«Nurly jer» baǵdarlamasy boıynsha jeke menshik úıler salynýda
Jeke turǵyn úı qurylysyn damytý (JTQ) - Báıterek holdıngi júzege asyratyn «Nurly jer» baǵdarlamasynyń pılottyq baǵyty. Ol beker tańdalǵan joq: Qazaqstanda paıdalanýǵa beriletin úılerdiń jartysy jekemenshik turǵyn úı qurylysy sanatyna jatady. Biraq kóp jaǵdaılarda bul qurylystardyń barlyǵy shashyrańqy jáne retsiz ornalastyrylǵan. Sondyqtan, álemdegi jetekshi qalalardyń úlgileri boıynsha biryńǵaı sáýlettik stılde jeke menshik úıler salý sheshimi qabyldandy.
Nátıjesinde jınaqy kottedj qalashyqtary barlyq oblystardyń eldimekenderinde paıda bolýy tıis. Kóptegen óńirlerde jergilikti atqarýshy organdar qurylys salynatyn oryndardy boljammen belgilep qoıǵan. Olar oblys ortalyqtaryna jaqyn ornalastyrylǵan aýmaqtar nemese joǵary damý áleýetteri bar kishi qalalar.
«Nurly jer» baǵdarlamasy sheńberinde kottedjderge kim úmittene alady?
Jergilikti atqarýshy organdarda jeke menshik turǵyn úı qurylysyna jer ýchaskesin salýǵa kezekte turǵandar. Memleketten jerdi úmitker kezegi kelgende tegin alady, al salynǵan úı úshin oǵan aqy tóleýge týra keledi. Muny óz qarajaty esebinen nemese Turǵyn úı qurylys jınaq bankinen jeńildik qaryzyn alyp jasaýǵa bolady. Bul úshin QTQJB-da shot ashý kerek jáne onda turǵyn úı qunynan keminde 30%-y bolýy qajet. Bul jaǵdaıda jyldyq 5%-ben qoljetimdi kredıtke nıettenýge bolady.
Úı qansha turady?
«Nurly jer» baǵdarlamasynyń sharttary boıynsha bir sharshy metr turǵyn úı qurylysynyń quny 120 myń teńgeden (IKI qunyn eseptemegende) aspaýy kerek. Qoljetimdi baǵany úı salý kombınattaryn tartý jáne qazaqstandyq qurylys materıaldaryn paıdalaný esebinen qamtamasyz etedi.
Qurylys boıynsha barlyq shyǵystardy qurylys salýshy ózine alady, ol tek alańy men qabaty boıynsha ǵana erekshelenetin biryńǵaı sáýlettik stıldegi myqty úılerdiń belgili bir sanyn salady.
Mysaly, 83 sharshy metr alańyndaǵy úı 10 mln teńgeni qurady. Basynda baǵdarlamaǵa qatysýshy-kezekte turýshy Turǵyn úı qurylys jınaq banki arqyly osy turǵyn úıdi satyp alýdy sheshken. Bul jaǵdaıda ol QTQJB-da shotqa aqsha jınaýy kerek nemese osy somanyń 30 %-yn, ıaǵnı 3 mln. teńgeni bir ýaqytta engizýi qajet. Bul alǵashqy jarna bolyp tabylady. Qalǵan somany óteý úshin Turǵyn úı qurylys jınaq banki 13 jylǵa jeńildik qaryzyn beredi. Onyń ishinde: alǵashqy turǵyn úı qaryzyn (jyldyq 5%) 66 000 teńgeden 5 jyl tóleý kerek. Turǵyn úı qaryzy (jyldyq 4,5%) - 8 jyl. Ol boıynsha aı saıynǵy tólem 62 000 teńgeni quraıdy. Kredıtti múmkindik týǵan jaǵdaıda kez kelgen ýaqytta tolyq óteýge bolady - munda eshqandaı shekteý joq.
Turǵyn úı qurylys jınaq banki oblys ákimdikterimen qalaı ózara is-qımyl jasaýda?
Óńirdegi pılottyq jobany iske asyrý týraly jergilikti atqarýshy organ (oblystyq ákimdik) jarııalaıdy. Ol jerge kezekke turýshylar tizimin quraıdy. Sodan keıin olarǵa tólemge qabilettiligin baǵalaýdan ótý úshin Turǵyn úı qurylys jınaq bankine joldama beredi. Eger úmitkerler óz kiristerin rastasa, ákimdik kezekke turýshylardyń túpkilikti tizimin jasaıdy jáne satyp alý-satý sharttaryn resimdeýdi bastaıdy. Osydan keıin quqyq belgileýshi qujattar qaryz resimdeý úshin QTQJB-ge tapsyrylady. Bank ýchaskesi bar jeke menshik úıdi kepilge qoıyp kredıt beredi.
350 kottedj «Nurly jer» baǵdarlamasy sheńberinde jyl sońyna deıin tapsyrylady. Alǵashqy bolyp Qostanaı jáne Aqtóbe oblystarynyń turǵyndary qonys toıyn toılaıdy. Ol jerlerde obektilerdiń qurylysy tolyq júrip jatyr jáne olar qyrkúıek aıynyń sońynda tolyq aıaqtalady. 2017 jyly paıdalanýǵa shamamen barlyǵy 350 úıdi tapsyrý josparlanyp otyr.
