NASA spýtnıkteri Kaspıı teńizindegi fantom-aralyn ashty
ASTANA.KAZINFORM - «Eles araly» Ázerbaıjannyń shyǵys jaǵalaýynan 25 shaqyrym jerde ornalasqan jáne Chıgıl-denız dep atalady, dep habarlaıdy amerıkalyq NASA ǵarysh agenttiginiń Jer observatorııasy.
Observatorııa málimetinshe, onyń Landsat 8 jáne 9 qurylǵylary 2022 jyldyń qarashasynan 2024 jyldyń jeltoqsanyna deıin Kaspıı teńiziniń jaǵalaý aımaǵyn birneshe sýretke túsirip, araldy kezdeısoq taýyp alǵan.
Spýtnıktik baqylaýlar onyń 2023 jyldyń basynda Kýmanı-Benk balshyq janartaýy atqylaýynan keıin Kaspıı teńiziniń sýynan kóterilgenin anyqtady. 2024 jyldyń sońyna qaraı sý ústinde áldeqaıda az bóligi kórindi.
- Eń keń núktesinde aral kóldeneńinen 400 metr (1300 fýt) boldy. Bul tórt fýtbol alańynyń uzyndyǵynan sál asady, - dedi observatorııadan.
Kýmanı-Benktiń buǵan deıin tirkelgen segiz atqylaýy tolqyndar túrinde boldy jáne eki kúnge ǵana sozyldy. Atap aıtqanda, 1861 jyly mamyrda atqylaý sýdan eni 87 metr jáne bıiktigi 3,5 metr araldy qurady. Ol 1862 jyldyń basynda shaıylyp ketken. Eń kúshti atqylaý 1950 jyly boldy. Onda eni 700 metr jáne bıiktigi 6 metr aral paıda boldy.
Ázerbaıjan aýmaǵy balshyq janartaýlarynyń joǵary shoǵyrlanýymen erekshelenedi. Geologtar olardyń 300-den astamyn Shyǵys Ázerbaıjanda jáne Kaspıı teńiziniń qaırańynda eseptedi. olardyń kópshiligi qurlyqta ornalasqan. Sebebi, bul aımaq arab jáne eýrazııalyq tektonıkalyq plıtalar soqtyǵysatyn konvergentsııa aımaǵynda ornalasqan.
Ázerbaıjannyń balshyq janartaýlary Ońtústik Kaspıı oıpatynyń keń kólemdi kómirsýtegi júıesimen baılanysty jáne metan sııaqty janǵysh gazdardy shyǵaratyny belgili. Observatorııa 2023 jyly Kýmanı Benk aralynyń atqylaýynyń ot túrinde bolǵanyna senimdi emes. Alaıda, baqylaýlar kórsetkendeı, jaqyn mańdaǵy basqa da balshyq janartaýlarynyń atqylaýy aýaǵa júzdegen metr jalyn baǵandaryn jibergen.
NASA eki astronavty Jerge jetkizý týraly sheshim qabyldaǵanyn jazǵan bolatynbyz.