara bazarlardy buzyp, olardyń ornyna iri rıteılerlik júıelerdi engizý arqyly órkenıetti saýda-sat t yqqa ótý bastamasyn qoldaıdy. Oǵan dálel retinde kóleńkeli ekonomıkaǵa qarsy kúrestiń qajettigin keltiredi. Osy jerde oqyrmandarǵa túsinikti bolýy úshin «rıteılerlik júıe» degenniń ne ekenin aıta keteıik. Aǵylshyn tilindegi «retailer» sózi – bólshektep satýshy degen maǵynany bildiredi. Onyń ústine rıteıl nemese reteıl – jaı ǵana bólshektep satý emes, jappaı satyp alýshyǵa baǵyttalǵan bólshek saýda. Osy turǵydan kez kelgen sýper nemese megamarketti rıteılerlik kásiporyn dep qarastyrýǵa bolady. Reteıl júıesimen jumys isteıtin kompanııa ádette iri bıznes júrgizedi. Ol árqashan shyǵyndy azaıtyp, satyp alýshylar qataryn kóbeıtýge múddeli. Al bizdegi bıznestiń negizgi túri – saýda-sattyq. Sol sebepti de reteıl-tehnologııalar bıznestiń ózekti máseleleriniń arasynda jetekshi orynǵa shyǵyp otyr", - dep jalǵastyrady maqala avtory.
***
Aqmola oblysynyń arheologtary teńdessiz dúnıege tap boldy, dep habarlaıdy resmı tilde shyǵatyn "Ekspress K" basylymy.
Kenetkól aýylynyń mańynda Qoshqarbaı qorymynan ǵalymdar svastıka beınelengen ydys-aıaq taýyp aldy. Boljam boıynsha atalmysh zattar kóne arıılikterge tıesili.
"45 metr tereńdikte andronov mádenıetiniń arıılik taıpalarǵa tán kún men jer bólikteri bar sımvolıkalyq ornamentter beınelengen ydys tar dyń synyqtary tabyldy", - deıdi Mádenı muralardy qorǵaý ortalyǵynyń ǵylymı qyzmetkeri Serik Ysqaqov.
Tolyǵyraq "Svastıka na granı fantastıkı" atty maqaladan oqı alasyzdar.
