Oraza-2025: Ramazandaǵy jeńildikter, jıi qoıylatyn suraqtar, pitir sadaqasy
ASTANA. KAZINFORM – Bıylǵy orazanyń birinshi kúni 1 naýryzǵa sáıkes kelip tur. Osy oraıda Ramazan aıyna qatysty negizgi ustanymdardy kópshilik nazaryna usynýdy jón kórdik.
Ramazan orazasy 29 kúnge sozylady
Hıjrı aılardyń bastalýy halyqaralyq astronomııalyq zertteý ortalyqtarynyń málimetteri negizinde jasaldy. Pátýa mamandary dinı merekelerdiń naqty kúnderi jańa aıdyń kórinýine baılanysty kórsetilgen ýaqyttan bir kún shegerilýi nemese alǵa jyljýy múmkin ekenin eskertedi.
- Bıyl oraza 29 kún bolady. Óıtkeni bul aı esebimenen 29 kúnnen kem jáne 30 kúnnen artyq bolmaıdy. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń Sharıǵat jáne pátýa bólimi Túrkııa, Ázerbaıjan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan elderiniń Ǵulamalar keńesimen, pátýa salasyna jaýapty ǵalymdarmen aqyldasa kele, bıylǵy Ramazan aıynyń bastalatyn kúnin bekitti, - dedi QMDB tóraǵasynyń orynbasary, naıb múftı Sansyzbaı Qurbanuly.
Ortaq pátýaǵa sáıkes, qasıetti Ramazan aıynyń birinshi kúni 1 naýryzda bastalady. 26 naýryzdan 27 naýryzǵa qaraǵan túni – Qadir túni. Oraza aıt 30 naýryzǵa, al Qurban aıt kúnderi 6-8 maýsym aralyǵyna túsedi.
Orazany kimderge keıinge qaldyrýǵa bolady?
- Alla Taǵala qasıetti Quranda: «Ýa, ıman keltirgender! Ózderińe deıingi qaýymdarǵa paryz etilgendeı taqýalyqqa jetýleriń úshin senderge de oraza ustaý paryz etildi» dep ámir etken. Sharıǵatymyz boıynsha balıǵatqa tolǵan, aqyl-esi durys árbir musylmanǵa Ramazan aıynda oraza ustaý – paryz. Alaıda jolaýshylar, naýqas jandar men syrqaty asqynyp ketýinen qaýiptengen adamdar, sondaı-aq júkti nemese emizýli balasy bar áıelder oraza ustaýdy keıingi ýaqytqa qaldyrýyna bolady. Buǵan sharıǵatymyz ruqsat beredi, - dedi Bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵanuly.
Islam dini aýyz bekitýge, zeket pen sadaqa berýge shamasy kelmeıtin adamdardy aýyrtpalyqtan bosatqan. Al múlde oraza ustaýǵa, sadaqa berýge jaǵdaıy jetpegen jandar Allaǵa madaq, Paıǵambarǵa salaýat aıtyp, únemi duǵa-tilekte bolýy kerek.
- Oraza – kúndiz tek iship-jeýden ózin shekteý degen sóz emes. Oraza – rýhtyń azyǵy, tánniń shıpasy. Ramazan jan men tándi rýhanı tazartatyn, musylman úshin úlken sabyr mektebi. Aýzy berik jandar ózine dórekilik kórsetken keıbir kisilerge: «Men orazamyn», – degen bir aýyz sózben kórkem minezdiń keremet úlgisin kórsetedi. Nápsisine toqtaý salyp, sabyr saqtaıdy. Al sabyr ıesine beriletin syı – jánnat. Densaýlyǵyna baılanysty nemese kárilik jetip oraza ustaýǵa shamasy jetpegen adamdar aýyz bekitken kisilerge aýyzashar berse, ol da – úlken saýap, - deıdi QMDB tóraǵasy.
Azyq-túlik baǵasyna jeńildik jasaý kerek
Bas múftı kásipkerlerdi Ramazan aıynda suranysy kóp zattar men taýarlar baǵasyna jeńildik jasaýǵa shaqyrdy.
- Osy rette barshańyzdy Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń qasıetti aıda uıymdastyratyn qaıyrymdylyq is-sharalaryna úles qosýǵa shaqyramyn. Kásipkerlerdi áleýmettik mańyzy bar azyq-túlikterdiń baǵasyna jeńildik jasaýǵa úndeımin. Ramazan aıyna týra kelgen qudaıy astardy aýyzashar ýaqytynda ótkizip, kóbirek saýap alýǵa tyrysaıyq. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndarynda aýyzashar mázirin halyqqa yńǵaıly baǵamen usyný da – saýapty istiń biri. Bul aıda tek tabysqa kenelýge emes, eń bastysy - Haqtyń razylyǵy men halyqtyń alǵysyn alýǵa asyqqan abzal. Dúkenderde kúlli jamandyqtyń bastaýy bolǵan araq-sharap satylmasa degen tilegimizdi jetkizemiz, - dep úndedi Naýryzbaı qajy Taǵanuly.
Jaıylatyn kez kelgen dastarhanda ysyrapqa jol birilmeý kerek.
QMDB tóraǵasy shamasy kelgen adam sadaqa men aýyzashar beretinin eske saldy.
- Qaryzǵa batyp, aýyzashar bergennen góri, aýyzashar berýge nıet qylyp, ıaǵnı kishkene qurma nemese bir jutym sýdy aýyzashar retinde berse, sonyń ózi jetkilikti. Osy arqyly aýyzashardyń saýabyn alady, – dedi ol.
Dinı termınder týrasynda
Bas múftı san ǵasyrdan beri musylmandyq joldy ustanǵan babalarymyzdyń ana tilimizge qatysty ustanymyna pikir bildirdi.
- Osy rette jastardy dinı termınderdi qazaqsha aıtýǵa shaqyramyn. Ókinishke qaraı, keıbir jas býyn ókilderiniń aýyzashardy - ıftar, sáresin - sýhýr dep aıtyp júrgeni kóńilge qaıaý túsiredi. San ǵasyrdan beri musylmandyq joldy ustanǵan ata-babalarymyz aýyzashar, sáresi degen sózderdi qoldanǵan. Biz de babalar jolyn ustanǵan urpaq retinde ózge tilden engen dinı termınderden barynsha aýlaq bolyp, ózimizdiń ata-babamyzdan qalǵan jaqsy sózderdi qoldanyp, ózimizdiń ana tilimizge qurmet kórsetip, qazaqsha sóıleýge tyrysaıyq, - deıdi Naýryzbaı qajy Taǵanuly.
Ramazan aıynda jıi qoıylatyn suraqtar
Qazir aqparattyq tehnologııanyń damyǵan zamany. QMDB zaman úderisinen barynsha qalys qalmaýǵa tyrysyp, qasıetti Ramazan aıy qarsańynda arnaıy birneshe jobany qolǵa aldy. Naqty aıtqanda, MuftyatBot dep atalatyn Telegram-boty iske qosyldy. Jańa Telegram-bot arqyly jalpy dinı suraqtarǵa jaýap alýǵa bolady. ıAǵnı bul joba sharıǵat máseleleri boıynsha aqparat berýge jáne keńes usynýǵa arnalǵan.
Sonymen qatar, múftııat mamandary oblys, qala, aýdan jáne aýyldyń, barlyǵyn eseptegende elimiz boıynsha 6 000 eldi mekenniń oraza jáne namaz kestesin joǵary sapada PDF formatta muftyat.kz saıtyna jarııalady. Ózińizge qajet óńirdiń oraza jáne namaz kestesin saıttan jáne Telegram bottan júktep alýǵa bolady.
Sondaı-aq Múftııat janyndaǵy Dinı aqparat berý, ıaǵnı koll ortalyǵy táýlik boıy jumys isteıdi. Koll ortalyqtyń nómiri – 8 707 233 30 30.
Pitir – Ramazanda beriletin sadaqa
Pitir sadaqasy Qudaıǵa shúkirshilik etý úshin beriletin jáne kedeılerdi qýantatyn sadaqa. Jalpy, pitir sadaqany Ramazan aıynyń birinshi kúninen bastap berýge bolady. Ýaqytynda bere almaǵan jaǵdaıda, aıt namazynan keıin berse de eshteńe etpeıdi. Alaıda pitirdi aıt namazyna deıin berý durys sanalady.
QMDB tóraǵasynyń orynbasary, naıb múftı Sansyzbaı Qurbanulynyń aıtýynsha, qazirgi tańda bıdaıdyń ózi emes, un, talqan sekildi onyń ónimderi keń qoldanylady. Sol sebepti Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy pitir sadaqanyń qunyn unmen esepteýdi negizge alady. Óıtkeni sharıǵatta bıdaımen qatar, onyń ónimderimen de pitir sadaqa berýge ruqsat etiledi.
Osyǵan oraı 2025 jylǵy Ramazan aıyndaǵy bir adam úshin beriletin pitir sadaqa mólsheri 2 keli unnyń naryqtyq ortasha baǵasymen eseptelip, 655 teńge etip belgilendi. Degenmen baı, aýqatty adamdar pitir sadaqany 2 keli meıizben (5626 teńge) nemese 4 keli qurmamen (10 523 teńge) bergeni jaqsyraq. Al pidııa mólsheri – bir adamnyń kúndelikti (tańǵy jáne keshki) toıyp ishetin asy. Onyń bıylǵy mólsheri 3520 teńge bolyp bekitildi. Buǵan shamasy kelmegender orazanyń ár kúnine pitir sadaqasynyń qunyn beredi.
Aıta ketelik barlyq óńir boıynsha Oraza kestesi jarııalanǵan edi.