Nashaqor jyrtqyshtar: Florıdada akýlalar kokaınge qumartyp alǵan
Jyl saıyn kóp kólemdegi esirtkini jaǵajaıǵa sý shaıyp, muhıttan bılik ókilderi shyǵaryp alatynyna baılanysty teńiz bıology Tom Herd jańa «Kokaın akýlalary» dep atalatyn teleserıal aıasynda Florıdanyń jaǵalaýdaǵy sýlaryna túsetin kokaındy akýlalar jeı me degen suraqqa jaýap izdedi. Bul fılm kelesi aptada Discovery arnasynan kórsetiledi.
Baǵdarlama aıasynda Herd pen onyń áriptesi, Florıda ýnıversıtetiniń ekology Treısı Fantana Florıda-Kıs araldarynda balyqshylar aıtyp júrgen nashaqor akýlalarǵa birqatar tájirıbe jasap kórdi.
Herd pen Fantana sý astyna súńgip, keıbir akýlalardyń is-áreketi rasynda birtúrli ekenin baıqady. Ádette adamdardan qashatyn balǵabas akýla olarǵa tap berip, qıǵashtap júzetindeı kóringen. 60 fýt tereńdikte olar qum akýla tar jerdi aınalyp júzip júrgenin jáne eshteńe joq jerge muqııat qarap turǵanyn baıqaǵan.
Keıinirek olar kokaın salynǵan qapqa uqsaıtyn paketterdi sýǵa tastap, akýlalardyń qalaı áreket etetinin tekserdi.
Tájirıbe barysynda olar jalǵan qaptardy aqqýdyń mýlıajynyń janyna qoıyp, akýlalar oǵan tike bara jatqanyn jáne tistegenin kórip tańǵaldy. Bir akýla, tipti jasandy qapty tistep júzip ketti.
Herd pen Fantana synaqty ári qaraı jalǵastyrdy – olar akýlalarda dofamın bóliný úshin joǵary kontsentratsııaly balyq untaǵynan kokaın sharyn jasady. Baǵdarlamada sharıkti kórgen kezde akýlalar esinen adasyp qalatyny kórsetilgen.
Sońǵy tájirıbesinde olar ushaqtan kokaın qabyn tastaǵandaı bolyp, esirtki akýlanyń ekojúıesine qalaı túsetinin anyqtaýǵa tyrysty. Ǵalymdar akýlanyń keıbir túrleri jalǵan esirtkini «aýlap» júrgenin baıqaǵan.
Herd tájirıbeleri ázirge Florıda jaǵalaýynda kokaın tutynatyn nashaqor akýlalar paıda boldy degendi dáleldemeıtinin aıtty. Onyń pikirinshe, kóbirek tájirıbe jasaý kerek. Ol akýlalardyń kokaınge osylaısha umtylatynyna kóptegen basqa sebep bolýy múmkin deıdi.
«Biz kokaın akýlaǵa ne isteı alýy múmkin ekenin bilmeımiz», - dep túsindirdi Herd. Sondaı-aq ol zertteýde túrli balyqtar hımııalyq zatqa túrlishe áreket etetini kórinip turǵanyn atap ótti.
