Májiliste sottalǵan áıelderge raqymshylyq jarııalaýǵa qatysty talaptar usynyldy
ASTANA. KAZINFORM – Depýtattar aýyr qylmys jasaǵandarǵa raqymshylyq jasalmaıtynyn aıtyp otyr.
«Aýyl» partııasy fraktsııasynyń atynan QR Іshki ister mınıstrligine saýal joldaǵan depýtat Qaraqat Ábdenniń aıtýynsha, bıyl Konstıtýtsııamyzdyń 30 jyldyǵyn atap ótemiz. Onda otbasy jáne ana men bala memlekettiń qorǵaýynda bolady dep belgilengen. ıAǵnı áıelderdiń ana retindegi quqyǵyn qorǵaýǵa memleket erekshe kóńil bóledi.
- Bizdiń elimiz qylmysqa qatysty saıasatty gýmanızatsııalaý baǵytyn ustanady. Sondyqtan Aýyl partııasynyń fraktsııasy sottalǵan áıelderdiń jasaǵan qylmysy zorlyq-zombylyq jasaýmen baılanysty bolmasa, qoǵam úshin qaýip tóndirmeıtin bolsa, ondaı áıelderge amnıstııa jasaý múmkindigin qarastyryp kórýdi usynady. Mundaı shara áleýmettik ádildik ornatýǵa, otbasy qundylyǵynyń nyǵaıýyna jáne ómirde qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan áıelderdiń durys jolǵa túsýine jaǵdaı jasaýǵa múmkindik beredi. Kóp jaǵdaıda otbasydaǵy bala tárbıesi áıelderdiń moınynda. Ana alaqannyń aıasy- aq shynardyń saıasy degen sóz bar, - dedi depýtat.
Ol keltirgen málimetterge qaraǵanda, búgingi tańda 2336 áıel bas bostandyǵynan aıyrylǵan, olardyń jartysy — analar, onyń ishinde 250-i kóp balaly analar. 1500-den astam bala anasyz qalyp, analarymen qaýyshýdy kútýde. 100-ge jýyq sábı balalar úıine jiberilgen.
- Bular jaı ǵana tsıfrlar emes — bul oıran bolǵan otbasylar, buzylǵan taǵdyrlar, eń soraqysy ana jylyýynan aıyrylǵan sábıler. Ana mahabbaty, ananyń qamqorlyǵy - balanyń deni saý bolyp ósýiniń, psıhıkalyq jáne áleýmettik damýynyń buljymas negizi,- dedi halyq qalaýlysy.
Osy oraıda ol sottalǵan áıelderge amnıstııany qoldaný úshin kelesi krıterılerdi usyndy:
- zorlyq-zombylyqqa qatysy joq qylmysy úshin sottalǵan áıelder;
- júkti áıelder men kishkentaı balasy bar áıelder;
- kóp balaly áıelder;
- alǵash sottalǵan áıelder;
- jasy ulǵaıǵan (60-tan asqan) áıelder.
Al aýyr qylmys, asa aýyr qylmys jasap, zorlyq-zombylyqqa baılanysty qylmys jasap, sol úshin sottalǵan, qoǵamǵa qaýip tóndiretin áıelderge amnıstııa jasalmaıdy.
Bul máselede halyqaralyq tájirıbe jetkilikti. Máselen, Qyrǵyzstanda áıelderge 1996 jyldan beri 3 ret amnıstııa jasalǵan. Ózbekstanda 2013 jyly amnıstııa jasalyp, áıelder men kámeletke tolmaǵandar bosatyldy. Reseı Prezıdenti 2023 jyly áıelderge amnıstııa jasaý týraly ıdeıany qoldady. AQSh-tyń keıbir shtattarynda ártúrli qylmys jasap sottalǵan áıelderge bir neshe ret amnıstııa jasaldy.
Jalpy, áıelderge amnıstııa jasalsa, elimizdiń penıtentsıarlyq júıesine júkteme azaıady; balalar úılerine túsetin júk tómendeıdi; áleýmettik shıelenis azaıady; memleketimizdiń adam quqyqtary men otbasyny qorǵaý salasyndaǵy halyqaralyq standarttardy ustanatynyn rastaýǵa múmkindik týady.
- Atalǵan shara otbasylardyń qaýyshýyna, anasynan ajyraýdyń balalarǵa tıgizetin saldaryn azaıtýǵa septigin tıgizip qana qoımaı, qylmystyq saıasatty izgilendirý jolyndaǵy mańyzdy qadamǵa aınalady. Otbasy úshin, qoǵam men memleket úshin bul sheshimniń uzaq merzimdi oń áseri bolmaq. Sondyqtan, áıelder óz otbasylary men balalaryna oralýyna múmkindik bereıik. Baıandalǵannyń negizinde Іshki ister mınıstrligin osy másele boıynsha resmı pozıtsııasyn usynýdy suraımyn, - dedi Qaraqat Ábden.
Májilis Qatarmen arada quqyqtyq kómek máselesine qatysty zań qabyldady.