«Nurly jol» - ekonomıkalyq ósim men jumyspen qamtýdyń negizgi tiregi
Álemdik ekonomıkaǵa bite-qaınasqan, alpaýyt memleketterdiń arasynda ornalasqan Qazaqstannyń bul daǵdaryspen kúresetin de óz tásili bolýy kerek. Eń bastysy ábjil qımyl men tynymsyz eńbekti talap etedi bul daǵdarys. Onyń ústine ashyq teńizge shyǵatyn joly joq demeseńiz, Qazaqstan tyǵyryqqa tireletin el de emes. Óıtkeni, bir jaǵynda Eýropa men AQSh qyspaǵynan japa shekken, áıtse de energetıkalyq resýrstardyń baı qoryna ıe apaýyt Reseı bolsa, ekinshi jaǵynan álemdik saýdany sapyrǵan Qytaı tur. Sondyqtan da, Úkimet álemdik ekonomıkanyń qolaısyz ahýalyna qaramastan, ekonomıkany jandandyratyn jol taýyp, xalyqtyń jaǵdaıyn tómendetpeýi tıis. Dál osyndaı tapsyrmany QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev qyrkúıektiń basynda ótken Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda júktep, atqarýshy bıliktiń tizginin ustaǵan jańa basshyǵa qadaý-qadaý mindetterdi júktegen bolatyn. Al jaqynda Ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev Parlament Májilisinde ótken Úkimet saǵatynda osy máseleler boıynsha tereńirek baıandady. Endeshe, aǵymdaǵy ekonomıkalyq ahýal men «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasynyń iske asyrylý barysy aıasyndaǵy osy máselelerge nazar aýdarsaq.
«Munaı baǵasynyń kúrt tómendeýine baılanysty 2015 jylǵy tamyzda teńge baǵamy túzetilgennen keıin, 2008 jylǵy qarjylyq daǵdarystan keıingi eń aýyr kezeńdi bastan ótkizdik. Ekonomıkanyń ósý serpini turaqsyz boldy. 2016 jylǵy alǵashqy bes aıdaǵy ekonomıkalyq ósý qarqyndarynyń quldyraýynan keıin maýsymnan bastap ekonomıkanyń oń ósýi baıqaldy. Aǵymdaǵy jylǵy 8 aıdyń qorytyndysy boıynsha Jalpy ishki ónimniń (JІÓ) ósýi 0,3%-dy qurady. Bul, eń aldymen, «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasynyń jáne Úkimet pen Ulttyq banktiń daǵdarysqa qarsy sharalarynyń sheńberinde qabyldanyp jatqan isterdiń oń áserine baılanysty. Naqtyraq aıtqanda, ósýdiń eleýsiz bolǵanyna qaramastan, áriptes eldermen salystyrǵanda Qazaqstanda oń ahýal qalyptasty», - deıdi Ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev. Mınıstrdiń keltirgen málimetterine qaraǵanda, qazirgi tańda el ekonomıkasynyń ósýi qurylysta (6,7 paıyzǵa), kólik salasynda (4,2 paıyzǵa), aýyl sharýashylyǵynda (4,9 paıyzǵa), óńdeý ónerkásibinde (0,7 paıyzǵa) ónim shyǵarýdy ulǵaıtý esebinen qamtamasyz etilgen. Degenmen, álemdik baǵalardyń tómendeýi jáne munaı (4,9 paıyzǵa), kómir (6,5 paıyzǵa) jáne temir rýdasy (15,8 paıyzǵa) óndirisiniń qysqarýy taý-ken ónerkásibindegi ósýdi tejep otyr. Bul salada ázirge 4,8%-ǵa artta qalý baıqalady. ıAǵnı, taldaýǵa súıensek, ekonomıkalyq ósý kóbine shıkizattyq emes sektorlar esebinen qamtamasyz etilýde. Bul rette aǵymdaǵy jylǵy 8 aıdyń ishinde óńdeý ónerkásibiniń ósýi 0,7%-dy quraǵan. Metallýrgııa ónimderi (8,3%-ǵa), tamaq ónimderi (3,8%-ǵa), munaı óńdeý (0,6%-ǵa), plastmassa (2,4%-ǵa), sondaı-aq farmatsııanyń (2,5%-ǵa) óndirisi ósti. Sonymen birge, eksport qurylymynda da shıkizat emes taýarlar úlesi de ulǵaıǵan. Óńdelýi joǵary ónimderdiń eksporty da ósken, máselen tamaq ónerkásibi (qant pen kondıterlik ónimder 84,0%-ǵa, 17,2 myń t.deıin, maı men toń maı 26,9%-ǵa, 34,5 myń t. deıin, et jáne et ónimderi 12,5%-ǵa, 5,8 myń t. deıin), hımııalyq tyńaıtqyshtar (82,2%-ǵa, 114,5 myń t. deıin), toqyma materıaldaryn óndirý (4,4%-ǵa, 24,2 myń t. deıin), daıyn metall buıymdar óndirý (moıyntirekter 51,2%-ǵa, 7,3 myń t. deıin) salalarynda ósim birshama baıqalady.
«Aýyl sharýashylyǵynda óndiris kólemi 4,9%-ǵa ulǵaıdy, onyń ishinde ósimdik sharýashylyǵynda - 12%-ǵa jáne mal sharýashylyǵynda - 2,3%-ǵa. Aýyl sharaýashylyǵyndaǵy ornyqty nátıjeler ınvestıtsııalyq sýbsıdııalar boıynsha memlekettik qoldaýdy 2 eseden artyq ulǵaıtý esebinen Agroónerkásipke salynǵan ınvestıtsııalardyń aıtarlyqtaı 56%-ǵa ósýine baılanysty (2015 jylǵy 6,1 mlrd. teńgeden 2016 jyly 12,7 mlrd. teńgege deıin). Mańǵystaý oblysyn (16,7%-ǵa tómendeý) qospaǵanda, barlyq óńirlerde aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýdiń óskeni baıqalyp otyr. Qurylys kólemi 6,7%-ǵa ósti, bul «Nurly jol» sheńberinde ınfraqurylym men turǵyn úı qurylysynyń jappaı júrgizilýine baılanysty», - deıdi vedomstvo basshysy.
Onyń aıtýynsha, barlyq kózder esebinen salynǵan turǵyn úılerdi paıdalanýǵa berý qańtar-tamyzda 14%-ǵa (6,37 mln. sharshy metrge deıin) ulǵaıdy. Paıdalanýǵa berilgen kóp páterli turǵyn úıler alańynyń kólemi - 26,7%-ǵa (3,1 mln. sharshy metrge deıin), jeke turǵyn úılerdiń kólemi - 4,0%-ǵa (3,3 mln. sharshy metrge deıin) ósken. Sonymen qatar, memleket qarajaty esebinen de oń serpin saqtalǵan, ol qarajatqa 507 myń sharshy metr turǵyn úı salyndy. Turǵyn úıdi paıdalanýǵa berýdiń barynsha ósýin Pavlodar (42,9 paıyzǵa), Aqmola (42,8 paıyzǵa), Ońtústik (38,7 paıyzǵa) jáne Soltústik Qazaqstan (33,1 paıyzǵa) oblystary kórsetip otyr. Bul rette tómendeý (8,7 paıyzǵa tómendeý) tek Qostanaı oblysynda baıqalǵan. Budan bólek, 2015-2016 jyldary turǵyn úı ınfraqurylymyn júrgizýge 151,2 mlrd. teńge bólindi. Bıýdjetten ınfraqurylymǵa bólingen árbir 1 teńgege turǵyn úıge arnalǵan 9,3 teńge jeke salym tartyldy.
Mınıstrdiń sózine qaraǵanda, ekonomıkalyq ósýdiń basty faktory negizgi kapıtalǵa ınvestıtsııalardyń 4,8 paıyzǵa ulǵaıýy boldy. Atap aıtqanda, negizgi kapıtalǵa ınvestıtsııalardyń jalpy kólemi 4,3 trln. teńgeni, onyń ishinde úshten bir bóliginen astamy (36,9%) - 1,5 trln. teńgeni memlekettik ınvestıtsııalar men ulttyq holdıngter qarajaty qurap otyr. Al tikeleı shetel ınvestıtsııalarynyń aǵyny birinshi jartyjyldyqta bes ese - 5,7 mlrd. AQSh dollaryna deıin ulǵaıǵan. Sonymen qatar, eldiń halyqaralyq rezervteri jyldyń basynan bastap 4,6 paıyzǵa ósip, 95,6 mlrd. dollardy qurady, sonyń ishinde Ulttyq qordyń aktıvteri 64,9 mlrd. dollarǵa jetti (aǵymdaǵy jylǵy 1 qyrkúıekte 2,1%-ǵa ósý).
Sóz arasynda Qýandyq Bıshimbaev aǵymdaǵy jyldyń mamyrynan bastap ekonomıkany kredıtteý qaıta jandandyrylǵanyn da aıtty. Onyń sózine qaraǵanda, 1 tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha kredıtter 0,5%-ǵa ósti (12,7 trln. teńgege deıin). Jańadan berilgen kredıtter kólemi 2016 jylǵy jeti aıdyń ishinde 7,8%-ǵa ósýdi kórsete otyryp, 5,4 trln. teńgege jetti. Eldiń syrtqy saýda aınalymy qańtar-shilde ishinde 29,6%-ǵa 33,1 mlrd. AQSh dollaryna deıin qysqardy. Eksport 20,0 mlrd. AQSh dollaryna (tómendeý 30,0%-ǵa), ımport - 13,1 mlrd. AQSh dollaryn qurady (tómendeý 28,8%-ǵa). Budan bólek, ınflıatsııalyq protsesterdiń báseńdegeni baıqalady. Máselen, aǵymdaǵy jylǵy shildede jyldyq ınflıatsııa - 17,7 paıyzǵa deıin jetip, birte-birte tómendeı bastaǵan.
«Nurly jol» - ekonomıkanyń retsessııasyna jol bermedi
Jańa ekonomıkalyq saıasatty iske asyrý úshin Memleket basshysynyń «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasy qabyldanǵan bolatyn. Baǵdarlama álemdik ekonomıkanyń báseńdeýi jáne eksporttyq taýarlar baǵasynyń tómendeýi jaǵdaıynda iskerlik belsendilik pen jumyspen qamtýdy qamtamasyz etýdi qoldaýdyń basty yntalandyrýshy tetigine aınalyp otyr. Shuǵyla qaǵıdaty boıynsha tıimdi ınfraqurylym qurýdyń negizinde eldiń makroóńirlerin biriktirý arqyly biryńǵaı ekonomıkalyq naryq qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlama aıasynda eldiń 6 makroóńiri (ońtústik, ortalyq-shyǵys, batys, soltústik, Almaty qalasy jáne Astana qalasy) aıqyndalǵan bolatyn. Oǵan ulttyq jáne halyqaralyq deńgeıdegi hab-qalalar retinde Almaty, Astana, Aqtóbe, Shymkent jáne Óskemen qalalary tańdalyp alyndy. Osyǵan baılanysty bul qalalar makroóńirlerdiń ekonomıkalyq belsendiliginiń, kapıtaldy, resýrstardy, ozyq tehnologııalar men kórsetiletin qyzmetterdi shoǵyrlandyrý ortalyǵyna aınalmaq. «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasy ınfraqurylymdy, turǵyn úı qurylysyn damytý men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵyn jańǵyrtý arqyly osy protseske yqpal etetin bolady.
«Birinshi baǵyt - «Shuǵyla qaǵıdaty» boıynsha tıimdi kóliktik-logıstıkalyq ınfraqurlym qurý maqsatynda kommýnıkatsııanyń barlyq túrleri Astanadan basqa makroóńirlerge baǵyttalatyn bolady. Ol úshin Ortalyq-Ońtústik, Ortalyq-Shyǵys, Ortalyq-Batys, Batys Eýropa - Batys Qytaı jáne basqa da avtojol jobalaryn iske asyrý josparlanǵan. 2015 jyldan 2020 jylǵa deıingi kezeń ishinde barlyǵy 6,7 myń shaqyrym avtomobıl joldary salynyp, rekonstrýktsııalanady. Sosyn baǵdarlamada temirjol jelileri men Quryq portynda parom ótkelin salý josparlanǵan, bul Qazaqstan arqyly Iran, Qytaı, Reseı jáne Eýropalyq odaq elderi baǵytyndaǵy tranzıtti ósirýge yqpal etedi», - deıdi mınıstr Bıshimbaev.
Ekinshi baǵyt - ındýstrııalyq jáne týrıstik ınfraqurylymdy damytý. Bul baǵyt boıynsha makroóńirlerde ónerkásipti damytý úshin arnaıy ekonomıkalyq aımaqtar salý qarastyrylady. Atap aıtqanda, Atyraý oblysynda Ulttyq ındýstrııalyq munaı-hımııa tehnoparkin jáne «Qorǵas-Shyǵys qaqpalaryn» salý kózdelgen.
Úshinshi baǵyt - biryńǵaı elektr energetıkasy júıesi aıasynda energetıkalyq ınfraqurylymdy nyǵaıtý. Bul úshin Shyǵys Qazaqstan jáne Almaty óńirleriniń elektrmen jabdyqtalý senimdiligin arttyrý, sondaı-aq «Soltústik-Ońtústik» baǵytyndaǵy tranzıtti kúsheıtý maqsatynda «KEGOC» aktsıonerlik qoǵamy «500 kV Soltústik-Shyǵys-Ońtústik» tranzıtiniń qurylysy» jobasyn iske asyrýda. Osynyń arqasynda Qazaqstannyń Soltústik-Ońtústik baǵytyndaǵy ulttyq elektr jelisi tranzıttik áleýetin 1350 MVt-tan 2100 MVt-qa deıin (ósim 750 MVt) ulǵaıtýǵa múmkindik beriledi.
Tórtinshi baǵyt - turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy ınfraqurylymy jáne jylýmen, sýmen jabdyqtaý, sý burý júıelerin jańǵyrtý (rekonstrýktsııalaý jáne salý). Shyǵyny men apattylyǵy joǵary shamamen 1 myń km jylýmen jabdyqtaý jelisin jáne 6 myń km-ge jýyq sýmen jabdyqtaý, sý burý jelilerin jańǵyrtý josparlanýda.
Besinshi baǵyt - makroóńirlerde halyqtyń ósip kele jatqan suranysyn qamtamasyz etýi tıis jaldamaly, kredıttik jáne kommertsııalyq turǵyn úı salý. Memlekettik baǵdarlamada 2020 jylǵa qaraı 4,5 mln. sharshy metr turǵyn úıdi paıdalanýǵa berý kózdelgen. Onyń ishinde 2020 jylǵa qaraı jaldamaly - 1,7 mln sharshy metr turǵyn úı, kredıttik - 2 mln. sharshy metr turǵyn úı, kommertsııalyq - 0,8 mln. sharshy metr turǵyn úı berý boljanady.
Altynshy baǵyt - bilim berý salasy ınfraqurylymyn damytý. Mundaǵy basty mindet óńirlerde apatty mektepter men úsh aýysymdy oqytýdy joıý bolyp tabylady. Ol úshin jańa jalpy bilim berý mektepteri salynyp, paıdalanýǵa beriletin bolady.
Jetinshi baǵyt - bul kásipkerlikti qoldaý men ınfraqurylym salý. Kásipkerlikti qoldaý úshin óńdeý ónerkásibindegi shaǵyn jáne orta bıznes (ShOB) sýbektileri men iri kásipkerlik sýbektilerin jeńildikpen kredıtteýge Ulttyq qordan aıtarlyqtaı qarajat bólinýde.
Atalǵan qarajat ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrýǵa, aınalym kapıtalyn tolyqtyrýǵa jáne buryn berilgen qaryzdardy qaıta qarjylandyrýǵa baǵyttaldy, bul rette túpkilikti qaryz alýshyǵa arnalǵan syıaqy mólsherlemesi 10 jylǵa deıingi merzimmen jyldyq 6%-dan aspaıtyn mólsherdi qurady. Memlekettik baǵdarlamany iske asyrý jyldary ishinde kásipkerlik sýbektileri óndirgen ónimniń jalpy kólemi 2020 jylǵa qaraı 1,5 trln. teńgeni quraıdy.
«Nurly jol» baǵdarlamasynyń barlyq baǵyttaryn iske asyrý úshin Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha 2015-2017 jyldary jyl saıyn 3 mlrd. AQSh dollary bólinedi. Odan basqa, «Nurly jol» jobalaryn iske asyrý úshin halyqaralyq qarjy ınstıtýttarynyń 8,1 mlrd. AQSh dollary mólsherindegi qaryz qarajatyn jáne ulttyq kompanııalar men damý ınstıtýttarynyń 254 mlrd. teńge mólsherindegi jeke qarajatyn tartý kózdelgen. Máselen, Memlekettik baǵdarlamany iske asyrý úshin kózdelgen qarjylandyrýdyń jalpy kólemi 5 jyl ishinde shamamen 18 mlrd. AQSh dollaryn quraıdy», - deıdi mınıstr Qýandyq Bıshimbaev.
Aıta keterligi, «Nurly jol» baǵdarlamasy áleýmettiń áleýetin kóterýge úlken sep bolyp otyr. Máselen, baǵdarlama boıynsha 2015-2016 jyldary avtojoldardy salý men rekonstrýktsııalaýǵa 329,3 mlrd. teńge bólingen. Atalǵan qarajat esebinen «Ortalyq-Ońtústik», «Ortalyq-Shyǵys», «Ortalyq-Batys» baǵyttary jáne respýblıkalyq mańyzy bar basqa da avtojoldar sııaqty basty baǵyttar boıynsha jumystar qarqyndy júrgizilýde. Búgingi kúni jol-qurylys jumystarymen 1700 shaqyrym avtojol qamtylǵan. Al 2015-2016 jyldary barlyǵy 774 shaqyrym avtojol salý jáne rekonstrýktsııalaý josparlanyp otyr. Budan bólek, «Batys Eýropa - Batys Qytaı» jáne «Beıneý - Aqtaý» eki avtojol jobasyn iske asyrý úshin bıýdjettik resýrstarǵa qosymsha Halyqaralyq qarjy uıymdarynyń (Halyqaralyq Qaıta qurý jáne Damý Banki, Azııa Damý banki) 147,8 mlrd. teńge somasyndaǵy qaryzdary tartylǵan. Negizgi avtojol jobalaryn iske asyrýdy jalǵastyrý úshin 2017 jyly qosymsha 143,5 mlrd. teńge mólsherinde Ulttyq qor qarajatyn jumsaý josparlanýda.
Al logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytý boıynsha 2015-2016 jyldary «Borjaqty-Ersaı» jáne «Almaty-Shý» temirjol jelilerin, Quryq portynda parom ótkelin jáne Astana qalasynda áýejaı salýǵa 95,2 mlrd. teńge bólingen.
Áleýmettik ınfraqurylymdy damytý boıynsha Elbasy 2018 jylǵa qaraı úsh aýysymdy oqytýdy joıýdy, mektepterdiń apattylyǵyn azaıtýdy jáne 2020 jylǵa qaraı 3-ten 6 jasqa deıingi balalardyń mektepke deıingi tárbıemen jáne oqytýmen tolyq qamtylýyn tapsyrǵan bolatyn. Osyǵan baılanysty 2015-2016 jyldary - 96 bilim berý obektisin - 77 mektep pen 19 balabaqsha salý úshin 77,3 mlrd. tenge bólindi (2015 jyly - 19,4 mlrd. teńge, 2016 - 57,9 mlrd. teńge). Búgingi kúnniń ózinde 41 bilim berý obektisi paıdalanýǵa berilgen. Budan basqa, Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý úshin 2017 jyly biz Ulttyq qordan 71,7 mlrd. teńge mólsherinde, sondaı-aq mektepterdiń seısmıkalyq tózimdiligin kúsheıtý úshin 8,3 mlrd. teńgeni qosymsha kózdep otyrmyz.
«Nurly jol» baǵdarlamasynyń turǵyn úı ınfraqurylymyn salý baǵyty boıynsha jappaı qurylys salý aýdandarynda ınjenerlik-kommýnıkatsııalyq ınfraqurylymyn tartý kózdelgen bolatyn. Bul turǵyn úıdiń barlyq túrlerin, onyń ishinde jeke turǵyn úı qurylysyn damytý úshin qajet boldy. Osy maqsattarǵa 2015-2016 jyldary 151,8 mlrd. teńge bólindi. Budan bólek, Ulttyq ekonomıka mınıstrligi 2016-2017 jyldary Jeke turǵyn úı qurylysyna arnalǵan 100,9 myń ýchaskeni qajetti ınjenerlik ınfraqurylymmen qamtamasyz etýdi kózdeıdi. Infraqurylym búgingi kúni berilgen 57,4 myń jer ýchaskesine jáne jańa 43,5 myń ýchaskege júrgiziletin bolady. Al 2017 jyly qajetti ınjenerlik ınfraqurylymmen qamtamasyz etý úshin 84 mlrd. teńge jumsaý josparlanýda. Jalpy ınjenerlik-kommýnıkatsııalyq ınfraqurylymdy kóptep salý turǵyn úı qurylysyn órkendetýge yqpal etedi.
«Nurly jol» baǵdarlamasy jáne Daǵdarysqa qarsy jospar sheńberindegi negizgi baǵyttardyń biri kásipkerlikti qoldaý bolyp tabylady. Kásipkerlik belsendilikti yntalandyrý úshin 2016 jyly Ulttyq qor jáne Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory qarajaty esebinen barlyǵy shamamen 575 mlrd. teńge kózdelgen. Búgingi kúni kórsetilgen qarajattyń shamamen 333 mlrd. teńgesi ekinshi deńgeıdegi bankterde jáne qarjy ınstıtýttarynda ornalastyrylǵan, onyń ishinde 141 mlrd. teńgeni kásipkerler aldy», - deıdi mınıstr Qýandyq Bıshimbaev. Bul qarajat ınfraqurylym júrgizýge, jańa ınvestıtsııalyq jobalardy kredıtteýge, aınalym kapıtalyn jáne eksporttyq operatsııalardy qarjylandyrýǵa jáne qaryzdardy qaıta qarjylandyrýǵa baǵyttalǵan. Mınıstrdiń sózine qaraǵanda, Ulttyq qordan 2014-2015 jyldary bólingen 300 mlrd teńge esebinen óńdeý ónerkásibindegi kásipkerlikti revolverlik kredıtteý jalǵastyrylyp jatyr. «Kásipkerlikti qoldaý úshin Halyqaralyq qarjy uıymdarynyń qarajaty da tartylýda. Ótken jyly Azııa Damý Bankinen jáne Eýropa Qaıta Qurý jáne Damý Bankinen 93,2 mlrd teńge (Azııa Damý Bankinen 62,2 mlrd. teńge, Eýropa Qaıta Qurý jáne Damý Bankinen 31 mlrd. teńge) tartyldy, 624 joba qarjylandyryldy. Aǵymdaǵy jyly Azııa Damý Bankinen jáne Eýropa Investıtsııalyq Bankinen 156,4 mlrd teńge mólsherinde kredıttik jeli tartý josparlanýda (Azııa Damý Bankinen - 68 mlrd. teńge, Eýropa Investıtsııalyq Bankinen - 88,4 mlrd. teńge).
Jalpy, qabyldanǵan sharalar shaǵyn jáne orta bıznes ónimderin shyǵarýdy 0,3%-ǵa jáne jumyspen qamtýdy 4,1 %-ǵa, sondaı-aq aǵymdaǵy jyldyń basynan bastap shaǵyn jáne orta bıznesti kredıtteýdi 35,8 %-ǵa ulǵaıtýǵa múmkindik berdi», - deıdi mınıstr.
Memlekettik baǵdarlama aıasyndaǵy asa mańyzdy baǵyttyń biri - jobalardy Halyqaralyq qarjy uıymdarymen qosa qarjylandyrý. ıAǵnı, baǵdarlama aıasynda halyqaralyq qarjy uıymdarymen yntymaqtastyqqa mán beriledi. Sonyń ishinde Dúnıejúzilik Bank toby, Eýropa Qaıta Qurý jáne Damý Banki, Azııa Damý Banki, Islam Damý Banki sekildi halyqaralyq qarjy ınstıtýttary áriptestik týraly negizdemelik kelisimderge sáıkes Qazaqstanǵa qarjylyq jáne tehnıkalyq qoldaý kórsetedi.
«Búgingi kúni jetekshi Halyqaralyq qarjy uıymdarymen birlesken jobalar arqasynda 3300 shaqyrymnan astam avtomobıl joldaryn rekonstrýktsııalaý kózdeledi. 380 myń gektardan astam jer alqabynda sýarmaly jerlerdiń melıoratıvtik jaı-kúıi jaqsartylyp, memlekettik-jekeshelik áriptestik jobalaryn damytýdy qosa alǵanda, ınfraqurylymdy damytý qarastyrylady. Aıta keterligi, qazirgi kúni 1 mlrd AQSh dollarynan astam somaǵa 18 kelisimge qol qoıylǵan. Jyl sońyna deıin 500 mln. AQSh dollaryna taǵy 9 kelisimge qol qoıylatyny kútiledi. Sonymen qatar, Halyqaralyq qarjy uıymdarymen birlesken jobalardy qosa qarjylandyrýǵa 2015-2016 jyldary 20,3 mlrd. teńge, onyń ishinde 2015 jyly - 8 mlrd. teńge, 2016 jyly - 12,3 mlrd. teńge bólingen.
«Jalpy «Nurly jol» memlekettik baǵdarlamasy 2015-2016 jyldary ekonomıkanyń ósimi men jumyspen qamtýdy qamtamasyz etýdiń negizgi tireginiń birine aınaldy. Ony iske asyrýdyń nátıjesinde biz 2015-2016 jyldary ekonomıkanyń retsessııasyna jol bermedik. Máselen, 2015 jyly memlekettik baǵdarlamany iske asyrýdyń tıimdiligi 125,6 myń jumys ornyn, onyń ishinde 22,5 myń turaqty jumys ornyn, 103,1 myń ýaqytsha jumys ornyn qura otyryp, JІÓ ósiminde 1,3 paıyzdyq tıimdilik qurdy. Aǵymdaǵy jyly «Nurly joldyń» JІÓ ósýine qosqan úlesi 200 myń jumys ornyn qamtamasyz ete otyryp, 1,2 paıyzdyq koeffıtsıent qurady», - deıdi mınıstr Qýandyq Bıshimbaev.
