Notalar dertke daýa bola ala ma – mýzyka-terapevtpen suhbat
ÓSKEMEN. KAZINFORM – Gúlbaqyt Mýhamadıeva kásibı mýzykant ári pedagog-psıholog. Búginde ol erekshe qajettilikteri bar patsıentterdiń ómir súrý sapasy men densaýlyǵyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan ortalyqta mýzyka-terapevt bolyp jumys isteıdi. Ár kúnin balalarǵa jaqsy kóńil-kúı syılaýǵa, tanymyn keńeıtip, oılaý qabiletin damytýǵa arnap júr. Kazinform tilshisi ony áńgimege tartyp, mýzyka terapııasynyń balalarǵa tıgizer paıdasy týraly bilip kórdi.
- Áńgimemizdi týyp-ósken jerińiden bastasaq...
- Shyǵys Qazaqstan oblysy Tarbaǵataı aýdany Aqjar aýylynda týdym. Óskemen qalasyndaǵy burynǵy Óner kolledjinde arnaıy orta kásiptik bilim aldym. Ejelgi qazaq halyq aspaby sherterde oınaımyn. 2011 jyly mektepte sherter synybyn ashtym. Biraq balalarmen jumys istep júrgende bilimimniń jetkiliksiz ekendigin sezdim. Olardyń psıhologııalyq jaǵdaıyn túsinýdi, sezimderin basqara alýdy úıretý úshin ary qaraı oqýǵa bekindim. Almatydaǵy Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq Ulttyq konservatorııasynda «mýzykalyq bilim berýdegi pedagogıka jáne psıhologııa» mamandyǵyna tústim. Oqý barysynda mýzykanyń balalar arasyndaǵy ártúrli dertke daýa bolatynyn bilip, zertteı bastadym.
- Mýzyka terapııasynyń qandaı artyqshylyǵy bar?
- Mýzyka terapııasy - barlyq balanyń qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, jańa dúnıeni úırenýlerine septigin tıgizedi. Balalar ózderiniń qabyldaýyna jeńil mýzyka, bı, oıyn arqyly jańaǵa tez úırenedi. Mýzyka terapııanyń eń basty ereksheligi - qursaqtaǵy sábıden, qartaıǵan adamǵa deıin qoldanýǵa bolatyndyǵynda. Adamǵa esh zııany, qarsy kórsetilimi joq. Naýqastyń jasyna, dertine qaramastan mýzyka barlyq balaǵa oń áser etedi. Taǵy bir artyqshylyǵy - qoldanýdyń jeńildigi, qarapaıymdylyǵy. Negizinen bizdiń keıde mýzyka tyńdap tynyǵyp júrgenimizdiń ózi terapııa ǵoı, tek onyń mýzyka terapııasy dep atalatynyn bile bermeımiz. «Notanyń tili - álemniń tili» dep jatady, sondyqtan da bolar melodııa, rıtm barlyǵyna ortaq.
- Erekshe em alýdy talap etetin balalarǵa mýzykanyń áseri qandaı?
- Tserebraldy sal aýrýy, aýtızm, aqyl-oı damýynyń tejelýi, sóıleý damýynyń keshigýi dıagnozy qoıylǵan balalar birneshe sabaqtan soń jan-jaǵyna qarap jymıyp, keri baılanys jasaı bastaıdy. Aspaptyń dybysyn tyńdap, ustap kórip, usaq motorıkalaryn da damytady. Qazir mendegi eń kishi «Bóbek» bóliminde 50 bala bar. Erekshe balalarmen jumys barysynda mýzykany balanyń jas ereksheligine, dıagnozyna qaraı tańdaımyz. Aýyr naýqastarǵa alǵashqy sabaqtarda birqalypty baıaý, tynyshtyq sezimin syılaıtyn mýzykalar qosylady. Ekinshi, úshinshi sabaqtan bastap mýzyka yrǵaǵyn sál arttyramyz. Mýzyka tilimen aıtqanda adajıo, polka qosamyz. Mýzyka balany jaǵymsyz kóńil kúıden aryltyp, jaqsy emotsııalar týdyrady. Stress garmondaryn tómendetedi. Bizdiń sóıleýimizdegi dybys sazy, daýys yrǵaǵy bunyń bári mýzyka terapııaǵa jatady. Sol sebepti balaǵa jaǵymdy, baıypty únmen til qatqan jón.
Ata-analar «balamyz tynyshtyqqa úırengen, shýdy kótere almaıdy» dep shaǵymdanyp jatady. Alaıda bala birneshe sabaqtan soń basyn kóterip, kózimen kontakt ornata bastaıdy. Shyǵys ǵalymy, dáriger Ibn Sına nevralogııalyq, psıhologııalyq aýrýlarǵa mýzykanyń oń áseri jaıly naqty jazyp ketken. Tutyqpany túzetýge de taptyrmas qural deýge bolady. Ataqty frantsýz akteri Jerar Deparde óziniń tutyqpasyn mýzyka arqyly túzetti degen te derek bar.
- Mýzyka terapııasynyń sabaqtary qalaı ótedi?
- Sabaq aptasyna jekeleı eki ret, toptyq bir ret ótedi. Arnaıy baǵdarlama boıynsha oıyn terapevtimen birge ótkizemiz. Balalarmen sálemdesken soń, sergitip alamyz. Syldyrmaq, asataıaq syndy urmaly aspaptar qoldanamyz. Dybys shyǵara alatyn, biraq sóıleı almaıtyn balalarǵa a-a-a nemese ý-ý-ý dep sozdyryp aıttyramyz. Sóıleı alatyn balalarǵa vokaldyq terapııany qoldanamyz. Budan ózge dance terapııa, aspaptyq terapııa, ertegi terapııa, retseptıvti terapııa bar. Oılaý qabileti saqtalǵan balalarǵa mazmuny, aıtar oıy bar ánderdi qosamyz. Óleń sózderi arqyly yrǵaqty ózgertip otyryp án aıtamyz. Mysaly, «barabanmen qatty oınaımyz, aqyryn oınaımyz» dep ándetip sózge sáıkes aspapty uryp otyramyz. Bul rıtmdi sezýge, mıdyń eki jarty sharyn qozǵaýǵa kómektesedi.
- Erekshe balany tárbıelep otyrǵan otbasylarǵa qandaı keńes beresiz?
- Ár bala - ata-anasy úshin bir álem. Analar «balamyz qasyq ustap ketse eken, ózi otyryp-turýdy úırense eken» degen úmitpen keledi. Biz de qolymyzdan kelgenshe ár balamen tyńǵylyqty jumys isteýge tyrysamyz. Ortalyqqa kelip júrgen balalardyń ata-analary da birge otyryp demalyp qalady. Analarǵa perzentterin ońaltýǵa baılanysty baǵyt-baǵdar berip, aqyl-keńes aıtamyz. Keı balalar barǵysy kelmeı ata-analaryna monıpýlıatsııa jasaıdy. Sol sebepti aldap kóndirip, ońaltýǵa baǵyttap, úıde de jumys istegen jón. Balalar qaıtar kezde ata-analaryna úıde jasaýǵa usynylatyn ádis-tásilderdi ret-retimen jazyp beremin.
- Otbasyńyz jaıly aıtyp ótseńiz?
- Joldasym Dáýren Shyǵys Qazaqstannyń týmasy, óner adamy, Astana qalasyndaǵy Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń túlegi. Óskemende tanysyp, shańyraq kóterdik. Ol meni únemi qoldap otyrady. Búginde ózi áskerı mýzykant, orkestrde úrlemeli aspapta oınaıdy. Eki balamyz bar.
Menińshe, ár ata-ana balalarynyń úıde asyr salyp oınaǵanyna shyn qýanýy kerek. Qyzyǵýshylyq tanytyp qoıǵan suraqtaryna jaýap berip, sabyr taıaǵyna taıanýy qajet dep oılaımyn. Balalar ár damý kezeńinde daǵdarystan ótedi. Ásirese úsh, bes jastarynda balańyzdy qoldańyz. Bos ýaqytyn uıymdastyryp, serýendep, únemi áńgimelesip júrińizder degim keledi.
- Áńgimeńizge kóp rahmet!
