Madagaskar prezıdenti narazylyq kezinde elden shyǵaryldy
ASTANA. KAZINFORM – Madagaskar prezıdenti Andrı Radzýelına elden jeksenbi kúni Frantsııanyń áskerı ushaǵymen shyǵaryldy, dep habarlaıdy BBC.
Oppozıtsııa jetekshisi Sıtena Randrıanasolonıaıko prezıdent ákimshiliginiń qyzmetkerlerine silteme jasap Reuters agenttigine memleket basshysynyń elden ketkenin rastady. Dúısenbi kúni keshke prezıdenttiń halyqqa úndeýi josparlanǵan edi, biraq ol birneshe ret keıinge qaldyryldy. Keıin Madagaskar kóshbasshysy Facebook jelisinde óziniń «qaýipsiz jerde» ekenin habarlady.
- Búgin óz ómirimdi saqtap qalý úshin panalaýyma týra keldi. Biraq mundaı jaǵdaıda da men tyǵyryqtan shyǵýdyń jolyn izdeýdi jalǵastyramyn, - dedi ol óziniń ornalasqan jerin aıtpaı.
Ol sondaı-aq elde tereńdeı túsken saıası daǵdarysty sheshý úshin Konstıtýtsııany qurmetteýge shaqyrdy.
- Bul máselelerdi sheshýdiń bir ǵana joly bar – bul eldiń qazirgi konstıtýtsııasyn qurmetteý, - dedi ol tikeleı efırde.
RFI habarlaýynsha, jeksenbi kúni tikushaq Madagaskar prezıdentin Madagaskardyń shyǵys jaǵalaýynda ornalasqan Sent-Marı aralyna jetkizip, ol jerden frantsýz áskerı ushaǵyna mingen. RFI málimetinshe, prezıdent Mavrıkıı arqyly Dýbaıǵa barǵan bolýy múmkin.
Onyń derekkózderiniń málimetinshe, Radzýelınany evakýatsııalaýǵa Frantsııa prezıdenti Emmanıýel Makron sanktsııalaǵan.
Frantsýz bıligi Madagaskardaǵy jaǵdaıǵa aralaspaıtynyn málimdedi. Al Makronnyń ózi dúısenbi kúni keshke Mysyrdan ushar aldynda tilshilermen suhbatynda Madagaskardaǵy jaǵdaıǵa alańdaýshylyǵyn bildirdi. Biraq Radzýelına frantsýz bıliginiń qoldaýymen evakýatsııalandy degen aqparatty rastaýdan bas tartty.
Gen Z Mada jastardyń ınternet-qozǵalysy kúndelikti sý men elektr qýatynyń úzilýine qarsy narazylyq aktsııasyn uıymdastyrdy.
Madagaskarda alǵashqy narazylyq aktsııalary 25 qyrkúıekte bastaldy. Bastapqyda turǵyndar sý men elektr energııasynyń óshirilýine qarsy shyqqanymen, keıin bul qozǵalys jumyssyzdyqtyń joǵary deńgeıi, sybaılas jemqorlyq jáne ómir súrý qunynyń ósýine baılanysty úkimetke qarsy keń aýqymdy narazylyqqa ulasty.
Qaýipsizdik kúshteri Madagaskardyń iri qalalarynda boldy, al polıtsııa narazylyq bildirýshilerdi taratý úshin kózden jas aǵyzatyn gaz men rezeńke oqtardy qoldandy.
BUU málimetinshe, qaqtyǵys kezinde kem degende 22 adam qaza tapty, biraq úkimet qaza tapqandar sanyn 12 adam dep eseptedi. Barlyq sherý kezinde prezıdent Andrı Radzýelına narazylyq bildirýshilerdi tynyshtandyrýǵa kóptegen áreket jasady, mysaly, óz úkimetin otstavkaǵa jiberip, jastarmen dıalogqa shaqyrdy.
Senbi kúni el astanasy Antananarıvýdiń shetinde ornalasqan áskerı bólimderdiń keıbir sarbazdary kazarmalaryn tastap, qala ákimdigi aldynda jınalǵan demonstranttarǵa qosyldy.
Osydan keıin Radzýelına ákimshiligi elde bılikti basyp alýdyń zańsyz jáne konstıtýtsııaǵa qaıshy áreketi júrip jatqanyn málimdedi. Ol «eldi turaqsyzdandyrý áreketin» qatań aıyptap, eldegi barlyq negizgi kúshterdi konstıtýtsııalyq qurylys pen ulttyq egemendikti qorǵaý úshin birigýge shaqyrdy.
Birneshe saǵattan keıin CAPSAT (áskerı kadr jáne ákimshilik-tehnıkalyq qyzmetter korpýsy) degen ataýmen belgili armııa bólimshesi áskerı qolbasshylyqty óz qolyna alǵanyn, endi ol qurlyqtyq, áýe jáne áskerı-teńiz sııaqty barlyq áskerı qurylymdardy basqaratynyn málimdegen.
Andrı Radzýelına degen kim
Andrı Radzýelına – kásipker jáne Madagaskardy 2009 jyldan beri basqaryp otyrǵan burynǵy dıdjeı.
Ol sol jyly bılikke kelip, sol kezdegi prezıdent Mark Ravalomananýny áskerı tóńkeris kezinde bılikten shettetti. 34 jasynda Radzýelına Afrıkanyń eń jas kóshbasshysy atandy.
Saıasatqa kelgenge deıin dıdjeı bolýmen qatar, Radzýelına birqatar kásiporyndy da basqardy.
2007 jyly ol Madagaskar astanasy Antananarıvý qalasynyń meri bolyp saılandy.
Radzýelına kóbine energııasy men naýqandyq stıliniń arqasynda tez tanymal boldy. Ol 2018 jyly jáne 2023 jyly oppozıtsııa boıkot jarııalaǵan daýly saılaýda qaıta saılandy.
Osyǵan deıin Madagaskar prezıdenti úkimetti taratý týraly sheshimin jarııalaǵany týraly jazdyq.