«Mınıstrler másele sheshe almasa, nege otyr?»- BAQ-qa sholý

ASTANA. 5 qarasha. QazAqparat - «QazAqparat» agenttigi respýblıkalyq basylymdarda 5 qarasha, seısenbi kúni shyqqan ózekti materıaldarǵa sholýdy usynady.

*** «Adam jemqor bolyp týmaıdy. Ol anyq. Ózi de, qyzmeti de óse kele jabysatyn jaman ádet bolsa kerek bul. Pendaýı peıili tarylyp, aqshaǵa ashkózdenip, qarjyǵa qunyǵyp, túıeni túgimen, kólikti júgimen jutatyn jemsaýy keń jemqordy qoǵamnyń ózi tárbıelep shyǵaratyn sııaqty. Báseke qyzǵan. Basshy bar, qosshy bar bári de ashkózdene jep jatqan sııaqty. Aılyq-jalaqylary óspese de, jyl saıyn kólikteri men kottedjderi kóbeıip keledi. Birinen-biri qalǵysy kelmeıdi. Sebebi, aınalasy sondaı. Qazynanyń qarjysyn ıesi joq kóre me, álde suraýsyz jatqan aqsha sanaı ma, múmkin ózderiniń jekemenshigi eken dep qala ma, áıteýir, myna zamanda jemqorlyqtyń oty órship tur. Teledıdardy qosyp qalsań da, gazet-jýrnaldy ashyp qalsań da, radıony basyp qalsań da jemqorlyq, sybaılastyq týraly aqparattar órip júredi»,-dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazeti búgingi sanyndaǵy «Qazynanyń qarjysy-sheneýniktiń kóldeneń tabysy» degen maqalada. Tipti, Elbasynyń bastamasymen ómirge kelgen baǵdarlamalardan da aıylyn jımaı «úlesin» alýǵa umtylyp jatqandar az emes. El, halyqty nege oılamaısyń dep mundaılarǵa talap qoıý uıat. Bári-bir túsinbeıdi. Sondaı jaǵdaı Qyzylorda oblysynda da boldy. Búginde «Qoljetimdi baspana-2020» degen baǵdarlamanyń bar ekenin bilesiz. Ol qarapaıym jurtty, baspanasyz júrgen beıbaqtardy jarylqaý úshin jasalǵan baǵdarlama edi. Saýapty iske jaýaptylarda jaýapkershilik joq bolyp shyqty. Alaıda, osyndaı baspanalardy iri basshylar men olardyń jaqyn týystary ózderi bólip alǵanyn taıaýda Elbasy Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda ótkir synǵa aldy. Olar qyzmetinen bosatyldy, páterlerdi qaıtardy. Elimizdiń bas basylymynda «Mınıstrler másele sheshe almasa, nege otyr?» degen maqala berilgen. «Qazaqstan mınıstrleri naqty bir máseleni sheshýge kelgende, óte shaban qımyldaıdy. Olar aldaryna qoıylǵan qandaı da bir máseleni shuqshıyp «maı shammen» qaraýǵa beıil keledi. Nege? Bul Úkimettiń jumysynyń tıimdiligin joqqa shyǵarady»,-dep jazady gazet. Osy oraıda Eýropa jáne adam quqyqtary saraptama ınstıtýtynyń dırektory Marat Bashımov Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetindegi baspasóz máslıhatynda joǵary laýazymdy sheneýnikterdiń birde-bir mańyzdy máseleni óz betterinshe sheshe almaıtyndaryn qatty synǵa aldy. Bizdegi sharýasy shalqyǵan sharýanyń bári oǵan Memleket basshysy aralasqannan keıin ǵana óziniń oraıyn tabady. Tanymal sarapshyny Elbasynyń zeınetaqy reformasyn júrgizý men aýys-artyq dúnıelerge salyq engizý jaıyna aralasýyna týra kelgenin mysal etedi. Ol sondaı-aq, Keden odaǵy aıasyndaǵy memleketterdiń ózara teńsizdigi máselesin de eń aldymen Mınıstrler Kabıneti emes, tikeleı Nursultan Nazarbaevtyń ózi kótergenin alǵa tartady. «Atalmysh másele boıynsha tutas bir mınıstrlik jumys istep otyrdy ǵoı. Sonda olar qaıda qaraǵan? Al eýrazııalyq ıntegratsııa qaǵıdattary is júzinde barlyq jaǵynan teń bolýy kerek ekenin, aıtalyq, kedendik keńistikte kapıtal men taýar, qyzmet kórsetý men jumys kúshi qozǵalysynyń erkindigi birdeı bolýy kerektigin, onda teńdik qaǵıdasynyń birinshi kezekke qoıylatynyn bular bilmegen be?» - dep qaıran qalady M.Bashımov. *** «Aıqyn» basylymynyń jazýynsha, Qazaqstanda jerdi tyńaıtpaıtyn bolsa, aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jer túgil, baý-baqshaǵa berilgen jerler de tartyp alynady. Bul úshin bes jyl merzim kesilip otyr. Keshe Májiliske «Úkimet saǵaty» aıasynda esep berýge kelgen Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Asyljan Mamytbekov osyndaı habar aıtty. Bul kúni depýtattar AShM basshysynan jumystary boıynsha «japsarlas» mınıstrlikterdegi aýys-túıister jaıyn suraýmen boldy. Mınıstrdiń aıtýynsha, sonyń arqasynda qaıta onyń biraz isi jeńildegen eken: áıtpese «ne Aral qurǵaıdy, ne kúrish ósedi» degen qıyn tańdaý aldynda turypty. Jaqynda el Úkimetiniń qurylymynda ózgerister bolǵany málim: Elbasy N.Nazarbaevtyń memlekettik basqarý júıesin odan ári jetildirý týraly Jarlyǵymen ekologııa vedomstvosy «Qorshaǵan orta jáne sý resýrstary mınıstrligi» bolyp, qaıta uıymdastyryldy da, oǵan AShM-nyń «jerdi gıdromelıoratsııalaý maqsatynda sý paıdalanýshylarǵa nemese olardyń birlestikterine deıin sý jetkizý jáne burý», al Indýstrııa mınıstrliginiń «jerasty sýlaryn utymdy jáne keshendi paıdalaný salasyndaǵy memlekettik saıasatty qalyptastyrý jáne iske asyrý» jónindegi fýnktsııalary men ókilettikteri berildi. Bul týraly gazettiń búgingi sanyndaǵy «Jerge qaramaǵandar jerge qaraıdy» degen maqaladan oqı alasyzdar. Osy basylymda «Nurlan Erimbetov: Bıliktegiler jaýapkershilikti moınyna alǵysy kelmeıdi» degen maqala berilgen. Belgili saıasattanýshy, «Qazaqstan Azamattyq alıansy» zańdy tulǵalar birlestiginiń prezıdenti Nurlan Erimbetov Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken brıfıngte «Úkimetti Prezıdent tapsyrmalaryn oryndamaı otyr» dep synǵa alýmen qatar, memlekettik organdar jumystarynyń bir bóligin úkimettik emes uıymdarǵa tapsyrýy kerek degen usynyspen shyqty. -Úkimet músheleriniń eshqaısysy da jaýapkershilikti óz moınyna almady - dep qynjyldy Nurlan Erimbetov: «Eshkim de turyp: «Iá, men kinálimin, keshirińiz, qateligimdi túzeımin», - demedi. Olardyń áńgimesin tyńdasańyz, bir sózdi qaıtalaı beredi: «Memleket basshysy aıtqandaı...», «Memleket basshysy tapsyrǵandaı...», «Biz Memleket basshysynyń qalaýymen jumys istep jatyrmyz»... Al seniń qalaýyń qaıda? Al seniń buıryǵyń qaıda? Ideıalaryń she? Seni ne úshin mınıstr etip taǵaıyndady?», - dep, sózin qaıyrdy. *** «Alash aınasy» basylymynda «Densaýlyq saqtaý mınıstrligi ózderi tyıym salǵan papılloma ekpesin teledıdar arqyly jarnamalaýyn qalaı túsinesiz?» degen másele kóterilip otyr. Osy oraıda gazet tilshisi birqatar qoǵam qaıratkerleri men mamandardyń pikirin usynýda. Maıra Aısına, Májilis depýtaty: - Qazir eki-úsh dárigerdi turǵyzyp qoıyp papılloma ekpesi týraly surasań, úsheýi úsh túrli jaýap aıtady. Soǵan qaraǵanda bul saladaǵy mamandardyń ózderi ekpeniń paıdaly ne zııandy ekenin naqty bilmeıdi. Biraq bir bilerimiz eger bul ekpe, shyn máninde, paıdaly bolsa, dárigerler bir aýyzdan durys, naqty, dáleldi nusqaý berer edi. Keıbir mamandar aıtyp júrgen ekpeniń paıdasy ras bolsa, búgingi telearnalardaǵy nasıhat jumystary da sáıkesinshe durys baǵytta bolýy tıis. Áıtpese biri paıdaly dep, biri zııandy dep pikir talastyra otyryp úgit-nasıhat júrgizý, bul saladaǵy jasalyp jatqan jumystardyń nátıjesi ózge emes, ózderi úshin de senimsiz deýge keledi. Papıllomany álemniń 56 memleketi paıdalanady degen málimet bar, degenmen, meniń oıymsha, ol bir adamǵa zııanyn keltirgen bolsa, odan birden bas tartýymyz kerek. Jalpy, balaǵa ekpe ektirý úshin jalǵyz dárigerge ǵana jaýapkershilikti artpaı ata-ana da perzenti úshin zertteý jasap, durys sheshim qabyldaýy tıis dep esepteımin. Marıanna Gýrına, «Ulaǵatty januıa» qoǵamdyq qorynyń prezıdenti, respýblıkalyq ata-analar qoǵamdyq keńesiniń múshesi: - Jasy 11-12-den asqan qyz balalary bar ata-analar maǵan habarlasyp, osy papılloma ekpesi jaıly jıi suraıdy. Shyny kerek, ne derimdi bilmeı, qatty qınalamyn. Sebebi Densaýlyq saqtaý mınıstrligi pavlodarlyq eki qyzdyń jaıynan keıin ekpege tyıym salyp, endi búgin telearnalardan jarnamalap júr. Jarnama - nátıjeli, halyqqa paıdaly dúnıeni ǵana nasıhattap, úgitteý quraly retinde qoldanylatyn dúnıe. Al bizde senimsizdik te, sybaılastyq ta beleń alǵan. Ol azdaı jarnamaǵa «11-12 jastaǵy qyzdarǵa jynystyq qatynasqa túspeı turyp salý kerek» degen jazbany qosyp qoıypty. Sonda bul halyqty qorqytý ma, 12 jastan soń jynystyq qatynasqa túsýge bolady nemese túsińder degen úgitteý me? Óz basym 11 jastaǵy balamnyń bolashaǵyna táýekel dep, bulaısha balta shappaımyn. Eger shyn máninde paıdaly bolsa, dárigerlerimiz dáleldep, durys maǵlumat, durys baǵdar men aqparat bersin. *** «Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Keńestik jurnaqtan aryla almaı kelemiz...» degen maqala jarııalandy. «Árbir ult ata-teginiń aıtylýymen jáne jazylýymen tanylady. Táýelsizdik alǵanymyzǵa jıyrma eki jyl ótse de, ultymyzdyń deni áli kúnge deıin Keńes ókimeti tusyndaǵy «ıch», «vıch», «ov», «ev», jurnaqtarynan aryla almaı keledi. Ult múddesin qorǵap, eline jany ashıtyn, zııaly qaýym ókilderiniń arasynda da aty-jónderi keńestik dáýirdiń jurnaǵymen atalyp júrgenderi qanshama», -dep jazady maqala avtory.