Materıaldyq emes qundylyqtar túgendelmeı tur – Janarbek Áshimjan

ATYRAÝ. KAZINFORM – Elimizde materıaldyq emes qundylyqtardy túgendeý túbegeıli jolǵa qoıylmaı tur. Bul jóninde Májilis depýtaty Janarbek Áshimhan Ulttyq quryltaıdyń «Mádenıet. Óner. Rýhanııat» jumys sektsııasynyń jıynynda aıtty.

«Materıaldyq emes qundylyqtardyń eki baǵyty bar. Birinshisi – arheologııalyq jádigerler. Bul Úkimettiń qaýlysymen zerttelip, iske asyrylyp otyr. Al, ekinshisi – ekspedıtsııa. Biraq, materıaldyq emes qundylyqtar túbegeıli jolǵa qoıylmaı tur. Bul turǵyda respýblıkalyq aýqymdy aıtpaǵanda, óńirlik deńgeıde memlekettik saıasat júzege asyrylǵan joq. Materıaldyq qundylyqtar degenimiz – jyr, jumbaq, jańyltpash, aıtys, folklor, qusbegilik. Biz qazaqtyń myń áni, myń kúıi shyqty deımiz. Bul – aınalymdaǵy, 50-60 jyldyq qorda saqtalǵan dúnıeler. Materıaldyq emes bolsa da ulttyq qundylyǵymyzǵa jatatyn baı muramyzdy áli tolyq túgendegen joqpyz», -dedi Janarbek Áshimjan.

Onyń aıtýynsha, Arqanyń dalasynda, Mańǵystaýdyń oıy men qyrynda qazaqtyń áli de tolyq zerttelmegen ulttyq qundylyqtary jatyr.

«Bul degenimiz ne? Bul – qazaqtyń ulttyq ımmýnıteti. Qazir adam aıtsa nanǵysyz túrli qylmys jasalyp jatyr. Ákesine qarsy shyǵyp, betten alatyn balalar bar. Materıaldyq emes qundylyqty boıyna sińirmegen urpaq otbasyndaǵy zorlyq-zombylyq, memleket qarjysyn urlaý sekildi qylmystarǵa barady. Mine, munyń bári ulttyq qundylyqtan ajyraýdyń saldarynan týyndap otyr», -dedi Ulttyq quryltaı múshesi.

Depýtattyń pikirinshe, ulttyq rýhy jalańashtanǵan urpaqtyń býyny qalyptasty. Bul býynnyń betin ulttyq qundylyqqa qalaı burý kerek ?

«Kórshiles Ózbekstan men Qyrǵyzstan, Reseıde, ondaǵy respýblıkalarda materıaldyq emes qundylyqtardy saqtaý, zertteý, keler urpaqqa tabystaý týraly zań qabyldandy. Qyrǵyzstanda Manas týraly jeke, materıaldyq emes qundylyqtar týraly jeke zań bar. 2003 jyly materıaldyq emes qundylyqtar týraly Parıj konventsııasy qabyldanǵan. Bizdiń elimiz sol konventsııaǵa múshe bolyp kirgen. Al, 2011 jyly Úkimet arnaıy qaýly shyǵaryp, tujyrymdama bekitken. Sol tujyrymdama qaǵaz kúıinde qaldy. Endi bizge materıaldyq emes qundylyqtar týraly zań qajet. Óıtkeni, bul – ulttyń qundylyǵy, baǵa jetpes baılyǵy», -dedi Janarbek Áshimjan.

Eske sala ketelik, Mereke Qulkenov Saraıshyqtyń tarıhyn zertteý, qundylyǵyn nasıhattaý jetispeıtinin aıtqanyn jazǵan edik.