Malefısenta mahabbat degen ne ekenin túsindirdi
Al ataǵy jer jarǵan Gollıvýdtyń blokbasterleri qazaqsha quıqyljyp jatsa jáne dýblıaj sheberligi kartına kórkemdigimen bite qaınassa, osyndaı ekiudaı sezim tipten erekshe áser etedi eken.
Keshe «Bolashaq» qaýymdastyǵy qazaqshaǵa dýblıajdaǵan, basty rólde Andjelına Djolı oınaıtyn «Malefısenta» fılmin kórip, osyndaı sezimdi bastan keshirdik. Ózimizdiń qarakóz akterlerimiz muhıttyń arǵy jaǵyndaǵy áriptesteriniń oı-sanasyn, sezim-serpilisin, qımyl-qozǵalysyn, kúıinish-súıinishin, minez-qulqyn aınytpaı keltirip, quddy bir ózderi qazaqsha saırap turǵandaı etip sheber aýdarýy bizdiń jetken jetistigimiz, bizdiń asqan asýymyz. Kórermenin qaı tilde tamashalaǵanyn bilmeı qalatyndaı etip ózine baýrap alýda tek fılmniń myqtylyǵy emes, dýblıajdyń da sol kınomen qos burymdaı qatar órilýi dep bilemiz.
Sondyqtan, bizdiń paıymymyzsha, «Bolashaqtyqtardyń» osy jolǵy eńbegi de, buǵan deıingi dýblıajdaǵan «Kólikter-2», «Qara kıimdiler-3», «Batyl júrek», «Jańa órmekshi-adam», «Monstrlar ýnıversıteti», «Jalǵyz reındjer» jáne «Jańa órmekshi-adam: Kernegen qýat» fılmderi sııaqty qazaq tiliniń keń qanat jaıýyna ǵana emes, qazaqtildi ónersúıer qaýymnyń da erekshe lázzat alýyna ólsheýsiz úles qosty. «Bolashaq» qaýymdastyǵy Gollıvýd fılmderin dýblıajdaý jumysynyń alǵashqy baspaldaqtarynan sátti ótip, úlken ónerdiń telegeı teńizine týra shyqty. Endi olardyń jumysyn jaqsy-jaman dep synaı almaımyz, tek tilekshi bolamyz. Endi olardyń jumysy ózderi aýdarǵan fılmmen birge baǵalanyp, fılm arqyly ólshenbek.
Sonymen, «Malefısenta» qandaı? Endi osy jóninde ózimizdiń «qazaqsha» túıgen oılarymyzben bólise ketkendi jón kórdik.
Eýropa halqynda kóneden kele jatqan «Uıqydaǵy arý» degen ertegi bar. Ony barlyǵymyz bilemiz. Bir eldiń patshasy aı dese - aýzy, kún dese - kózi bar qyzdy bolady. Al qatygez sıqyrshy náreste 16-ǵa tolǵan kúni saýsaǵyn ınemen shanshyp alyp, máńgilik uıqyǵa ketedi dep dýalap tastaıdy. Ony tek shyn ǵashyq bolǵan hanzada erninen súıip qana uıqysynan oıata alady. Ertegide solaı bolady da. Al kınoda she? Fılm rejısseri Robert Stromberg bul ertegige múlde basqa jaǵynan qaraǵan.
Malefısenta, ıaǵnı qatygez sıqyrshy múlde qatygez emes eken. Ol sıqyrly ormannyń qorǵaýshysy, kishkentaı kezinen jetim ósken, aınalasyndaǵy tirshilik ıelerine, qorshaǵan ortasyna meıirimi sheksiz qanatty peri edi. Biz, adamdar, qubyjyqtardy tek qatygez dep oılaýǵa úırenip qalǵanbyz. Al rejısser qubyjyqtardyń múlde olaı emes ekenin, kerek deseńiz olar adamnan ótken meıirimdi, adamnan asqan "adamgershilikti" ekenin pash etkisi kelgen. Fılmde qubyjyqtardyń bul qyry jaqsy kórsetilgen.
Kúnderdiń kúninde sol sıqyrly ormanǵa bir bala adasyp keledi. Al Manefısenta ony qutqaryp alady. Osylaısha ekeýiniń arasynda mahabbat oty tutanady. Ekeýi bir-birine baýyr basady. Meıirimdi perige bul bir qas qaǵym sát máńgige sozylatyndaı seziledi. Alaıda kele-kele adam bop jaratylǵan Stefannyń pendelik pıǵyly oıanyp, dúnıeqońyz, dońmoıyn, nápsiqumar bolyp ósedi. Patshanyń qyzyna úılenip, taq murageri ataný úshin Malefısentany aldap-sýlap uıyqtatyp, qos qanatyn qyrqyp alady. Osylaısha kezindegi beıkúná bala kúnáhar patshaǵa, al meıirimdi peri qatygez sıqyrshyǵa aınalady. Qudaıdaı sengen qosaǵy osynshama opasyzdyq jasap ketkeni júregine batqany sonshalyq, kezinde gúldeı jaınaǵan sıqyrly orman qara túnekke oranyp, ah urady.
Stefan patshanyń aıdaı arý qyzy dúnıege kelgende, kópten beri tek qana kekpen ómir súrgen qatygez sıqyrshy náresteni dýalap tastaıdy. Keshe gór dep jalynǵan patshany aldaý úshin dýany shyn mahabbatpen súıý ǵana qaıtara alady deı salady. Alaıda ol bul ómirde shynaıy mahabbattyń joq ekenine senimdi edi.
Osylaısha 16 jyl ótedi. Osy jyldar aralyǵynda júrek túkpirinde saqtalyp qalǵan az ǵana meıirimi bar sıqyrshy áıel náresteni jelep-jebep júredi. Balanyń pák júregi muny sezedi. Ony kindik sheshem dep atap, kirshiksiz kóńilimen qulaı jaqsy kóredi. Malefısenta qansha qubyjyq bolǵanymen áıel ǵoı, ana ǵoı. Boıjetkenniń bula sezimi onyń júregindegi arpalysqan meıirim men qatygezdiktiń bitispes kúresine núkte qoıyp, aqyr aıaǵynda tula boıyn analyq mahabbat kerneıdi. Dýasyn qaıtarmaq bolyp qansha tyrmyssa da, shynaıy mahabbatpen súıý degen sharty jibermeıdi. Dýa oryndalyp, qyz uıqyǵa ketken soń, aldynda bir kórisip, qyzǵa qulaı ǵashyq bolǵan basqa eldiń hanzadasyn alyp kep, súıgizedi. Biraq qyz oıanbady. Endi ne isteý kerek? Netken qasiret?! Bir sáttik soqyr kek osynaý bir ǵajaıyp sulý qyzdyń ómirin qor qyldy. Orny tolmas qaıǵyǵa ushyratty. Anaǵa budan asqan qasiret bar ma?! Malefısentanyń kókiregi qars aıyryldy. Kózinen jasy sorǵalap kelip, kindik balasynyń mańdaıynan ıiskep, sońǵy ret meıirim men jasqa toly kózderimen bir aımalady. Mine, keremet! Sol kezde qyzdyń kózi ashylyp, uıqysynan oıandy! mahabbatty qyz ben jigittiń arasynda ǵana bolatyn sezim dep adasyp kelgenderge aýyr soqqy tıdi. Iá, ıá, ana mahabbaty! Odan asqan kúsh bar ma? Ana mahabbaty kez kelgen qaıǵyny da, qasiretti de jeńe alady. Fılmniń aıtqysy kelgen negizgi oıy da osy bolsa kerek.
Hosh, sonymen ǵasyrlar boıy hanzada oıatyp kelgen arýdy "qatygez mystannyń" ózi oıatyp alýy bir jańalyq boldy. Hanzada renjı kórmesin, alaıda osy joly onyń "joly bolmady".
Fılmdegi taǵy bir myqty teketires - tabıǵat pen adamnyń, basqasha aıtqanda pák dúnıe men temir tehnologııanyń qaqtyǵysy. Sıqyrshy áıeldiń temirden qorqatynyn bilip alǵan zulym patsha jer betiniń temirin túgel jınap, temirden saraı soqtyryp, temirden saýyt qursanyp, tabıǵatty temir tabanymen taptap tastaýǵa bekinedi. Alaıda aram pıǵyl men ajyramas kektiń quly bolǵan patsha óz qatygezdiginen ajal qushady. Túsine bilgen adamǵa bul da úlken tragedııa.
Jaýyzdyq jeńildi, ádildik jeńdi, meıirim qaıta kóktep, sıqyrly orman qaıta gúldedi. Qaraly sıqyrshy júregin kernegen kekten arylyp, óz qatesin túsinip, aınalasyn shapaǵatqa bóledi. Endi tabıǵat pen adamzat baıaǵy bir zamandardaǵydaı egiz ósip jetilse degen tilek qana. Fılmniń taǵy bir negizgi oıy osy. Al ony qazaqsha kórip otyrǵanymyzdy umyttyryp jibergen, alaıda osy jolda qyrýar eńbek etken "Bolashaq" qaýymdastyǵyna, Djolıdi "qazaqsha" sóıletken ártisterge alǵysymyz sheksiz.
