Onlaın saýda: bazarlar men dúkenderdiń dáýreni ótip bara ma
ASTANA. KAZINFORM – Onlaın saýda qyzyp, bazarlar toqyraýdyń az-aq aldynda tur. Sondyqtan satýshylar kóshten qalmaı jappaı áleýmettik jeli arqyly tapsyrys qabyldaýǵa kóshe bastady. Biraq, telefonmen tapsyrys beremiz dep san soǵyp qalyp jatqandar da bar.
Onlaın saýdanyń ońtaıly tusy
Buryn bul bazar quj-quj qaınap jatatyn. Qazir saýda jasaýshylar sany edáýir azaıǵan. Jurt sabylyp bazar aralaǵysy kelmeıdi. Onyń oryna qosymsha arqyly tapsyrys bere salǵan tıimdi dep esepteıdi. Sondyqtan, bazardaǵylar da áleýmettik jeliniń kómegimen kásibin dóńgeletýge kóshken.
- Kóbinese adamdar ýaqyt joǵaltyp dúkenge barǵysy kelmeıdi. Ózimizde dál solaımyz. Sondyqtan, onlaın saýdany men de qolǵa alyp jatyrmyn. Bizge klıentter vatsaptan jazady. Biz olarǵa jaýap beremiz ári jetkizý qyzmetin de usynamyz, - deıdi satýshy Nazgúl Qadyrbekova.
Elektrondy saýdanyń ońtaıly tustaryn turǵyndar da rastaıdy.
- Jıi tapsyrys berip turamyn. Tipti azyq-túlikti de úıge deıin aldyramyn. Sebebi, jumystan kesh kelip, Astananyń «keptelisimen» dúkenge baryp úlgermeımiz. Jetkizý qyzmeti kóńilden shyǵady. Alatyn zattarymnyń da sapasy jaqsy. Eń birinshi basqa da tutynýshylar qaldyrǵan pikirlerdi oqımyn. Sodan keıin ǵana sheshim qabyldaımyn, - deıdi qala turǵyny Arýjan Dúısenqyzy.
- Onlaın saýda – ýaqyt únemdeýge jaqsy. Alǵan taýaryńyzdy tipti úıge deıin ákelip beredi. Baǵasy da qaltaǵa salmaq salmaıdy, - deıdi Astananyń taǵy bir turǵyny.
San soǵyp qalatyndar bar
Biraq, bul jerde alaıaqtardyń arbaýyna túsip, qarajatty qapyda qoldy qylyp alýyńyz da múmkin. Onlaın saýdadan opyq jegen jandardyń biri Gúlnar Joljaqsenova satyp alǵan kóıleginiń jyrtyq ekenin dáleldeı almaı biraz júrgen.
- Ekinshi toptaǵy múgedekpin. Bazarǵa barǵannan góri, onlaın tapsyrys bere salǵan yńǵaıly maǵan. Endi jańaǵy kóılekti qaıtadan aparsaq, satýshy «kóılektiń jyrtyǵy bolǵan joq» dep moıyndamaı qoıdy. Sosyn ne isterimdi bilmeı qaldym. Kóılektiń baǵasy shamamen 30 myńnan joǵary. Birge turatyn kórshim tutynýshylar quqyǵyn qorǵaý uıymyna habarlasý týraly keńes berdi. Birden qońyraý shalyp, mán-jaıdy túsindirdim. Qazir túıtkildi túıin sheshildi, - deıdi ol.
Dál osy Gúlnar Joljaqsenova sııaqty aldanatyndar kóp. Máselen, tutynýshylar quqyǵyn qorǵaý uıymyna jylyna 40 myńnan astam adam aryzdanady. Basym bóligi ınternettegi dúkenderdiń jumysyna, taýardyń sapasyna qatysty bolady. Medıtsına salasyna qatysty shaǵymdar da kezdesedi. Mysaly, esimin jarııalamaýdy ótingen Astana turǵyny balasyn emdeý úshin áleýmettik jeli arqyly jekemenshik medıtsınalyq ortalyqty tabady. Onlaın keńes alǵan soń, mekeme qyzmetkerleri aldyn ala tólem jasaý kerektigi týraly aıtqan. Ol eshqandaı kúdikke boı aldyrmaı tólem jasapty. Al, shyn máninde dál sol ortalyqta defektolog maman joq bolyp shyǵady. Tanaýy tasqa tıgen bul turǵyn da zańgerlerdiń kómegine júginipti.
Alaıaqtarǵa aldanbaý úshin ne isteý kerek?
Iá, mundaı jaǵdaıda birinshi kezekte tutynýshylardyń quqyǵyn qorǵaý uıymyna júginý kerek. Habarlasyp, bolǵan jaǵdaıdy baıandaısyz. Ekinshiden satýshymen aradaǵy habar almasýdy óshirmeý kerek. Onlaın saýda jasaǵanyńyzdy dáleldeıtin aıǵaqtar retinde kerek bolady.
Sondaı-aq onlaın saýda jasar aldynda mynadaı derekterge kóz jetkizip alý kerek:
- Marketpleıs degen – úlken elektrondy saýda ortalyǵy. Tek ınternette ornalasady. Onda mindetti túrde taýar satyp jatqan kásipkerdiń mekenjaıy kórsetilýi kerek. Naqty dúkeni bolýy kerek. Sonda qoryqpaı ala beresiz. Nege? Sebebi, alǵan taýaryńyzdy qaıtyp berýge, qajettilik týyndasa sotqa berý úshin mekenjaıyn bilesiz. Sodan keıin mindetti túrde onlaın saýda jasaıtyn dúkenniń áleýmettik jelidegi paraqshalaryn izdep kórińiz. Eger oqyrmany men jazylǵan pikirler sany neǵurlym kóp bolsa, onda ol dúken adal jumys isteıtindigine senýge bolady, - deıdi QR Tutynýshylar quqyǵyn qorǵaý uıymy tóraǵasynyń orynbasary Tursyn Jaǵyparova.
Azamattardyń zańdy jetik bilmeıtindigin «pysyqtar» paıdalanyp ketip jatady. Bul rette zańgerler birqatar keńes aıtady.
- Barlyq tutynýshyǵa aıtarym, «onlaın dúkenderge 10-20 myń utyldym, eshteńe etpeıdi» dep nemquraıly qaraýǵa bolmaıdy. Kez kelgen dúnıeni alarda sol taýar týraly tolyq aqparatty izdeý kerek. Satýshy kim? Mekenjaıy qandaı? Basqa satyp alýshylar ol týraly ne aıtypty? Jaǵymsyz pikirler joq pa? Sapaly taýar arzan bolýy múmkin emes. Al, jalǵan saıttarda suranysqa ıe taýarlardyń kóshirmesi kóp kezdesedi, - deıdi Tursyn Jaǵyparova.
Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrliginiń málimetine sáıkes, 2020 jyly elektrondy saýda aınalymyndaǵy túsim 476,7 mlrd teńgeden asqan. Byltyr 3 trln teńgege jetken, ıaǵnı naryq 4 jylda 5 esedeı ulǵaıǵan. Bul - barlyq bólshek saýdanyń 15 paıyzy. Al onyń 72,4%-i marketpleısterge tıesili.
Buǵan deıin Saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Arman Shaqqalıev aldaǵy jyldary elektrondy kommertsııanyń kólemi 8,3 trln deıin ósetini týraly boljam aıtqan bolatyn.
Úkimet basshysy Oljas Bektenov elektrondyq saýdany damytýdyń 2027 jylǵa deıingi josparyn qaıta qaraýdy tapsyrdy.