Memlekettik qyzmettiń gıbrıdti úlgisi: mansaptyq jáne pozıtsııalyq modelder

ASTANA. KAZINFORM – Elimizde memlekettik qyzmetke qabyldaý konkýrsyn avtomattandyrý, ashyq memlekettik apparat qurý, joǵary oqý oryndarynyń úzdik túlekterin konkýrssyz irikteý, memlekettik qyzmettiń tartymdylyǵyn arttyrý baǵytynda jańa bastamalar iske asyrylyp jatyr. Osy oraıda, QR Memlekettik qyzmet isteri agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Azamat Jolmanov saladaǵy jańa qadamdarǵa qatysty túsinik berdi.

- Azamat Saǵatuly, bıyldyń basynda Prezıdent adamdarǵa beıimdelgen memlekettik apparatty qalyptastyrý, memlekettik qyzmet júıesine zamanaýı tehnologııalardy engizý jáne memlekettik qyzmetshilerdiń kásibı biliktiligin arttyrý isin jalǵastyrýdy tapsyrdy. Qazir osy baǵytta atqarylyp jatqan jumystar jaıynda aıtyp berseńizder...

- Memleket basshysynyń memlekettik qyzmet salasynda tsıfrlyq tehnologııalardy keńinen qoldaný jónindegi tapsyrmasyna sáıkes jańa ınnovatsııalyq sheshimderdi engizý, memlekettik qyzmet júıesiniń barlyq derekterin tsıfrlandyrý boıynsha belsendi jumys atqarylyp jatyr. Agenttik «e-Qyzmet» aqparattyq júıesin jańǵyrtý jáne damytý jobasyn iske asyrý aıasynda memlekettik qyzmetke kirýdi tolyq avtomattandyrý úshin jańa irikteý júıesi ázirlendi.

Sonymen birge, «e-Qyzmet» júıesiniń 24 modýli jańartylyp, mobıldik qosymshasy ázirlendi. Onda demalys týraly ótinishterdi ázirleý jáne kelisý, jeke isterdi qaraý, habarlamalar alý, habarlandyrýlardy qaraý jáne basqa da protsesterdi júzege asyrý josparlanǵan.

Memlekettik basqarýdyń servıstik jáne adamǵa baǵdarlanǵan modelin qalyptastyrý - memlekettik apparattyń kásibı deńgeıine tikeleı baılanysty. Memlekettik qyzmetshiler úshin negizgi qaǵıdat – eń aldymen, azamattarǵa qajet qyzmetterdi qamtamasyz etý, qyzmet kórsetý jáne jurtshylyqpen ózara árekettesý mádenıetin damytý, sondaı-aq basqa da tıisti baǵyttardy jetildirý.

Memlekettik qyzmetshilerdiń kásibı jáne jeke quzyretterin damytý maqsatynda Prezıdent janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynda halyq únine qulaq asatyn memleket, kóshbasshylyq jáne halyqpen tıimdi ózara is-qımyl strategııasy, shıelinisterdi retteý jáne etnomedıatsııa, ınnovatsııalyq tsıfrlyq sheshimderdi engizý, derekterdi taldaý jáne t.b. taqyryptar boıynsha semınarlar ótkiziledi. Mınıstrlikterdiń saıası qyzmetshileri úshin «Tıimdi kommýnıkatsııalar» taqyrybynda oqytý uıymdastyrylyp jatyr.

Nazarbaev Ýnıversıtetimen birlesip, saıası qyzmetshiler úshin «Jańa formatsııa basshysy» baǵdarlamasyn jáne «A» korpýsynyń qyzmetshileri úshin arnaıy qaıta daıarlaý kýrstary iske asyrylyp otyr. Oqytý baǵdarlamasy memlekettiń alǵa qoıǵan strategııalyq mindetterin sheshý úshin jańa quraldardy qoldanýǵa jáne sheshim qabyldaýda tıimdilikke, belsendilikke baǵyttalǵan qoǵam úshin barynsha ashyq bolýǵa múmkindik beretin pánderdi qamtıdy.

- Jeke sektordan bilikti mamandardy tartý jáne joǵary oqý oryndaryn úzdik bitirgen túlekterdi tómengi laýazymdarǵa konkýrs ótkizbeı-aq taǵaıyndaý qandaı nátıje berip jatyr?

- Álemdik tájirıbedegi jetistikter men memlekettik basqarý júıesiniń erekshelikterin biriktiretin elimizde memlekettik qyzmettiń ózindik gıbrıdti úlgisi qalyptastaryldy. Ol mansaptyq jáne pozıtsııalyq modelderdiń elementterinen turady.

Mansaptyq modelge sáıkes, irikteýdiń ashyq júıesin qamtamasyz ete otyryp, jas memlekettik qyzmetshige tómengi laýazymdardan bastaý arqyly merıtokratııa qaǵıdaty boıynsha ósý múmkindigin, al pozıtsııalyq modelge sáıkes jeke sektordan naqty mamandardy tartý tetikteri qarastyryldy. Mamandardyń biliktiligi men salalyq tájirıbesin eskere otyryp, olardy «B» korpýsynyń joǵary laýazymdaryna Agenttiktiń kelisimimen konkýrstyq irikteýsiz tikeleı taǵaıyndaý múmkindigi engizildi. Búgingi kúni 401 mamandy tikeleı taǵaıyndaýǵa kelisim berildi.

Taǵy bir engizilgen jańashyldyq – «kelisimsharttyq qyzmetshiler» uǵymy. Memlekettik organdar ulttyq jáne ózge de jobalardy júzege asyrý úshin belgili bir merzimge tıisti salalyq mamandardy tarta alady.

Memlekettik basqarý akademııasynyń túlekterin óńirlerdegi laýazymdarǵa, joǵary oqý oryndaryn memlekettik grantpen ári jaqsy kórsetkishpen (GPA 3,33-ten tómen emes) bitirgen túlekterdi aýdan jáne aýyldyq jerlerdegi tómengi laýazymdarǵa konkýrssyz tikeleı taǵaıyndaý múmkindigi qarastyryldy. Atalǵan tetik iske qosylǵan sátten bastap Akademııa jáne joǵary oqý oryndarynyń 170-ke jýyq túlegi laýazymdarǵa konkýrstyq irikteýsiz taǵaıyndaldy. Bul jas mamandardyń aýdan men aýyldyq aımaqtarǵa oralýyna, jergilikti jerlerdegi qyzmetshilerdiń sapalyq quramyn bilimdi jas kadrlarmen tolyqtyrylýyna septigin tıgizedi.

«B» korpýsynyń memlekettik ákimshilik laýazymdaryna qoıylatyn Úlgilik biliktilik talaptaryna da ózgerister engizildi. Oǵan sáıkes, naqty memlekettik ákimshilik laýazymnyń fýnktsıonaldyq baǵyttaryna sáıkes kelgen jaǵdaıda, jeke sektordaǵy jáne ózge uıymdardaǵy jumys ótili eskeriledi. Biliktilik talaptaryna sáıkestigin aıqyndaý kezinde memlekettik qyzmet ótili men salalyq ótili jalpy jıyntyq jumys ótilin beredi. Osylaısha, jeke sektor mamandarynyń jumys ótili tolyqtaı tıisti deńgeıde eskerilip, memlekettik qyzmetke kirý múmkindigi edáýir artty. Ótken jyly memlekettik qyzmetke jalpy konkýrs arqyly qabyldanǵandar ishinde 35,5% úmitker jeke sektordyń mamandary boldy.

- Memlekettik qyzmetshilerdiń áleýmettik quqyǵyn qorǵaý baǵytynda qandaı ózgerister bolyp jatyr?

- Memlekettik qyzmetshilerdiń quqyqtaryn qorǵaý – bizdiń agenttiktiń negizgi mindetteriniń biri. 2023 jyly zańnamaǵa engizilegen túzetýlerge sáıkes qyzmetshilerdi ústeme jumysqa zańsyz tartýdy boldyrmaý úshin Agenttikke memlekettik organdardyń jumys ýaqyty rejımin saqtaýyn monıtorıngteý, memlekettik qyzmetshiler úshin ıkemdi jumys ýaqyty tártibin aıqyndaý boıynsha ókilettikter berildi.

Qyzmetshiler úshin ıkemdi jumys kestesiniń rejımi jáne qashyqtan jumys jasaý múmkindigi qarastyryldy. 2023 jyly 3 myńnan astam memlekettik qyzmetshi ıkemdi jumys kestesi rejımin, 74 qyzmetker qashyqtan jumys isteýdi, 30-y qashyqtan aralas jumys isteýdi qoldandy. Kóp jaǵdaıda ıkemdi jumys rejımin mektep jasyna deıingi jáne mektep jasyndaǵy balalary bar, múgedektigi bar balalardy tárbıelep otyrǵan, turǵylyqty jeri jumystan qashyq ornalasqan, em qabyldap júrgen adamdar paıdalanady.

Bıyl birinshi toqsanda memlekettik organdardyń jumys rejımine qashyqtan jáne barý arqyly júrgizilgen monıtorıng nátıjesinde anyqtalǵan kemshilikterge baılanysty qosymsha tynyǵý saǵattaryn berý, sondşaı-aq ótemaqy tóleý arqyly 500-den astam memlekettik qyzmetshiniń quqyǵy qalpyna keltirildi.

Memlekettik qyzmetshilerdiń ózekti áleýmettik máseleleriniń biri - olardy turǵyn úımen qamtamasyz etý. Bul máseleni sheshý úshin «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasy aıasynda aýyl ákimderiniń apparattarynda jumys isteıtin memlekettik qyzmetshilerdi áleýmettik qoldaý maqsatynda olarǵa kóterme járdemaqy men turǵyn úı satyp alý úshin bıýdjettik nesıe usyný múmkindigi qarastyrylǵan. Osylaısha, 2023 jyly atalǵan baǵdarlama aıasynda 240-qa jýyq qyzmetkerge jergilikti bıýdjet esebinen kóterme járdemaqy tólendi.

Sonymen birge, zańnamaǵa engizilgen túzetýlerge sáıkes basqa eldi mekenge rotatsııalanǵan qyzmetshilerge turǵyn úı jaldaý maqsatynda tólenetin rotatsııalyq tólemder qarastyrylǵan.

Atalǵan sharalarymen qatar, zańnamada memlekettik organnyń taratylýy nemese shtat sanynyń qysqarý kezinde memlekettik qyzmetshilerdi áleýmettik qorǵaý eskerilgen. Bul turǵyda memlekettik qyzmetshilerge keminde úsh jyl memlekettik qyzmet ótili bolǵan kezde tórt ortasha aılyq jalaqysy mólsherinde jumystan shyǵý járdemaqysyn tóleý iske asyrylady.

- Prezıdenttik jastar kadr rezervine qatysty qandaı nátıje bar?

- 2019 jyly Memleket basshysynyń bastamasymen merıtokratııa jáne ashyq irikteý qaǵıdattary negizinde memlekettik qyzmetke jas, talantty jáne perspektıvti mamandardy tartý maqsatynda Prezıdenttik jastar kadr rezervin qalyptastyrý jumystary bastaldy. Bul – memlekettik apparat jumysyna jańa tásilder engize alatyn, zamanaýı oılaý daǵdysy qalyptasqan daryndy jastarǵa arnalǵan áleýmettik lıft. Qazir Prezıdenttik jastar kadr rezervinde 400 adam (2019 jyly – 300 rezervshi, 2021 jyly – 50 rezervshi, 2023 jyly – 50 rezervshi) bar, onyń ishinde 291 adam jumysqa ornalastyrylǵan. Ortalyq memlekettik organdarǵa – 153 rezervshi, jergilikti atqarýshy organdarǵa – 36, ulttyq kompanııalarǵa – 58, ózge de jáne jeke uıymdarǵa – 44 rezervshi taǵaıyndaldy. Onyń ishinde, 3 rezervshi – depýtat, 36 rezervshi – saıası laýazymda, 3 rezervshi «A» korpýsynyń laýazymdarynda qyzmet atqaryp jatyr.

Bıyl jas basqarýshylardyń óńirlik pýlyn qalyptastyrý maqsatynda Óńirlik kadr rezervterine irikteý iske asyrylyp otyr. Іrikteý naqty salalyq baǵyttar boıynsha júrgizilýde jáne rezervke qabyldanatyn azamattar sanyn óńirdegi áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdy eskere otyryp, óńirlik kadr komıssııalary aıqyndaıdy.

- Osyǵan deıin memlekettik qyzmetke qabyldaý konkýrsy avtomattandyrylatyny aıtyldy. Bul júıeniń artyqshylyǵy nede jáne qaı kezde tolyq engiziledi?

- Qoldanystaǵy memlekettik ákimshilik qyzmetke ornalasý tártibi 2017 jyldan bastap engizilgen. Bul rette, memlekettik ákimshilik qyzmetke ornalasýǵa nıet bildirýshilerdiń sany asa joǵary emes ekeni, sáıkesinshe memlekettik organdarda «tańdaýdyń» tómengi deńgeıi baıqaldy. Keıingi bes jylda elimizde ótkizilgen barlyq konkýrstarǵa qatysýshylardyń ortasha úlesi 2 adamǵa jetpegen.

2023 jyly memlekettik qyzmetke irikteý rásimin jeńildetý úshin «e-Qyzmet» júıesin jańǵyrtý aıasynda syrtqy portaly ázirlenip, konkýrstyq rásimdi ótkizý formaty qaıta qaraldy. Memlekettik qyzmetke irikteý bos oryndy jarııalaýdan bastap, jeńimpazdardy jarııalaýǵa deıingi irikteýdiń barlyq kezeńin qamtıtyn konkýrstyq rásimderdegi adamı faktordy azaıta otyryp, tolyq tsıfrlandyryldy. Bul júıe arqyly irikteý elimizdiń memlekettik organdarynda kezeń-kezeńimen júzege asyrylatyn bolady. Birinshi kezeńde 22 memlekettik organda irikteýdiń jańa júıesi engizildi.

Qazir jańa irikteý formaty boıynsha memlekettik ákimshilik laýazymdarǵa jarııalǵan 1711 konkýrsqa 7927 adam qatysyp, onyń 795-y irikteýden sátti ótti. Bir laýazymǵa qatysýshy úmitkerlerdiń ortasha úlesi 4,5 adamdy qurap otyr. Іrikteý júıesiniń artyqshylyqtarynyń biri – azamattar konkýrstyń barlyq kezeńderine onlaın túrde qashyqtan, ınterneti bar kez kelgen jerden jáne qalaǵan ýaqytynda qatysa alady. Testileý júrgiziletin normatıvtik-quqyqtyq aktilerdiń sany eki esege, ıaǵnı 9-dan 4-ke deıin qysqartyldy.

Taraptardyń arasynda múddeler qaqtyǵysy men sybaılas jemqorlyq táýekelderin boldyrmaý úshin memlekettik organdarǵa úmitkerlerdiń irikteý kezeńderinen ótý kezinde anonımdilikti qamtamasyz etý úshin júıemen berilgen sáıkestendirý nómiri usynylady. Al «adamı faktordyń» yqpalyn boldyrmaý úshin konkýrs rásiminiń ashyqtyǵyn táýelsiz proktorıng júıesi qamtamasyz etýde jáne konkýrs jeńimpazy barlyq kezeń qorytyndysy boıynsha aqparattyq júıemen derbes aıqyndalyp otyr.