Lýdomanııa degen ne jáne ony qalaı emdeýge bolady
ASTANA. KAZINFORM - Budan bylaı memlekettik klınıkalarda emdeletin lýdomandardyń aty-jóni qupııa saqtalady. Tıisti kodeks qabyldandy.
Qazir elimizde lýdoman retinde resmı tirkelgen 13- aq adam bar. Shyn máninde, bul dertpen árbir besinshi adam aýyrady. Osyndaı jandardyń biri 35 jastaǵy Qýanysh Júnisov qumar oıynǵa salynyp, bar múlkinen aıyrylǵan, otbasyn oıran etken.
«Oıyn ómirimniń mánine aınaldy. Býkmekerlik keńsege alǵash ret 25 jasymda bardym. Sodan toqtamaı 9 jyl oınadym. Áıel, bala-shaǵam teris aınalyp, úıden ketip qaldy. Jaman jolda júrgenimdi bárin joǵaltqanda ǵana túsindim»,- deıdi ol.
Qazir Qýanysh jeke klınıkada emdelip jatyr. 9 jylda qutyla almaǵan dertimnen 9 aıda aıyǵyp kelemin deıdi.
Al ózin Rýslan dep tanystyrǵan jigitterdiń biri nebári 25-te. Jasóspirim kezinen bás tikken.
«Qazir qaryzdarymdy jaılap jaýyp jatyrmyn. Emdelip, 5 aı boıy tolyq kýrstan óttim. Bári retimen durystalyp keledi», - dedi Rýslan.
Biraq Qýanysh pen Rýslan sekildi qatesin túsingenderdiń bári birdeı aqyly kómekke júgine almaıdy. Óıtkeni, jeke reabılıtatsııalyq ortalyqtardan em alýǵa keminde 2 mıllıon teńge kerek.
Psıholog Serikgúl Sálıdiń aıtýynsha, emdeý kýrsy jalpy 8 aıdan turady. Lýdomanııa aýrýy bul jalmaýyz aýrý, bárin jalmaıdy. Lýdoman men endi aýyrmaımyn degenimen, aýrý ony jeńedi. Bizdiń aldymyzdan aıyna 100 lýdoman ótse, sonyń 98, 99-y ózine qol salý týraly oılaǵan.
Tájirıbeli addıktolog Dáýren Assalaý qumarlyqtan qutylǵysy kelse de, shyrmaýynan shyǵa almaıtyndardyń qandaı kúıde bolatynyn jaqsy biledi. Lýdomanııadan uzaq jyl emdelgen ol qazir osy dertke shaldyqqandarǵa tegin kómek berip júr.
«15 jyl boıy qumar oıyn oınadym. Budan mamandardyń kómegimen qutyldym. Keıin ózim de psıhologqa oqyp, táýeldilikten aryla almaı júrgenderge qıyndyqtan shyǵý jolyn kórsete bastadym», - deıdi Dáýren Assalaý.
Jalpy lýdomanııany memlekettik klınıkalar da tegin emdeıdi. Qazir olar elimizdiń barlyq óńirlerinde bar. Biraq bularǵa jylyna jalpy sany 20 adam ǵana keledi. Al býkmekerlik keńselerdiń jumysy qyzyp tur. Byltyr jyldyq aınalymy 1 trıllıon teńgege jetken. Bıyldyń ózinde 2 mıllıon adam onlaın oıynshy retinde tirkelgen. Sonyń 400 myńy osy keńselerdiń turaqty klıentine aınalǵan.
Lýdomanııany Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń psıhıkalyq syrqattar sanatyna qosqaly qashan. Oıynqumarlyq Qazaqstanda da byltyr resmı túrde aýrý qataryna qosyldy. Biraq dál qazir elimizde lýdoman retinde tirkelgen 13-aq adam bar.
«Olar nege psıhıatorǵa kelmeıdi? Sebebi biledi ony tirkeýge qoıyp tastaıtynyn. Tirkeýge qoıǵannan keıin eshqandaı bolashaqta jumysqa tura almaıdy. Sol adamdar sany oılańyzshy qanshama!? Tym kóp qoı. Sol sebepten qazir «konsýltatıvti baqylaý» degen bastamakóterip otyrmyz»,-deıdi QR DSM Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy bas dırektorynyń orynbasary Nábı Esimov.
Demek, budan bylaı memlekettik klınıkalarda mundaı azamattardyń aty-jóni qupııa saqtalady. Jaqynda tıisti kodeks qabyldandy. Endi ony aýrýhanalarda iske asyrý tetikteri talqylanyp jatyr. Condaı-aq, Úkimet qumar oıynmen kúrestiń eki jyldyq josparyn bekitti Ol úshin jyl saıyn keminde 14 myń onlaın kazıno men býkmekerlik saıttardy buǵattaıdy. Al lotereıa oıyndaryn jarnamalaǵandar eń az degende 200 myń aıyppul tóleıdi.
Janel Nurbolat
Tólegen Beısembaev
