Muhtar Qul-Muhammed: Bul - Táýelsizdikke tóngen qaýip
TÁÝELSІZDІKKE TÓNGEN QAÝІP
Barsha qazaqtyń eń qasterli kıesi – táýelsizdikke qaýip tóndi. Qańtardyń alǵashqy kúnderinen bastap halqymyz alań kúı keshýde. Qazaqstanda oryn alǵan oqıǵalar búkil álem jurtshylyǵyn abyrjytýda.
Táýelsizdigimizdiń 30 jyly ishinde qol jetkizgen jetistikterimiz az bolǵan joq. Biraq osy jyldar ishinde qazaq qoǵamynda qordalanǵan problemalar da jetip artyldy. Sol qıyn túıinderdi sheshý úshin halyq turmysyn jaqsartý men elimizdiń mol baılyǵyn kópshiliktiń ıgiligine jaratý, ádiletti qoǵam men tıimdi memleket ornyqtyrý máseleleri kún tártibine shyqty.
Bul týraly el Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly óziniń «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty tereńnen tolǵaǵan maqalasynda: «Turǵyndardyń turmysyn jaqsarta túspesek, elimizdiń jetistikteri men halyqaralyq tabystaryn maqtan etý artyq. Azamattarymyz ekonomıkalyq ósimniń ıgiligin sezine almasa, odan esh qaıyr joq. Men árbir sheshimdi qabyldar sátte osy ustanymdy basshylyqqa alamyn», – dep aǵynan jarylǵan bolatyn.
Qoǵamda qordalanǵan problemalar kóp, biraq onyń bárin bir mezette sheshý múmkin emes. Áıtse de Prezıdentimiz nebári eki jarym jyldyń ishinde óte kóp ıgilikti ister atqardy.
Kóp balaly analar men áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan otbasylarǵa beriletin járdemaqy ósti, bir jarym mıllıonnan astam adamnyń eń tómengi jalaqysy 42 myńnan 60 myńǵa kóterildi, nesıege kiriptar bolǵan qanshama otandasymyzdyń qaryzy óteldi.
Búkil halyqtyń narazylyǵyn týdyrǵan jer máselesi túpkilikti sheshimin tapty. El tarıhynda tuńǵysh ret 800-den astam aýyl ákimderi saılandy.
Abaı, Alash arystary, qazaq handary ulyqtalyp, asharshylyqtyń aqıqaty ashyla bastady.
Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi qurylyp, oǵan eldegi barlyq saıası kúshter tartyldy.
Úkimet aldyna halyq únine qulaq asyp, el tilegin estý maqsaty qoıyldy.
Óńirlerde, el ishinde bolyp jatqan oqıǵalarǵa, halyqtyń talap-tilekterine memleket basshysy ózi birinshi bolyp ún qatyp, sol sátte-aq tıisti laýazym ıelerine tapsyrmalar beretinine qazaqstandyqtar talaı márte kýá boldy.
Ókinishke oraı Prezıdenttiń el tilegine der kezinde qulaq asatyn «estıtin úkimet» bolý kerektigi jónindegi tapsyrmalaryn tez arada oryndaýǵa bizdiń jaıbasar úkimet daıyn bolmaı shyqty. Mańǵystaý oblysynda beıbit sherýge shyqqan halyq tilegin biliksiz úkimet músheleri dereý oryndaı almaı jaǵdaıdy ýshyqtyryp jiberdi.
Bul másele de Prezıdentimizdiń ózi aralasqan soń ǵana oń sheshimin taýyp, gazdyń da, azyq-túliktiń de, kommýnaldyq tólemderdiń de baǵasy oryn-ornyna keldi.
Biraq bul kezde syrtqy kúshterdiń arandatýshylyq áreketteriniń kesirinen narazylyq sherýleri elimizdiń ózge qalalaryn sharpyp ketken edi.
Almaty men keıbir oblys ortalyqtarynda bolǵan oqıǵalarǵa qatysýshylardy beıbit sherýshiler deýge bolmaıdy. Kózderine qan tolyp, aldyna kelgenniń bárin uryp-soǵyp, qıratyp, órtep, 18-19-ǵa endi ǵana tolǵan jasóspirim jaýyngerlerge oq atqan jaýyzdar – táýelsizdigimizge qaýip tóndirgen qaraqshylar.
Mundaı qanypezerler arasynda aǵa býyn ókilderi óz qolymen turǵyzyp, keıingi býyn ony álemdegi eń ádemi qalalardyń birine aınaldyrǵan naǵyz almatylyqtar bolǵan joq. Shekten shyqqan jaýyzdyqtardy annan-mynnan qashqan nadan tobyr men soıqandy sodyrlar jasady.
Dala demokratııasynda adamnyń basyn kesýdi bylaı qoıǵanda, ólim jazasyna buıyrý da bolmaǵan. Al myna qanypezerler qolǵa túsken tártip saqshylarynyń basyn kesken. Muny zulymdyq deý az, bul – qanisherlik. Mundaı jaýyzdar búkil elimizdi, beıbit halqymyzdy kúlli álem aldynda tabaǵa qaldyrdy.
Almatydaǵy qandy oqıǵalardy arnaıy daıyndyqtan ótken, bir ortalyqtan basqarylǵan, atys qarýynyń barlyq túrimen qarýlanǵan, terrorlyq árekettiń aıla-tásili men qýlyq-sumdyǵyn ábden meńgergen baskeser sodyrlar uıymdastyrdy.
Táýelsizdigimizdiń taǵdyry synǵa túsken qıyn sátterde Jırınovskıı sııaqty shirigenderdiń aýzynan: «Qazaqtarda eshqashan memleket bolmaǵan. Olarǵa táýelsizdikti biz syıladyq. Qazaqtar eshqashan memlekettiligin saqtaı almaıdy», – degen irigen sózder shyǵa bastady. Ony jabyla qostaǵan pıǵyly jaman aramzalar da tabyla ketti.
Qazaqstannyń búgingi jetistikterin kóre almaýshylar kóp. Olar halqymyzdy bereke-birliginen aıyryp, báz-baıaǵysha bólip alyp, bólshektegisi keledi. Ótken tarıhymyzda da babalarymyz talaı aldanǵan. Kóne túrkiler qurǵan alyp qaǵanat solaı ydyraǵan. Altyn orda solaı qulaǵan. Qazaq handyǵy da osylaı bólshektenip, alyp kórshiniń bodanyna aınalǵan.
Kezinde 1991 jylǵy tamyz búliginen keıin qaısar qalamger Nurmahan Orazbekov: «Bul – memlekettik tóńkeris», – dep ashyq jazyp edi. Biz de syrtqy kúshterdiń arandatýymen, qanquıly sodyrlardyń qolymen jasalǵan mundaı jaýyzdyqtardy memlekettik tóńkeris jasaýǵa umtylys, táýelsizdikke tóngen zor qaýip deımiz.
Osyndaı syn saǵatta elimizdiń bar bıligi men jaýapkershiligin óz qolyna alǵan Qasym-Jomart Kemeluly birden-bir durys sheshim qabyldap, eldigimizdi, táýelsizdigimizdi qorǵap qaldy.
Ol qańtardyń yzǵarly kúnderi kún saıyn derlik el aldyna shyǵyp, halqyna jigerli sózderin arnady. Árqashan týǵan elimen birge ekendigin tanytyp, óziniń naǵyz halyqtyq Prezıdent ekendigin kórsetti. Bul barsha otandastarymyzdyń senimin shyńdap, namysyn qaırady.
Endigi jerde barsha qazaqstandyqtar Prezıdentimizdiń tóńiregine tyǵyz toptasyp, onyń árbir sheshimine qoldaý kórsetýimiz qajet.
Kezinde Kavkaz halqynyń rýhanı kósemi bolǵan ımam Shámil: «Kishkentaı halyqqa úlken qanjar kerek», – degen eken. Qazaq halqyna óz memleketi men táýelsizdigin saqtap qalý úshin úlken bereke, yntymaqshyl el, birligi berik ult kerek.
Ázirshe qater azaıǵanymen, qaýip birjolata seıilgen joq. Bárimiz bekem, saq bolýymyz qajet.
Táýelsizdikti qorǵaý – jalǵyz Prezıdenttiń mindeti ǵana emes, árbir qazaqstandyqtyń azamattyq abzal boryshy, aıryqsha paryzy. Endeshe osyndaı syn saǵatta eń qasıetti kıemizdi qorǵaýǵa bárimiz birge at salysaıyq!
