Máskeýde Altyn Orda tarıhynyń ózekti máseleleri týraly aıtyldy
Baıandama jasaǵan tarıhshylar zamanaýı ádisteme men ǵylymı jetistikter negizinde mamandardyń birlesken jalpylama eńbekterin daıyndaýdyń mańyzdylyǵyna nazar aýdardy.
Atap aıtsaq, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń professory, tarıh ǵylymdarynyń doktory A.Q. Kóshkimbaev óz baıandamasyn Altyn Orda tarıhynyń ózekti máselelerine arnady.
«Bul ortaǵasyrlyq orasan zor memlekettiń tarıhyn qarastyra otyryp, ol zamanaýı tarıh ǵylymyndaǵy dástúrli jáne sonymen birge eń kóp talqylanatyn taqyryptardyń biri bolyp qala beredi dep aıtýǵa bolady. Sonymen birge búkil baı tarıh, qarym-qatynastardyń barlyq spektri – dıplomatııalyq kelissózder, saýda qatynastary, mádenı almasý, ekonomıkalyq ózara is-qımyl jáne jaı ǵana dostyq qatynastar, ártúrli ulttardyń ókilderi, sonyń ishinde neke baılanystary da kóleńkede qalyp otyr», - dedi A. Kóshkimbaev.
Osy turǵydan alǵanda zamanaýı jetekshi orys tarıhshylarynyń biri – RǴA QǴǴAI Órkenıetterdi salystyrmaly zertteý ortalyǵynyń jetekshisi I.V. Zaıtsevatiń baıandamasy qyzyqty boldy. Ǵalym XIX ǵasyrdaǵy qazaq tarıhnamasynyń eskertkishteri týraly sońǵy zertteýlerimen bólisti, olardyń biregeı tizimderi Reseı astanasynyń jınaqtarynda saqtalǵan.
I.V. Zaıtsev 2017 jyly «Kenesary Qasymov pen Sadyq Kenesarın tarıhy» («Nasab-name-ıı Sultan Sadyq» - «Sultan Sadyqtyń shejiresi») qoljazbasynyń faksımılesi jáne aýdarmasy jaryq kórgenin atap ótti. Ahmet Kenesarın 1887 jyly aıaqtaǵan biregeı qoljazba Reseı Federatsııasynyń Memlekettik tarıhı mýzeıiniń jazba derekter bóliminde saqtalǵan.
Qazir jyl saıyn muraǵat málimetterimen jumys isteýdiń jańa múmkindikteri paıda bolyp, jańa derek kózder ashylýda. QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, saıası ǵylymdarynyń kandıdaty Berik Ábdiǵalıulynyń HІH-HH ǵasyrlardaǵy Reseı ımperııalyq armııasynyń qataryndaǵy qazaq ofıtserleriniń taǵdyry týraly habarlamasy úlken qyzyǵýshylyq týdyrdy. Qazaqstandyq parlamentarıı «kóp uzamaı olardyń kópshiligi týraly kitaptar shyǵarylady, fılmder túsiriledi jáne biz olardyń esimderin qurmetpen, estelikke aınaldyramyz» degen úmitin bildirdi.
Sondaı-aq, birinshi sessııa aıasynda Qazaq handyǵy men Reseı memleketi arasyndaǵy 16-17 ǵasyrlardaǵy qatynastarynyń alǵashqy kezeńindegi dıplomatııalyq qatynastar tarıhynyń máseleleri de talqylandy.
QR BǴM Memleket tarıhy ınstıtýtynyń Eýrazııalyq jáne saıası zertteýler bóliminiń basshysy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty N.S. Lapınniń pikirinshe, bul kezeń jalpy ekijaqty qatynastardy qalyptastyrýdyń mańyzdy bóligi bolyp sanalady, ony zertteý «qazaq-orys qatynastarynyń uzaq tarıhynyń keıingi kezeńderiniń erekshelikterin anyqtaýǵa kómektesedi».
Budan buryn habarlanǵandaı, 20 sáýirde Máskeý qalasynda Reseı ǵylym akademııasynyń Shyǵystaný ınstıtýtynda «Qazaqstan jáne Reseı: strategııalyq áriptestik pen jan-jaqty yntymaqtastyqtyń 30 jyly» taqyrybynda halyqaralyq ǵylymı – praktıkalyq konferentsııa ótti.
Halyqaralyq konferentsııa jumysyna qazaqstandyq jáne reseılik tarıhshy-ǵalymdar, saıasattanýshylar, halyqaralyq qatynastar mamandary, Qazaqstan men Reseı parlamentteriniń depýtattary qatysty. Ǵylymı forým jumysyna onlaın formatta qosylǵan RǴA ShI, E.Prımakov atyndaǵy RǴA ÁEHQI, QR Prezıdenti janyndaǵy QSZI, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti men M.V.Lomonosov atyndaǵy MMÝ qazaqstandyq fılıalynyń ǵalymdary men sarapshylary qatysty.
