MAGATE «bedelinen aıyryldy»: Iran shekteý engizbek

ASTANA.KAZINFORM  — Irannyń birpalataly Parlamenti — Medjlıs, eldiń Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttikpen (MAGATE) yntymaqtastyǵyn toqtatý týraly zań jobasyn maquldady. Parlament qabyldaǵan qararǵa sáıkes, agenttik ınspektorlaryna Iranǵa kirýge tyıym salynady, dep jazdy BBC.

Jıynǵa qatysqan 223 depýtattyń 221-i qujatty qoldaǵan.

Atalǵan zań jobasy zań kúshine enýi úshin Iran Konstıtýtsııany qorǵaý keńesi men Ulttyq qaýipsizdik keńesi tarapynan bekitilýi qajet.

Parlament qararynda MAGATE ókilderine el aýmaǵynda ınspektsııalyq jumys júrgizýge tyıym salý qarastyrylǵan. Bul shekteý ırandyq ıadrolyq nysandardyń qaýipsizdigine kepildik berilgenge deıin kúshinde bolady.

Osy aptada Iran Parlamentiniń ulttyq qaýipsizdik jónindegi komıteti bul zań jobasynyń jalpy tujyrymdamasyn maquldaǵan. Komıtet ókili MAGATE-niń baqylaý kameralary men ınspektsııalary toqtatylatynyn, sondaı-aq Iran endi agenttikke turaqty esepter joldamaıtynyn málimdegen.

Irandyq BAQ-tyń habarlaýynsha, Parlament spıkeri Muhammad-Baqer Ǵalıbaf eldiń beıbit ıadrolyq baǵdarlamasyn jedel damytý bastalatynyn aıtty.

Tegeran ıadrolyq qarý jasaýǵa umtylatynyn joqqa shyǵarady.

Iran bıligi MAGATE Irannyń ıadrolyq mindettemelerdi oryndamaǵany týraly maýsym aıynda jarııalaǵan qarary arqyly Izraıl shabýyldaryna negiz jasaǵanyn alǵa tartady.

Ǵalıbaf sonymen qatar agenttiktiń Izraıldiń Iran ıadrolyq nysandaryna jasaǵan shabýyldaryn aıyptamaýyn qatty synǵa aldy. Onyń aıtýynsha, bul MAGATE-niń halyqaralyq bedelin shaıqaltqan.

— MAGATE Iran nysandaryna jasalǵan shabýyldardy aıyptamaı, óz bedeline nuqsan keltirdi, — dedi Ǵalıbaf.

Dúısenbi kúni AQSh-tyń Irandaǵy ýran baıytý nysandaryna jasaǵan áýe shabýylynan keıin, MAGATE basshysy Rafael Grossı zaqymdalǵan aımaqtarǵa ınspektorlardy jiberip, yqtımal «óte aýqymdy» shyǵyndy baǵalaý qajettigin aıtty.

Onyń sózinshe, agenttik mamandary ýran qorynyń jaǵdaıyn tekserip, obektilerdegi zaqymdardy baǵalaýy kerek. Grossı ásirese Fordo nysanyndaǵy 60%-ǵa deıin baıytylǵan 400 kg ýrannyń taǵdyryna alańdaýshylyq bildirdi.

— Fordodaǵy ýran baıytý nysanynda paıda bolǵan shuńqyrlardan tesip ótetin oq-dáriler qoldanylǵany baıqalady. Qazirgi ýaqytta eshbir adam ne uıym, sonyń ishinde agenttik te, jer astydaǵy naqty zaqymdy tolyq baǵalaı almaı otyr, — dedi Grossı.

Onyń aıtýynsha, AQSh shabýyldarynyń jarylys qýatyn eskersek, tsentrıfýgalar qatty zaqymdanǵan bolýy múmkin.

Al Iran bıligi bombalaý eldiń ıadrolyq baǵdarlamasyn buzbaǵanyn málimdedi. Bul — Tegeran joǵary baıytylǵan ýrandy shabýylǵa deıin basqa orynǵa kóshirip úlgergen bolýy múmkin degendi bildiredi.

Anyqtama:

2015 jyly Iran halyqaralyq qaýymdastyqpen ıadrolyq kelisimge qol qoıǵan. Bul qujat Tegeranǵa ýrandy 4%-dan tómen deńgeıde baıytýǵa ǵana ruqsat bergen. Kelisimge sáıkes sanktsııalar jeńildetilip, MAGATE tarapynan álemdegi eń qatań ınspektsııa rejımi engizilgen.

Alaıda 2018 jyly AQSh Prezıdenti Donald Tramp atalǵan kelisimnen shyqqannan keıin, Iran men MAGATE arasyndaǵy yntymaqtastyq kúrt tómendedi. Soǵan qaramastan, agenttik ınspektorlary Fordo, Natans, Isfahan sııaqty basty ıadrolyq nysandardy jıi tekserip kelgen.

Al sońǵy ýaqytta Izraıl shabýyldary bastalǵannan keıin, MAGATE ınspektorlaryna bul nysandarǵa kirýge tyıym salynǵan.

Eske sala keteıik, Iran Parlamenti MAGATE-men yntymaqtastyqty toqtatý týraly zań jobasyn maquldady.