Mańǵystaýda 600 aqqý qyryldy: Ólim sebebin almatylyq ornıtologtar zertteıdi
Aqtaýdaǵy Qarakól kólinde aqqýlardyń jappaı qyrylý sebebin Almaty qalasynan kelgen ornıtologtar zertteıdi, dep habarlaıdy Kazinform oblys ákiminiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Mańǵystaý oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasy 601 sybyrlaq aqqýdyń ólimi faktisin rastady (Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilmegen).
Aqtaýdaǵy Qarakól kólinde qustardyń jappaı qyrylý sebepterin anyqtaý úshin Qazaqstan bıoalýantúrlilikti saqtaý assotsıatsııasynyń ornıtologtary zertteý júrgizedi.
Bul týraly aımaq basshysy Nurlan Noǵaevtyń tóraǵalyǵymen ótken apparattyq keńeste belgili boldy.
Aqtaýda Qarakól kólinde ótken jyldyń 21 jeltoqsanynda aqqýlardyń jappaı qyrylýy bastaldy, onda 600-den astam qus qyryldy.
Bul týraly Mańǵystaý oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Ǵabbas Dosatov baıandady.
Onyń aıtýynsha, Qarakól kólinde qaza tapqan aqqýlardyń sany týraly aqparat kún saıyn jańaryp otyrady.
— 2023 jylǵy 21 jeltoqsanda Qarakól kólinde aqqýlardyń ólimi týraly alǵashqy habarlama kelip tústi. Biz Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligininiń Veterınarııalyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıtetine qarasty ulttyq referenttik ortalyqtyń mamandarymen, mıkrobıologııa jáne vırýsologııa ınstıtýtynyń sarapshylarymen baılanysqa shyqtyq. Olar tekserý júrgizý maqsatynda ólgen aqqýlardan synama alý úshin mamandar jiberdi. Qazirgi ýaqytta, 2024 jyldyń 6 qańtaryndaǵy jaǵdaı boıynsha biz 601 aqqýdyń ólimin tirkedik. Ólgen aqqýlardyń 90 paıyzdan astamy — jas aqqýlar. Qosymsha zertteýler júrgizý úshin Qazaqstannyń bıoalýantúrliligin saqtaý assotsıatsııasynyń orıntologtaryn kútemiz, — dedi Mańǵystaý oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Ǵabbas Dosatov.
Bastapqy taldaýlar nátıjesi aqqýlardyń qus tumaýyn juqtyrý sebebinen ólýi múmkin ekenin kórsetken.
— Aldyn ala málimetterge súıensek, Qarakól kólinde aqqýlardyń jappaı qyrylýy qus tumaýynyń órshýinen bolǵanyn kórsetedi. Olardan H5N1 azııalyq shtammy tabyldy. Bul vırýstyń adamdarǵa juqpalylyǵy tómen, qustarǵa áser etedi, basqa janýarlar juqtyrǵan jaǵdaıda sımptomsyz ótedi. Ótken jyly veterınarııalyq — profılaktıkalyq is-sharalar josparyna sáıkes qaýip tóngen aımaqta alty myń bas qus vaktsınatsııalandy. Oblysta barlyǵy úsh qus sharýashylyǵy bar, biraq olarda sharýashylyqtyń jabyq túri bolǵandyqtan qustardy egýden bas tartty, — dedi Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Veterınarııalyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıtetiniń Mańǵystaý oblystyq aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Temirbek Nurtazın.
Onyń aıtýynsha, oblystyń veterınarııalyq qyzmetteriniń kúshimen jeke qosalqy sharýashylyqtardaǵy úı qustary arasyndaǵy epızootııalyq jaǵdaıǵa kúndelikti negizde monıtorıng júrgizilip jatyr.
Nurlan Noǵaev qustardyń jappaı qyrylýyna qatysty oryn alǵan jaǵdaı, onyń taralý sebepterine baılanysty kóptegen suraqtar týyndatyp otyrǵanyn, bul jaǵdaı egjeı-tegjeıli tergeýdi talap etetinin atap ótti.
— Ekologtar men bilikti mamandar máseleniń mán-jaıyn birge anyqtap, munyń odan ári taralýyn boldyrmaý úshin sharalar qabyldaýy kerek. Ornıtologtar qustardyń tamaqtanýy týraly naqty usynystar berýi kerek. Keıbir sarapshylar aqqýlardy tamaqtandyrý qoldasa, al basqalary, kerisinshe, qaýip dep sanaıdy. Asyǵys qorytyndy jasaýǵa bolmaıdy, aldymen anyqtaý kerek, — dep tapsyrdy Nurlan Noǵaev.
Ústirt memlekettik tarıhı qoryǵy dırektorynyń mindetin atqarýshy Jasqaırat Nurmuhambetov óńir turǵyndary men qonaqtaryn aqqýlardy azyqtandyrý oıynan bas tartýǵa shaqyrdy.
— Biz óńirimizdiń tabıǵatyn saqtaýǵa belsendi qatysqany úshin halyqqa alǵys aıtamyz. Alaıda, osy máselege barynsha sanaly túrde qaraýyńyzdy suraımyz. Qarakól kóli-taıaz, bul jaǵdaıda azyqtandyrý búkil ekojúıe úshin óte qaýipti bolýy múmkin. Sonymen qatar, Aqqýlar tek qurǵaq astyqpen qorektenbeıdi, olar sý asty ósimdikterimen qorektenedi, — dep atap ótti Ústirt memlekettik tarıhı qoryǵy dırektorynyń mindetin atqarýshy Jasqaırat Nurmuhambetov.
Qarakól kóli Qazaqstannyń qorǵalatyn ornıtologııalyq oryndarynyń qataryna jatady.
Bul meken — ondaǵan myń qustardyń qysta qonaqtaıtyn orny.
Bir jyl ishinde Qarakól kóline jyl qustarynyń 80-nen astam túri, sonyń ishinde aqqýlar men búrkitter keledi.
Bul sýly-batpaqty alqapta jyldyń ár mezgilinde sýda júzetin jáne sý mańyndaǵy qustardyń 175 túri, onyń ishinde Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen qustardyń 21 túri mekendeıdi.
