Nelikten kásiporyndar jasóspirimderdi jumysqa alǵysy kelmeıdi
ASTANA. KAZINFORM – Májilis depýtaty Nartaı Sársenǵalıev jasóspirimderdi jumyspen qamtý máselelerin kóterip, olarǵa arnaıy jańa saqtandyrý klasyn engizýdi jáne jumys berýshilerdi yntalandyrýdy usyndy.
– Úıirmeden de, eńbekten de tys qalǵan jasóspirimder ýaqytyn tek gadjetke arnap, kóshe kezip, túrli qaýip-qaterge tap bolady. Bul – ekonomıka máselesi ǵana emes, eń aldymen qundylyqtar qaǵıdaty. Qazirgi tańda elimizde 16 jastan asqan 2 mıllıonnan astam jas óren bar. Olardyń ishinde eńbek etkisi keletinderi az emes, biraq jumys berýshilerdiń esigi jabyq, – dep atap ótti depýtat.
Eldegi Eńbek kodeksi jasóspirimdermen 16 jastan bastap, al ata-anasynyń ruqsatymen 14 jastan bastap eńbek shartyn jasasýǵa múmkindik beredi. Biraq is júzinde depýtat bul norma jumys istemeıtinin aıtýda. Kóptegen jumys berýshiler olardy qyzmetke alýdan, tipti praktıkaǵa qabyldaýdan tartynady.
– Qoldanystaǵy mindetti saqtandyrý júıesi tek kámeletke tolǵandarǵa ǵana qoldanylady. Al jasóspirimder quqyqtyq jaǵynan qorǵansyz qalady. Sonyń saldarynan olar kóbine «kóleńkeli» jumyspen aınalysady: kýrer, daıashy, jetkizýshi bolyp eńbek etedi jáne eńbek quqyǵy qorǵalmaıdy. Sondyqtan jumys isteıtin jasóspirimderge arnalǵan jańa saqtandyrý klasy engizilýge tıis. Osy másele boıynsha arnaıy zańǵa engiziletin túzetýlerdi daıyndadyq, – dedi N. Sársenǵalıev.
Sonymen birge, jasóspirim qyzmet etetin kásiporyn avtomatty túrde tekseriske urynady jáne qosymsha ákimshilik kedergilerge tap bolady. Kóptegen kásiporyndar sanktsııadan qaýiptenip, olardy qabyldamaıdy.
– Mysaly, dýaldy oqytý júıesindegi kolledj stýdentteri praktıkaǵa shyǵa almaǵan, sebebi kásiporyn 16 jastaǵylardy qabyldaýdan bas tartqan. Sondyqtan baqylaý algorıtmin qaıta qaraý qajet: ol qorqytý emes, qoldaý tetigi bolýy kerek. Jumys berýshilerdi yntalandyrý qajet. Mysaly, jasóspirimderdiń jalaqysyna ketken shyǵyndardy salyqtyq shegerimge jatqyzý nemese dýaldy oqytý arqyly jumysqa qabyldaǵandardy qoldaý tetikterin qarastyrý kerek, – dedi ol.
Májilis depýtaty repetıtor, keńesshi, baǵdarlamashy, kýrer retinde tabysty eńbek etip júrgen jasóspirimder úshin «Óz-ózin jumyspen qamtyǵan jastar» arnaýly mártebesin engizýdi de usyndy.
– Olardyń eńbekteri eseptelip, memleket tarapynan ádistemelik qoldaý kórsetilýge tıis. Mektep qabyrǵasynan bastap jınaqtalǵan resmı eńbek ótili úshin (mysaly, 100 saǵattan bastap) kolledjder men JOO-na túsý kezinde qosymsha ball berý sekildi tetikterdi qarastyrý kerek. Mundaı tásil jasóspirimniń eńbegin qarapaıym tabystan strategııalyq ınvestıtsııaǵa aınaldyrady, – deıdi N. Sársenǵalıev.
Sonymen birge, depýtat «Jas Enbek» tsıfrlyq platformasyn – jumysqa ornalasýǵa arnalǵan bir tereze qaǵıdatyn enizýdi, «Óńirdiń úzdik jas qyzmetkeri» baıqaýyn bastaýdy usyndy. Jeńimpazdarǵa ákimdikter tarapynan beriletin jyl saıynǵy syılyqtar men marapattar eńbeksúıgish jasóspirimderdi yntalandyrý quralyna aınalýy kerek.
Aıta keteıik, elimizde eýropalyq ESCO modeline negizdelgen Tsıfrlyq quzyretter banki qurylady. ıAǵnı Eýropada maman qalaı daıarlansa, Qazaqstanda da sol standarttar saqtalady.