Men eshteńeden uıalmaımyn, balamdy ertip júremin - erekshe balanyń anasy
Aqtóbe oblysy boıynsha múgedektigi bar bala sany 5 myńǵa jýyqtady. Ázirge balasynyń densaýlyǵy úshin kúresip, «jazylyp ketedi» degen úmitpen ómir súrip júrgen otbasy sany beımálim. Belgisi - erekshe kútimdi qajet balanyń janynda kóbinese anasy bolady. Kazinform úı tirliginen, tabysty anaǵa aınalǵan, ózgege úlgi bola bilgen analardy áńgimege tartty.
Qyzym 5 jastan ketse de, salmaǵy 4,5 keli
Qyzylordalyq Aqtoty Tynymbaeva Aqtóbege arnaıy keldi. Ol ózi sekildi erekshe bala ósirip otyrǵan analarmen etene aralasyp, qazir kóp qıyndyqty artta qaldyrǵan. Alǵashynda kózi qurǵamaı, sál nársege ashýlansa, qazir sol ashýyn aqylǵa jeńdirdi. Qyzy týa bitti túrli dertke shaldyǵyp, 15 dıagnoz qoıylsa da moıymady, bárin qaz-qalpynda qabyldap, ózi ózgerdi. Aınalasy da ózgerip sala berdi.
- Qyzym ómirge kelgende ony qaz-qalpynda qabyldaý qıyn boldy. Arada bes jyl ótti. Qazir bári qalypty jaǵdaıǵa tústi. Ózimdi joǵaltyp almaý úshin psıhologqa kóp bardym. Áleýmettik jeli arqyly emes, balasy erekshe analardyń aıtýymen taýyp, sóılestim. Meni kúıeýim óte jaqsy qoldaıdy. Qaıynjurtym, ata-anam, barlyǵy kóp kómegin berdi. Dıagnozy kóp, 15 dıagnozy bar dep aıtsam bolady. 5 jasta bolǵanymen, salmaǵy 4,5 keli ǵana. Mamandardyń kómegine júgingen soń ózime degen senimdilik paıda boldy. Ózimdi jek kórip, bárinen tys qalyp qoıǵan sııaqty kúı keshetin edim. Ol da ózgerdi. Kúıeýimmen ara qatynasym jaqsardy,- dedi Aqtoty Tynymbaeva.
Ol Almaty men Semeı qalalaryndaǵy psıhologtardyń kómegine júgingen. Onlaın da sóılesti. Aqtoty Tynymbaeva ekinshi sábıin ómirge ákelý kezinde de kóp qınalǵanyn jasylmady. Mamannyń sóılesý arqyly ǵana qorqynyshyn jeńip otyrǵan.
- Qazir áleýmettik jeli arqyly menen keńes suraıtyndar bolady. Massaj jasaıtyn adamdar da «tórt jyl buryn ózge ediń, qalaı ózgerdiń, sen sııaqty adamdarǵa kómek kerek» dep aıtady. Eń birinshi - balanyń jaǵdaıyn qabyldaý, alǵa umtylý. Ol bala Allanyń bergen syıy. Bolashaqqa umtylý kerek. Saý balanyń jaǵdaıyn oılaý kerek. Men eshteńeden qalmaımyn. Keıbir analar shaqyrǵan jerge balasyn ertip aparýǵa uıalady. Men qyzymdy qaldyrmaımyn, ertip aparamyn. Uıalmaımyn. Meniń qyzym maǵan úlken sabaq boldy, kóp nárseni uǵyndyrdy, túsindirdi. Buryn jylap, ashýlanatyn edim. Qazir pysydym. Tez sheshim shyǵaramyn,- dedi Aqtoty Tynymbaeva.
Egov qyzmetin erkin meńgergen ana qazir óz kúshimen tabys taýyp, ár kún saıyn alǵa jyljyp keledi. Tipti zamandastarynan oq boıy ozyq.
Jan jarasy eshqashan jazylmaıdy, adamnyń júreginde qalady
Gúlsaıan Ybyraı aqtóbelikter úshin jaqsy tanys. Mamandyǵy – jýrnalıst. Qaraǵandy oblysynyń týmasy. Aqtóbeniń jigitine turmysqa shyǵyp, osynda turaqtap qaldy. Erekshe balanyń anasy ómir qıyndyǵymen ózi kúresip, qazir ózgege úlgi bolyp júr. Aıtary da, úıreteri de kóp. Tek analardyń yntasy men erik-jigeri myqty bolsa deıdi.
- Úlken balamyz ómirge kelgennen keıin kóp uzamaı ınsýlt aldy. Ári qaraı týa bitti sal aýrýyna shaldyqty. Alty jyl emdedim. Aparmaǵan jerim joq. Qolym, aıaǵym jetken jerge apardym. Demeýshiler de kómektesti. Júgirip júrgende kúızeliske túskenimdi bilmeı qaldym. Sol kezde «jumysqa shyǵý kerek, úıde otyra bersem aýrý bolamyn» dep oıladym. Ómir boıy múgedek balamen ómir súrgen ana erik-jigeri myqty bolmasa, úıinen shyqpaı qalsa, balamen bir deńgeıde qalady. Tez ashýǵa salynady. Sodan gazetke jumysqa turdym. «Balanyń bolashaǵy qalaı bolady? Taǵdyryma ne boldy? Nege meniń basymnan ótip jatyr?» degen kóp suraq turdy aldymda. Sóıtsek, mundaı ana kóp eken. Arada 11 jyl ótti. Ulym qazir «Jaına» saýyqtyrý ortalyǵynda. Sonda bergenime tórt jyl boldy. Psıholog Sáýlentaı Talǵatqyzyna baryp, kezdesip, sóılesken soń eńsemdi kóterdim. Ózimnen kiná izdeýdi toqtattym. Basqa adamdarǵa da kómekteskim keldi,- dedi Gúlsaıan Ybyraı.
Ol qazir ózi sekildi erekshe balasy bar analardyń ómirge qaıta oralyp, tabysty bolǵanyn qalaıdy. Kópshiliktiń basyn qosyp, semınar-trenıngter uıymdastyrýǵa uıytqy bolyp júrgeniniń negizgi sebebi osy. Bul joly aqtóbelik analar eshkimnen kómek kútpeı, óz júgin ózi arqalap, bıikke kóterilýge birikti.
- 2018 jyldan bastap áleýmettik jelide paraqshamdy júrgizdim. Bar qadamymdy jazdym. Analar da psıhologqa baratyn adamdardyń aqyl-esi aýysqan emes, kúreskerler ekenin túsindi. Osy ýaqytqa deıin onǵa jýyq trenıng boldy. Sodan keıin jumysqa qosylyp, qaıta balaly bolyp, balasyn arnaıy orynǵa aparyp, óz ómirin rettegen, qaıta turmys qurǵan, qyzmetin ósirgen, kásip ashqan analar óte kóp. Qazir trenıng úılestirýshileri buryn sol trenıngke qatysqandar. Mine, biz osylaı bas biriktirdik, kúresti jalǵastyra beremiz. Sebebi bala aýyrǵan kezde ananyń da ómiri qyl ústinde bolady. Ózimdi keremetpin, baqyttymyn dep aıtpaımyn. Biraq alǵa qadam bastym. Áıeldiń qoldaýshysy áıel dep aıtqym keledi. Áıeldiń muńyn áıel ǵana túsinedi. Jan jarasy eshqashan jazylmaıdy. Adamnyń júreginde qalady. Sondyqtan únemi psıhologpen jumys istep, sony basyp otyrý kerek. Bul ózi tolqyn sııaqty dúnıe. Em alyp júrgen bári jaqsy bolady. «Jazylyp ketedi, jumysqa ornalasamyn, baspanaly bolamyn» dep jospar qura bastaısyń. Bir aıdyń jıyrma kúni solaı ótedi, on kúni qınaıdy. Ezip tastaǵandaı kúı keshesiń. Kóterip shyǵaratyn – psıholog,- dedi ol.
Erekshe bala tárbıelep otyrǵan anaǵa kez kelgen psıholog kómektese almaıdy
Psıholog kóp, biraq erekshe bala tárbıelep otyrǵan anany uǵatyny az. Jan jarasyn emdep, ómirge qaıta beıimdeıtini neken-saıaq.
- Balamdy emdetip júrgende analar úshin psıholog kómegin nege qospaıdy eken dep aıtatynmyn. Shynynda da sondaı. Bir ereksheligi kez kelgen psıholog balasy túrli aýrýǵa shaldyqqan anaǵa kómektese almaıdy. Keıde «bári jaqsy bolady» dep shyǵaryp salatyndar da bar. Bul naǵyz mamannyń tirligi emes. Osy olqylyqtyń ornyn toltyryp, ózgelerge kómek bolsyn dep ózime kómektesken Sáýlentaı Talǵatqyzymen kelistik. Jylyna birneshe ret tegin trenıng uıymdastyramyz. Bul joly 100 adam jınalsa da qamtı alatynyn aıtty. Kásibı turǵyda uıymdastyryp, mańyzdy shara qataryna qostyq. Bizde qor emes. Demeýshilerdiń kózine túsý úshin emes. Úılestirýshi boldym. «Tamshy project» dep ataý qoıdyq. Tamshydaı bolsa úles qosý maqsat,- dedi Gúlsaıan Ybyraı.
Psıholog Dınara Naýryzbaeva da bir kezderi erekshe balany tárbıeleýge bar kúsh-jigerin saldy. Ótken kúnderin eske alǵan sátte kózine jas alatyn ana qaıta turýdy úırený, qaıta ómir súrý qıyn ekenin, sol qıyndyqty eńserýge kómektesýge ázir bolǵanyn jetkizdi.
- Іshten tynyp, qınalyp júrgen analarǵa kómekteskimiz keldi. Erekshe balanyń anasy bolǵan kezde qoqys tógýge shyqsam da ózimdi kinálaıtynmyn. Sebebi «meniń balam jatyr, taza aýa juta almaıdy, al men syrtqa shyǵyp kettim» dep ishteı jegideı jep, kináli sezinetinmin. Sondaı kezde mort synbaı, kúsh berý maqsatyn kózdep júrmiz. Qolymyzdan kelgenshe kópshilikke jetkizý, kórsetý,- dedi ol.
Mundaı basqosýǵa tek analar ǵana kelip, kómekke júginedi. Al erekshe bala tárbıelep otyrǵan áke kóbine emi úshin tabys tabýdy mindetine alǵan. Bul da bir ortaǵa jınalǵan analardyń óz sózi.
