Nursultan Nazarbaev: Eýrazııanyń yntymaqtastyǵy álemdik júıeni bekemdeı alady
- Qazaqstannyń eýropalyq eldermen yntymaqtastyq ornatqaly beri 20 jyldan astam ýaqyt ótti. 2015 jyly Qazaqstan men EO arasynda jańa keńeıtilgen kelisimge qol qoıylǵan edi. Osyǵan baılanysty Qazaqstan men Eýropalyq Odaqtyń odan bergi áriptestigin qalaı sıpattap berer edińiz?
- Eýropalyq Odaqpen tereńdetilgen jáne keńeıtilgen áriptestik ornatý - Qazaqstannyń syrtqy saıasatynyń strategııalyq basymdyǵy. Mundaı qarym-qatynas ózara múdde men ortaq qundylyqtarǵa negizdele otyryp, birlesken kúsh-jigerdi talap etetin syn-tegeýrinderdi de esepke alady.
Brıýsselge meniń osy jolǵy saparymnyń Qazaqstan men Eýroodaq arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastyń ornaýyna 25 jyl tolýymen tuspa-tus kelýiniń aıryqsha máni bar. Shırek ǵasyrdyń ishinde seriktestik baılanystyń dınamıkalyq damýyna berik negizdi qalyptastyra aldyq. Mine, osynyń arqasynda Eýropalyq Odaq qazirgi tańda Qazaqstannyń iri saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq seriktesi bolyp otyr.
Tek osy jyldyń alǵashqy jeti aıynda EO-men taýar aınalymy 18 mlrd eýroǵa jetti. Bul kórsetkish búkil byltyrǵy jyldyń kórsetkishine - 20 mlrd eýroǵa jaqyn.
2015 jyly biz basymdyqqa ıe 29 sala boıynsha, atap aıtqanda, halyqaralyq jáne aımaqtyq qaýipsizdik, saýda, ınvestıtsııa, ınfraqurylymnyń damýy, sonymen qatar ınnovatsııa, mádenıet, sport jáne týrızm salalarynda keńeıtilgen áriptestik jáne yntymaqtastyq týraly jańa Kelisimge keldik. Eýropalyq Odaq Qazaqstannyń álemdik saıasat pen ekonomıkaǵa ıntegratsııalaný, bizdiń elimizdegi memlekettik jáne qoǵamdyq ómirdiń mańyzdy salalaryndaǵy keń aýqymdy reformalaryn júrgizý baǵytyndaǵy baǵdaryn aıqyn qoldaıdy.
Qazaqstan men Eýropalyq Odaqtyń yntymaqtastyǵy sheńberinde Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqty, Jibek jolynyń ekonomıkalyq beldeýi men Eýropalyq odaqty «Alyp Eýrazııa» atty biryńǵaı ıntegratsııalyq jobaǵa biriktirý týraly meniń bastamam jeke nazar aýdarýǵa turarlyq dep aıtar edim.
Osy sekildi sınergııanyń ekonomıkalyq tabysyna kúmán keltirýge kelmeıdi. «Nurly jol» baǵdarlamasynyń aıasynda turǵyzylǵan jańa qazaqstandyq qurlyqtyq transkontınentaldy dálizdiń esebinen Azııa-Tynyq muhıty aımaǵynan Eýropaǵa júk tasymalyn jetkizý merzimin eki aptaǵa qysqartýǵa qol jetkizildi. Osy jańa múmkindikter búkil Eýrazııa qurlyǵynyń damýyna jol ashady. Mine, búgingi tańda «Alyp Eýrazııa» ıdeıasynyń aınalasyna eýropalyq áriptesterdi biriktirý baǵytynda jumys júrgizip jatyrmyz.
Sonymen qatar, EO men EAEO arasyndaǵy dıalogty jolǵa qoıý protsesi teorııalyq turǵyda ekonomıkalyq qyrlardy ǵana emes, qaýipsizdik salasyn da qamtýy tıis. Osyǵan baılanysty Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymynyń aıasynda biryńǵaı eýroazııalyq qaýipsizdik keńistigin qalyptastyrý jumysy da oryndy bolar edi. EO men EQYU-nyń birlesken is-áreketi ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen qaýipsizdiktiń ortaq platformasyn qurýǵa baǵyttalar edi.
Mine, sol sebepti álemdik ekonomıkanyń bárine ortaq boljap bolmaıtyn qyrynyń ósip kele jatqanyn eskersek, bizdiń ary qaraı qarym-qatynasymyzdy kúsheıtý máselesi ózekti bola túsedi. Eń bastysy, bizdiń yntymaqtastyq saıası qarbalastyqty álsiretýshi mańyzdy fatkor bola otyryp, Eýrazııanyń ekonomıkalyq progresiniń qozǵaýshy kúshine aınala alar edi.
- Qazaqstan osy jyly úshinshi márte «Azııa-Eýropa» forýmynyń jumysyna qatysady. ASEM sammıtinde Sizdiń ustanymyńyz qandaı bolady?
- Geografııalyq turǵyda bizdiń memleket Azııada da, Eýropada da ornalasqan. Sondyqtan, Qazaqstan eýrazııalyq qurlyq memleketteriniń ózara baılanysyn nyǵaıtýdaǵy ASEM tujyrymdamasyn júzege asyrýǵa asa múddeli.
Osyǵan baılanysty Qazaqstan Respýblıkasy Eýropa men Azııanyń kóptarapty ózara qarym-qatynasy týraly máselelerdi kóteredi. Paıymdaýymsha, ASEM aıasynda Azııalyq jáne eýropalyq aımaqtyq uıymdardyń forýmyn ótkizetin ýaqyt kelgen sekildi. Olardyń arasyndaǵy seriktestik ASEM-ge qatysýshy-elderdiń arasyndaǵy ózara baılanysty qamtamasyz etýde sátti súıenish bolaryna senimdimin.
Biz sonymen qatar EQYU men AÓSShK-nyń birlesken is-sharalaryn ótkizýge shaqyramyz. Bul rette Eýropa men Azııa elderiniń memleketteriniń arasyndaǵy qarym-qatynasta senim máselesiniń mańyzdylyǵyna erekshe toqtalǵym keledi. Ol senimdi bekemdeýdiń mańyzdy quraldarynyń biri - qazirgi máselelerdi sheship, bolýy yqtımal jańa qaqtyǵystar men daǵdarystardyń aldyn alýǵa kúsh salý.
Qazaqstan ASEM-niń «Eýropa barlyǵy úshin», «Azııa barlyǵy úshin» sekildi qaǵıdattaryn júzege asyrýda óz kómegin tıgize alady. Naqtyraq aıtqanda, bizdiń memleket Eýropa men Azııa arasyndaǵy tranzıttik-kóliktik kópir rólin atqarýmen qatar óziniń aýmaǵyn Azııadaǵy eýropalyq bıznesti, ınvestıtsııany, tehnologııany, ǵylym men mádenıetti damytýda hab retinde usyna alady. Búgingi tańda osyndaı habtyń ınstıtýtsıonaldy platformasy qalyptasyp ta qoıdy. Onyń komponentteri retinde máselen, «Astana» Halyqaralyq qarjy ortalyǵyn, Jasyl tehnologııalar men ınvestıtsııalyq jobalardyń halyqaralyq ortalyǵyn, Halyqaralyq «Astana Hab» IT-startaptardyń tehnoparkin, Nazarbaev Ýnıversıtetin, birqatar mádenı mekemelerdi, sonyń ishinde «Astana Opera», «Astana Baletti» atap ótýge bolady.
Óz kezeginde bizdiń elde jumys istep turǵan biregeı organ - quramynda etnomádenı birlestikter, Qazaqstanda tatý-tátti ómir súrip jatqan eýropalyq jáne azııalyq ulttardyń dıasporalary bar Qazaqstan halqy Assambleıasy ASEM-niń «People to people» bastamasyn júzege asyrýda óz úlesin aıqyn qosa alady.
- Qazaqstan 2017-2018 jyldary BUU Qaýipsizdik Keńesiniń turaqty emes múshesi bolyp saılandy. Osy tóraǵalyq aıasynda bıylǵy jyldyń qańtar aıynda Qazaqstannyń syrtqy saıası kún tártibi qandaı boldy? Óz mıssııasy aıaqtalǵanǵa deıin Sizdiń memleketińiz taǵy qandaı sharalardy ótkizýdi josparlap otyr?
- Eń aldymen, Qazaqstan Respýblıkasynyń BUU Qaýipsizdik Keńesinde jumysy «Qaýipsiz, ádil jáne gúldengen álem qurý úshin jahandyq áriptestikti nyǵaıtýǵa qazaqstandyq tujyrymdamalyq kózqaras» atty meniń Saıası úndeýimde belgilengen jeti basymdyq arqyly iske asyrylǵanyn aıta ketý kerek.
1. ıAdrolyq qarýdan azat álemge qol jetkizý.
2. Jahandyq jáne aımaqtyq deńgeıde áskerı teketires dárejesin tómendetý arqyly jahandyq soǵystyń qaýpin tolyq joıý jáne onyń aldyn alý
3. Ortalyq Azııada beıbitshiliktiń, qaýipsizdiktiń, yntymaqtastyq pen damýdyń aımaqtyq modelin qurý
4. Halyqaralyq terrorızm men zorlyq-zombylyqqa beıim ekstremızmmen kúres
5. Afrıka qurlyǵynda ulttyq dostastyqty ornatyp, beıbitshilikti qalpyna keltirýge kúsh salý.
6. Soǵystar men qaqtyǵystardyń aldyn alý, adamdardyń quqyǵyn qorǵaý, myǵym damýdyń Maqsattaryn iske asyrý, klımattyń ózgeriske ushyraýymen kúres júrgizý boıynsha birlesken sharalar
7. XXI ǵasyrda adamzatqa tóngen barlyq tegeýrinder men qaýipterge Qaýipsizdik Keńesi men BUU júıesin beıimdeý jáne álemdik isterde Búkilálemdik Uıymnyń rólin arttyrý
Atalmysh úndeý BUU Qaýipsizdik Keńesiniń resmı qujaty retinde qabyldandy.
Óziniń jumysy aıasynda 2018 jyldyń qańtar aıynda Qazaqstan tuńǵshy ret óz tarıhynda álemniń basty jahandyq organynda tóraǵalyq etti. Bizdiń tóraǵalyq álemdik saıası protsesterdegi qaýyrttylyqtyń jalǵasýy jaǵdaıynda júrip jatty.
Qıyndyqtarǵa qaramastan Qazaqstan osynaý jaýapty mıssııany abyroımen atqaryp, tóraǵalyqtyń negizgi maqsattaryna qol jetkizdi. Meniń AQSh-qa saparym barysynda osy jyldyń 18 qańtarynda men «Jappaı qyryp-joıý qarýyn taratpaý: senim sharalary» atty joǵary dárejeli taqyryptyq brıfıngke qatystym. Atalmysh is-sharanyń negizgi maqsaty - senim sharalaryn nyǵaıtý prızmasy arqyly qarýlardyń taratpaý salasyndaǵy negizgi máselelerdiń sheshimin tabý boldy. Sonymen qatar, Nıý-Iorkte Shıelenisterdiń aldyn alý strategııasyna arnalǵan BUU Qaýipsizdik Keńesi Tóraǵasynyń Málimdemesi qabyldandy. Bul Qaýipsizdik Keńesiniń Qazaqstannyń kóshbasshylyǵy kezinde ázirlenip, qabyldanǵan birinshi saıası mindetteıtin halyqaralyq qujaty.
Bizdiń el burynnan aıtylyp kele jatqan saqtandyrýdy kúsheıtý, deldaldyq, bitimgerlik, postqaqtyǵysty álem qurý men esep berý sharalaryn bekemdeý sekildi eskertpelermen birge jappaı qyryp-joıý qarýlaryn taratpaýǵa qatysty talaptardy engize bildi.
Qazirgi tańda halyqaralyq terrorızm jahandyq beıbitshilik pen qaýipsizdiktiń ótkir ári basty syn-tegeýrinderiniń biri bolyp qalyp otyr.
BUU Bas Assambleıasynyń 70-sessııasynda BUU aıasynda memleketterdiń jahandyq kontrterrorıstik koalıtsııasyn bekitý týraly ıdeıany aıtqan edim. Bul koalıtsııany qurý úshin negiz retinde Qazaqstan terrorızmnen azat, beıbitshilikke jetý boıynsha Tártip kodeksin daıarlaýdy usyndy. 2018 jyldyń 28 qyrkúıeginde BUU BA 73-sessııasy aıasynda Birikken Ulttar Uıymynyń 70-ke tarta múshe-memleketi bizdiń bastamaǵa qoldaý bildirip, Kodekske qosylǵanyn erekshe atap ótkim keledi.
BUU Qaýipsizdik Keńesinde óziniń músheligi aıaqtalǵanǵa deıin halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikti qoldaý maqsatynda Qazaqstan belsendi túrde jumys júrgizip, kún tártibiniń barlyq pýnkti boıynsha óz úlesin qosatyn bolady.
Búgingi tańda bizdiń memleket Qaýipsizdik Keńesiniń Aýǵanstan,/Talıban, IM/DAISh/Ál-Kaıda men Somalı/Erıtreıa boıynsha komıtetterinde tóraǵalyq etýin jalǵastyryp keledi.
Jalpy, Qazaqstannyń tóraǵalyǵy bizdiń syrtqy saıasattyń ashyqtyǵy men syndarlyǵyn, ulttyq múddege zııan keltirmeı ymyraǵa qol jetkizýge bolatynyn tanytty dep esepteımin. Biz Qaýipsizdik Keńesinde jınaqy ári transparentti jumys júrgize otyryp, bizdiń dıplomatııanyń kelisimge biregeı eptiligin pash etip, Qazaqstannyń jaýapty seriktes ári ádil medıator ekenin dáleldeı aldyq.
- Qazirgi ýaqytta Ortalyq Azııada ıntegratsııalyq protsesterdiń damýy baǵytynda naqty tendentsııalar baıqala bastady. Naqty osy aımaq - beıbitshilik, yntymaqtastyq jáne qaýipsizdik aımaǵyna aınalyp keledi. Atalmysh máselede Qazaqstan qandaı tabystarǵa qol jetkizdi? Sizdiń elińizdiń aldynda qandaı syn-tegeýrinder tur dep oılaısyz?
- Qazaqstan Ortalyq Azııadaǵy memlekettermen qarym-qatynasty damytýǵa basa nazar aýdaryp otyr. Biz belsendi túrde aımaqtaǵy elderdiń jaqyndasýyna jáne ózara tıimdi yntymaqtastyqtyń bekem bola túsýine atsalysyp kelemiz.
BUU Qaýipsizdik Keńesiniń turaqty emes múshesi retinde Qazaqstan maqsatty túrde Ortalyq Azııa memleketteriniń ortaq múddesi úshin jumys istep keledi. Atap aıtqanda, terrorızm jáne ekstremızmmen, esirtki jáne uıymdasqan qylmyspen kúres, sonymen qatar shekaralardyń qaýipsizdigin nyǵaıtý jáne zańsyz mıgratsııaǵa qarsy jumylý sekildi máselelerdi nazarǵa alyp otyrmyz.
Memleketaralyq jáne aımaqaralyq baılanystardyń sońǵy eki jylda jańa deńgeıge kóterilgenin erekshe atap ótýge bolady. Qarym-qatynasty jańasha jolǵa qoıýda aıtarlyqtaı serpilis bar. Máselen, Astanada osy jyldyń naýryz aıynda ótken Ortalyq Azııa memleketteriniń Konsýltatıvtik kezdesýinde besjaqty yntymaqtastyqtyń bazalyq basymdyqtary aıqyndalyp, bolashaqqa degen josparlar bekitildi.
Sonymen birge bul rette qandaı da bir «bloktyq mentaldylyqtyń» joq ekenine erekshe nazar aýdartqym keledi. Beıbitshilik pen gúldený osy aımaqtyń elderine ǵana emes, aımaqtan tys iri memleketterge de paıdaly. Osyǵan baılanysty biz ortalyqazııalyq áriptestermen birge Reseı, QHR jáne EO-men baılanysty ary qaraı nyǵaıtý qajettiligin atap óttik.
Qazaqstan barlyq spektr boıynsha Ortalyq Azııa memleketteriniń ózara tıimdi yntymaqtastyǵynyń nyǵaıýýyn qoldaıdy. Tarqata aıtqanda, saýda-ekonomıkalyq, kóliktik-kommýnıkatsııalyq, sý-energetıkalyq, mádenı-gýmanıtarlyq saladaǵy ózara seriktestikti keńeıtýge jáne damytýǵa den qoıyp otyrmyz. Bizdiń memleketterdiń arasynda tıisti kelisimder men sharttarǵa sáıkes yntymaqtastyqtyń strategııalyq deńgeıi qalyptasyp qalǵan. Sonymen birge ekijaqty qarym-qatynastyń qozǵaýshy kúshi retinde álbette saýda-ekonomıkalyq seriktestik alǵa shyǵady.
Jalpy, Ortalyq Azııa - biregeı múmkindikter men úlken, alaıda ıgerilmegen, áleýettiń aımaǵy. Onyń qarqyndy damýyn, turaqtylyǵy men gúldenýin qamtamasyz etý - bizdiń ortaq ári qoljetimdi mindetimiz.
- Jyldar boıy álemdik qaýymdastyq nazary Aýǵanstandaǵy qaqtyǵystarǵa aýyp otyr. Atalmysh eldegi turaqtylyqty qamtamasyz etýge Qazaqstan qandaı úles qosa alady? Aımaqtaǵy terrorızm men ekstremızmge qarsy kúres júrgizý úshin qandaı sharalar qabyldanady?
- Sózsiz, Aýǵanstandaǵy turaqsyzdyq, terrorızm, ekstremızm men esirtki tasymalynyń qaýpi kórshiles bolǵandyqtan, Qazaqstanǵa da qatysty bolatyny anyq.
Bizdiń memleket birneshe jyl boıy Aýǵanstandaǵy jaǵdaıdy turaqtandyrý boıynsha álemdik qaýymdastyqtyń is-qımylyna barynsha óz úlesin qosyp, jyl saıyn qarjylyq, tehnıkalyq jáne gýmanıtarlyq kómek kórsetip keledi. Naqtyraq aıtqanda, Aýǵanstandaǵy adamı resýrstardyń damýyna erekshe mańyz bere otyryp, biz jalpy quny 50 mıllıon AQSh dollary bolatyn somaǵa Qazaqstandaǵy JOO-larda myńǵa tarta aýǵan stýdentine arnalǵan oqý baǵdarlamasyn iske asyrdyq.
Sonymen birge, BUU Qaýipsizdik Keńesinde Aýǵanstan/Talıban boıynsha komıtet tóraǵasy bola otyryp, biz beıbitshilik, qaýipsizdik jáne Aýǵanstannyń damýyna asa mańyz beretin máselelerdi alǵa tarttyq.
Qazaqstan sonymen qatar Aýǵanstannyń qatysýymen jahandyq jáne aımaqtyq yntymaqtastyqtyń tıimdi formattaryn, sonyń ishinde AÓSShK, ShYU, Ystanbul protsesi, Tashkent konferentsııasy, Máskeý formaty, SAREC jáne RECCA forýmdary sekildi bedeldi alańdardy da qoldaıdy.
Jýyqta ǵana, 5 qyrkúıek kúni Astanada «Aýǵanstandaǵy áıelderdiń quqyqtary men múmkindikterin keńeıtý» taqyrybynda Óńirlik konferentsııa bolyp ótti. Atalmysh konferentsııa Aýǵanstannyń turaqty, ekonomıkalyq turǵyda bekem ári qaýipsiz damý jolyndaǵy isine óziniń septigin tıgizer degen senimdemiz. Konferentsııa aıasynda Eýropalyq Odaq, Qazaqstan men Ózbekstan júzege asyratyn aýǵan qyzdaryna bilim berý boıynsha birlesken áriptestiktiń jańa baǵdarlamasy qurylatyny týraly jarııalandy.
Aýǵanstandy qalpyna keltirý úshin álemdik qaýymdastyq BUU aıasynda Kabýlǵa jan-jaqty kómekti kórsete berýi kerek. Bul rette atalǵan eldiń úkimeti turaqty demokratııalyq memleketke aınalýǵa baǵyttalǵan reformalardy júrgizip jatqanyn da erekshe aıta ketý kerek.
Aımaqtyq ıntegratsııa, ekonomıkalyq áriptestik jáne transulttyq saýda baǵdarlary turǵysynan Aýǵanstan Islam Respýblıkasy - tranzıtti zor múmkindikke ıe, ishki naryǵy aıtarlyqtaı aýqymdy áleýetti seriktes.
Osyǵan baılanysty Qazaqstan keńeıip kele jatqan aımaqtyq saýda, energetıkalyq jáne kóliktik baılanysqa Aýǵanstandy barynsha tartý isin qoldap otyr. Kóliktik ınfraqurylymnyń damýy osy eldiń jáne jalpy Ortalyq Azııa aımaǵynyń áleýetin ashýda asa mańyzdy.
- Búgingi tańda halyqaralyq jáne aımaqtyq máselelerdi talqylaýda Astana dıalogtyq alańdardyń birine aınaldy. Atalmysh baǵytta Qazaqstannyń jetistikteri qandaı?
- Dıalog - qazir de, keleshekte de búkil adamzat úshin kúsh qoldanylatyn qaqtyǵystarǵa qarsy turýdyń jalǵyz joly ekendigine senimdimin. Kóptegen soǵystardyń sebebi - úreıde. Adamdar ózi bilmeıtin, bóten dúnıeden qorqady.
Kezdesýler men kelissózder birin-biri tanýda, maqsattary men múddelerin uǵynýda, saqtanýda kóp kómegin tıgizedi.
Mine, sondyqtan, táýelsizdik alǵan alǵashqy jyldardan bastap dıalog Qazaqstannyń syrtqy saıasatynyń basty qaǵıdatyna aınaldy. Beıbitshiliktiń qundylyqtary men yntymaqtastyq, qaýipsizdik ári turaqty ósim bizdiń memlekettiń túpki múddesine saı keledi. Osy jyldar ishinde bizdiń Astana kóptegen jahandyq bitimgerlik bastamalar kóterilip jatatyn, túsinistikke qushaq jaıatyn jáne álemdik birlestikti qoldaıtyn ortalyqqa aınaldy.
Qazaqstan 1992 jyly Azııadaǵy Ózara Yqpaldastyq jáne Senim Sharalary jónindegi Keńesti - turaqty túrde jumys isteıtin dıalog alańyn qurýda bastamashy boldy. Ol alańda Izraıl men Palestına, Úndistan men Pákistannyń ókilderi bir ústel basyna jınaı aldy.
2001 jyly qurylǵan Eýrazııalyq medıa-forým taza jýrnalıstik format sheńberinen shyǵyp ketkeni biraz boldy. Qazir ol zamannyń eń ózekti máseleleri talqylanatyn orynǵa aınaldy.
Ǵasyrlardan beri barlyq konfessııalar adamzatty beıbitshilik pen kelisimge shaqyryp keledi. Alaıda búgingi tańda din, ókinishke qaraı adamdardy bólip jaratyn, senimsizdik men bólinýshilikke sebep bolatyn faktorǵa aınalyp barady.
2003 jyly meniń bastamam boıynsha Astanada Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń Sezi jumysyn bastady. Sońǵy 15 jylda osy alań jahandyq deńgeıde ózara qurmet kórsetý mádenıetin qalyptastyryp keledi. Bul - jer jahannyń ár túkpirinde ultaralyq jáne dinaralyq ahýaldyń máz bolmaı turǵan shaǵynda óte mańyzdy dep aıtar edim.
Qazirgi ýaqytta álem kóz ilespes jyldamdyqta ózgeriske ushyrap keledi. Zamannyń basty ekonomıkalyq jáne áleýmettik máseleleriniń sheshimin izdeý jolynda biz 2008 jyly Astana ekonomıkalyq forýmyn bastadyq. Ol jyl saıyn saıasatkerler men ǵalymdardy, bıznes-birlestikterdiń ókilderin bir ústel basyna jınaıdy.
2015 jyly bizdiń elordada Astana klýby - halyqaralyq sarapshylar dıalogyna jaǵdaı jasaıtyn beıtarap pikirtalas alańy jumysyn bastady.
Halyqaralyq ózekti máselelerdi sheshý jolynda Qazaqstan jaýapty ári eshkimdi alalamaıtyn deldal rolin atqarýǵa daıyn.
Osylaısha, 2013 jyly Almatyda ırandyq ıadrolyq baǵdarlama boıynsha kelissózderdiń eki kezeńi kelissóz protsesinde oń qadam jasaýǵa jol ashty. Osynyń arqasynda aqyry Birlesken jalpyǵa ortaq is-áreketter jospary qabyldandy.
Bizdiń kúsh salýymyzdyń arqasynda reseılik-túrkııalyq qarym-qatynasty sátti retteýge qol jetkizildi. Reseı men Túrkııa - Qazaqstanǵa tarıhy men mádenıeti jaǵynan jaqyn memleketter. Mine, eki eldiń kóshbasshylarynyń yntymaqtastyqqa den qoıýýy biz úshin asa mańyzdy.
2014 jyldyń jeltoqsan aıynda ýkraınalyq daǵdarys barysynda biz Reseı men Frantsııa prezıdentterin dıalogtyń asa qajettigi týrasynda kóndirip, RF pen Eýropanyń qarym-qatynasynyń rettelýine óte úlken úles qostyq.
Sırııadaǵy ahýaldy turaqtandyrý boıynsha Astana protsesi atalmysh elde beıbitshilikke jetý boıynsha naqty quralǵa aınaldy. Naqtyraq aıtqanda, bizidń elordada Sırııadaǵy zorlyq-zombylyqty aıtarlyqtaı deńgeıde tómendetýge múmkindik bergen deeskalatsııa aýmaǵyn qurý týraly kelisimge qol jetkizildi.
Biz ózgeler úshin kúrdeli, sheshilmeıtin máselelerdi sheshýge kúsh salyp jatpaǵanymyzdy aıta ketkim keledi. Tek qarsy kelgen taraptarǵa dıalog jolyna túsýge kómekteskimiz keledi. Eger biz olardyń áskerı emes, beıbit kelissózdiń paıdasyna qaraı tańdaý jasaýyna kómektese alsaq, bunyń ózi az jumys emes.
