Májilis búgin birqatar halyqaralyq kelisimdi qarastyrady
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysynda Túrikmenstan jáne Qyrǵyz elimen aradaǵy kelisimderdi ratıfıkatsııalaýǵa qatysty zań jobalary qaralyp, birqatar jańa halyqaralyq kelisim jumysqa qabyldanady.
Aıta keterligi, 16 mamyrda Májilis spıkeri Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen bıýro otyrysy ótip, onda búgingi jalpy otyrystyń kún tártibi naqtylanǵan edi.
Sonymen, jalpy otyrysta depýtattar ratıfıkatsııalaýǵa qatysty birneshe zań jobasyn qarastyrady. Olardyń qatarynda – Qazaqstan men Túrikmenstan arasyndaǵy ınvestıtsııalardy ózara kótermeleý jáne qorǵaý týraly kelisim, sondaı-aq Qyrǵyz Respýblıkasymen odaqtastyq qatynastardy tereńdetý jáne keńeıtý týraly shart bar.
Túrikmenstanmen jasalǵan kelisim ınvestıtsııalyq qyzmet úshin qolaıly jaǵdaı jasaýǵa, tikeleı sheteldik ınvestıtsııalardyń aǵynyn yntalandyrýǵa jáne eki eldiń ekonomıkalyq ál-aýqatyn arttyrýǵa baǵyttalǵan. Negizgi baıandamashy - Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Álibek Qýantyrov.
Al Qyrǵyz Respýblıkasymen jasalǵan shart yntymaqtastyqtyń saıası, ekonomıkalyq, kólik, sý-energetıka sektory jáne aýyl sharýashylyǵy sııaqty keń aýqymdy baǵyttardy qamtıdy. Erekshe nazar azyq-túlik qaýipsizdigi máselelerine aýdarylǵan, onyń ishinde birlesken kásiporyndar qurý arqyly bul baǵyttaǵy yntymaqtastyqty kúsheıtý kózdelgen. Qujat sondaı-aq baýyrlas halyqtardyń rýhanı jáne mádenı jaqyndyǵyn nyǵaıtýǵa eki memlekettiń umtylysyn rastaıdy. Bul zań jobasy boıynsha Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary Aqan Rahmetýllın baıandama jasaıdy.
Sonymen qatar kún tártibi jobasyna ınnovatsııalyq qyzmet salasyndaǵy memlekettik qoldaý júıesin jetildirý máseleleri boıynsha zań jobasyn ekinshi oqylymda qaraý engizilgen. Qujatta biryńǵaı ınnovatsııalyq klaster qurý jáne onyń qatysýshylaryna kórsetiletin qoldaý sharalaryn keńeıtý kózdelgen. Munan bólek, Májilis birqatar jańa halyqaralyq kelisimdi jumysqa qabyldaıdy.
Talqylanǵan zań jobalary boıynsha negizgi baıandama jasaǵan tulǵalar BAQ ókilderiniń aldyna shyǵyp saýaldaryna jaýap beredi. Al depýtattar ózekti máseleler boıynsha Úkimet músheleriniń atyna saýaldar joldaýy múmkin.
Aıta keteıik, ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysynda depýtattar «Jasandy ıntellekt týraly» negizgi zań men eki ilespe zańnyń jobalaryn birinshi oqylymda maquldady.
Negizgi zań jobasy 7 taraýdan jáne 28 baptan turady. Qujatta mynadaı jańshyldyqtar bar:
- jasandy ıntellekt salasyndaǵy retteýdiń, ashyqtyq pen qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń quqyqtyq jáne uıymdastyrýshylyq negizderin bekitedi;
- memlekettik organdar men kvazımemlekettik uıymdardyń jasandy ıntellekt tehnologııalaryn paıdalaný erekshelikterin aıqyndaıdy;
- Úkimettiń jasandy ıntellekt salasyndaǵy memlekettik saıasatty qalyptastyrýdaǵy quzyreti keńeıtiledi;
- jasandy ıntellekt salasyndaǵy qatynastar sýbektileriniń quqyqtary men mindetteri naqtylanady.
Al ilespe zańdardyń biri qoldanystaǵy zańnamany osy Jasandy ıntellekt týraly negizgi zańmen sáıkestendirýge arnalǵan. Taǵy bir ilespe zań jobasy Ákimshilik quqyq buzý týraly kodekske jasandy ıntellekt máseleleri boıynsha túzetýler men ózgerister engizýdi kózdeıdi.
Atalǵan zań jobalaryn talqylaý barysynda depýtattar «Jasandy ıntellektige negizdelgen algorıtm arqyly jasalǵan týyndynyń avtory kim bolady?» jáne «Algorıtm arqyly tapsyrma berip, ony jasatqan adam ba, álde algorıtm ıesi me?» degen máselelerge alańdaýshylyq bildirdi.
Naqtyraq aıtqanda, Depýtat Erlan Stambekov bul máselege qazir búkil álem bas qatyryp otyrǵanyn aıta kelip, Qazaqstan qaı nusqany tańdaıtynyn surady. Al baıandamashy depýtat Ekaterına Smyshlıaeva zań jobasyn ázirleýshilerdiń bul máseledegi ustanymy áli tolyqtaı qalyptasyp úlgermegenin aıtty.
— Jasandy ıntellekt arqyly arnaıy algorıtm kómegimen jasalǵan týyndynyń avtory algorıtmge ıelik etýshi tulǵa bolady. Bul jaǵdaıda algorıtm ıesi týyndynyń avtory kim ekenin aıqyndaýǵa haqyly. Eger adam týyndyny qandaı bir chattyń modeli arqyly jasaýǵa búkil jan-tánin salǵan bolsa, álemde sony dáleldeý kerek deıtin talap bar. ıAǵnı, adamnyń týyndyny jasaýdaǵy úlesin ólsheý tásili qoldanylady. Adamnyń úlesi 50 paıyzdan assa, sol adam týyndy avtory bolyp esepteledi. Biraq bul ustanymdy ákimshilendirý óte kúrdeli bolatyn túri bar. Sondyqtan ázirge avtordy aıqyndaý quqyǵyn algorıtm ıesine qaldyryp otyrmyz. Al týyndyny ázirleýshi men algorıtm ıesiniń arasyndaǵy qatynastar azamattyq qatynasqa jatady, — dedi Májilis depýtaty.
Al depýtat Anas Baqqojaev jasandy ıntellektini mektepte jáne joǵary bilim salasynda paıdalaný kezinde baqylaýdy kúsheıtýdi surady.
- Men jasandy ıntellektige qarsy emespin. Degenmen, buǵan deıin adamzatqa rýhanı jaǵynan kelýi múmkin qaýip-qater týraly aıtqan edim. Mysaly, muǵalim úı tapsyrmasyn jasaý úshin jasandy ıntellektini paıdalanyp, suraqtaryn daıyndap qoıdy delik. Úıine kelgen oqýshylar da ol tapsyrmaǵa jasandy ıntellekti arqyly jaýabyn shyǵaryp alady. Magıstratýraǵa túsken jastar da dál solaı áreket etedi. Sonda biz kim boldyq?! Qazir balalar men jastardyń sózdik qory nasharlaǵan. Rýhanı jaǵyn, bilim men ǵylymdy qalaı qorǵaımyz? Atalǵan zań jobasynda ondaı normalardy kórmedim. Mektepter men joǵary bilim salasynda osy baǵyttaǵy baqylaýdy nege kúsheıtpeımiz?! Jasandy ıntellektini qosymsha qural retinde qoldanýǵa bolady, biraq ony paıdalaný mádenıetin qalyptastyrý kerek, - dedi A. Baqqojaev.
Sondaı-aq depýtattar «2009 jylǵy 9 maýsymdaǵy Eýrazııalyq turaqtandyrý jáne damý qoryn qurý týraly shartqa ózgerister engizý týraly hattamany ratıfıkatsııalaý týraly» Zańdy, Memlekettik materıaldyq rezervti ortalyqsyzdandyrýǵa arnalǵan Zańdy qabyldandy.
Jalpy otyrys aıaqtalǵannan keıin depýtattar Úkimet músheleriniń atyna saýaldaryn joldady. Máselen, Ashat Aımaǵambetov jasandy ıntellekt máselesine nazar aýdarta kele:
- JI-di bilim men ǵylymda qoldaný saıasatyn ázirleý
- mektep baǵdarlamasyna, ýnıversıtetterge JI engizý boıynsha jol kartasyn ázirleý
- oqý baǵdarlamalaryna Jasandy ıntellekt modýlderin engizý
- etıka, synı oılaý jáne aqparattyq gıgıena sabaqtaryna kóńil bólý
- muǵalimderdi arnaıy daıarlyqtan ótkizý syndy jaıttarǵa toqtaldy.
Al Qaraqat Ábden jol ınfraqurylymyn saqtaý, baqylaýdy kúsheıtý, jaýapkershilikti arttyrý jáne jazanyń bultartpaýyn qamtamasyz etý maqsatynda «Aýyl» partııasy fraktsııasy atynan sharalar keshenin jarııa etti.
Juldyz Súleımenova tehnıkalyq qyzmetkerlerdiń jalaqysyn arttyrýǵa arnalǵan biryńǵaı ádisteme ázirleýdi usynyp, olardy aǵymdaǵy jóndeý jumystaryna zańsyz tartýdy toqtatýdy talap etti. Sonymen qatar ol hlor jáne basqa da zııandy zattarmen jumys isteıtin tehnıkalyq qyzmetkerlerge qosymsha ótemaqy qarastyrý jáne olardyń eńbek jaǵdaıyn jaqsartý tetigin ázirleýdi usyndy.