LRT isinde basty kúdiktiler men aqsha urlaýǵa járdemshi bolǵandar

ASTANA. KAZINFORM – Uzaq jyldan beri elimizdiń quqyq qorǵaý organdarynyń quryǵyna ilikpeı júrgen Talǵat Ardannyń Túrkııada ustalǵany belgili boldy. Ol LRT qurylysyna bólingen qarajatty urlaý qylmystyq isine kúdikti bolǵan kezinde shetelge boı tasalap úlgergen eki shendiniń biri edi.

2023 jyldyń mamyr aıynda Talǵat Ardan syrttaı 7 jylǵa sottaldy. Sot ony Qylmystyq kodekstiń 189-baby 4-bóliginiń 2-tarmaǵy boıynsha kináli dep tanydy (adamdar tobymen sóz baılasa otyryp, memlekettik fýnktsııalardy oryndaýǵa ýákilettik berilgen adamǵa teńestirilgen laýazymdy tulǵa retinde qyzmet babyn paıdalaný arqyly ózine senip tapsyrylǵan bóten múlikti iri mólsherde jymqyrǵany úshin). Osylaısha oǵan syrtynan memlekettik salada qyzmet atqarý quqyǵynan ómir boıyna aıyra otyryp, 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý jazasy taǵaıyndaldy.

2019 jylǵy qyrkúıekte Qazaqstan Respýblıkasynyń Bas prokýratýrasy Túrkııanyń Ádilet mınıstrligine halyqaralyq izdeýde júrgen «Astana LRT» JShS-niń burynǵy basshysy, Qazaqstan azamaty Talǵat Ardandy ustap berý týraly suraý jibergen. 

Osyǵan baılanysty Túrkııa Respýblıkasynyń quzyrly organdary tıisti izdestirý sharalaryn júrgizgen. Bıyl UQK onyń naqty bolǵan jerin anyqtap, sodan keıin Túrkııanyń quqyq qorǵaý organdary Antalıa qalasynda ustady. 9 mamyrda Antalıa qalasynyń soty T.Ardandy Qazaqstanǵa deportatsııalaý týraly sheshim qabyldady jáne ol qazirgi ýaqytta qamaýda. Qazaqstannyń quzyretti organdary ony Qazaqstanǵa qaıtarý boıynsha quqyqtyq rásimderdi bastady.

Al ekinshi shendi – Astana qalasy ákiminiń burynǵy orynbasary Qanat Sultanbekov. Onyń da shetelge boı tasalap ketkeni belgili. Áli quqyq qorǵaý organdarynyń qolyna ilikken joq. 2023 jyldyń qazanynda Bas prokýratýra kúdiktiniń AQSh-ta bolýy múmkin ekendigin aıtqan-dy. 

- Іshki ister mınıstrligi, Interpoldyń ulttyq ortalyq bıýrosy jáne Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi shet memleketterdiń quzyrly organdarymen birlesip, T.Ardan men Q.Sultanbekovti izdeý jumysyn jalǵastyryp jatyr. 2020 jyly Q.Sultanbekovtiń AQSh aýmaǵynda júrgeni týraly məlimet keldi. Sol jyly Bas prokýratýra AQSh-tyń ádilet departamentine Q.Sultanbekovti ustap berý týraly ótinish joldady, - dep atap ótken bolatyn vedomstvodan.

2023 jyldyń mamyrynda Qanat Sultanbekov Qylmystyq kodekstiń 189-babynyń 2-tarmaǵy jáne 28-baptyń 3-bóligine sáıkes kináli dep tanyldy. Soǵan oraı sot oǵan syrttaı memlekettik salada qyzmet atqarý quqyǵynan ómir boıyna aıyra otyryp, 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn kesken edi.

Bas prokýratýra Qanat Sultanbekov qolǵa túspeı oǵan jarııalanǵan halyqaralyq izdeýdiń kúshi joıylmaıtyndyǵyn aıtyp otyr.

2023 jylǵy 3 mamyrda Astana qalasynyń qylmystyq ister jónindegi aýdanaralyq soty osy eki shendiden bólek myna azamattarǵa da LRT isi boıynsha úkim shyǵardy:

R. Amanjolov

J. Nurpeıisov

T. Áshim

Ý. Achılov

D. Ábdihamıtov

T. Qasabaev

D. Mýsenov.

Olar bıýdjet qarajatyn asa iri mólsherde talan-tarajǵa salýǵa járdemdeskeni úshin (QK 28-babynyń 5-bóligi, 189-baby 4-bóliginiń 2-tarmaǵy) memlekettik qyzmette qyzmet atqarý quqyǵynan aıyryla otyryp, 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa sottaldy. Sonyń ishinde T.Áshim, T.Qasabaev, D.Mýsenovke qatysty QK-niń 63-baby – shartty sottaý qoldanyldy.

Aıtpaqshy, qarasha aıynda sot LRT-niń eks-basshysy Talǵat Ardannyń syrtynan jańa úkim shyǵardy. Bul joly oǵan qyzmet múddelerine qaıshy laýazymdyq ókilettikterin teris paıdalana otyryp, Qytaıdyń memlekettik damý bankinen LRT qurylysyna naqty qajettiliksiz syrtqy qaryzdyń birinshi transhy retinde 257,6 mln dollardy (Ulttyq banktiń 2016 jylǵy jeltoqsandaǵy resmı baǵamy boıynsha 85,9 mlrd teńge) suratty degen aıyp taǵyldy.

Osylaısha ol Qylmystyq kodekstiń 361-baby 4-bóliginiń 3-tarmaǵy boıynsha da (laýazymdyq ókilettikterdi teris paıdalanýdyń aýyr saldary) kináli dep tanyldy. Bul qylmysy úshin oǵan taǵy 4 jyl 8 aı jaza kesilý kerek bolǵan. Sýdıa Qylmystyq kodekstiń 58-baby 6-bóligine súıenip, túpkilikti jaza retinde ony 9 jyl bas bostandyǵynan aıyrý týraly sheshim qabyldady.

Tergeý barysynda kúdiktilerge taǵylǵan aıyptarǵa qaraǵanda, Astana qalasy ákiminiń orynbasary laýazymynda jumys istegen Qanat Sultanbekov pen «Astana LRT» JShS basqarma tóraǵasy qyzmetin atqarǵan Talǵat Ardan LRT, BRT, ITS, tehnıkalyq qadaǵalaý jáne Astra jobalaryna bólingen asa iri kólemdegi bıýdjet qarajatyn urlaǵan. Bul rette Q.Sultanbekov qyzmetterdiń quny joǵary jıyntyq-smetalyq shyǵyndardy bekitken. Sonymen qatar, ol ıspandyq kompanııany tartqan jáne onyń múddelerin qoldaǵan. T.Ardan da jıyntyq-smetalyq shyǵyndarǵa qol qoıǵan. Frantsýz kompanııasyn tartyp, onyń múddelerine qoldaý kórsetken.

Aqshalaı qarajatty urlaýda D.Ábdihamıtov, Ý.Achılov kómekshi bolǵan. D.Ábdihamıtov qarajatty jymqyrý úshin birneshe JShS-ni tartyp, osy fırmalardyń múddesin qorǵaǵan. Jobany júzege asyrý úshin alynǵan qarajattyń qolma-qol aqshaǵa aınalýyn baqylaǵan. JShS dırektory qyzmetin atqaryp júrgen Ý. Achılov fırmalardyń shottaryna esepteletin joǵarylatylǵan somalarmen oryndalǵan jumys aktilerine qol qoıǵan.

Sondaı-aq R. Amanjolov, J. Nurpeıisov jáne T. Áshim de aqshalaı qarajatty urlaýǵa kómek kórsetken. R. Amanjolov pen J. Nurpeıisov Astana qalasy ákimdigi basqarmalarynyń basshylary bola otyryp, qyzmetterdi memlekettik satyp alýdy ótkizý týraly qujattarǵa, ekonomıkalyq qorytyndylarǵa qol qoıyp, sol arqyly áleýetti qyzmet kórsetýshiler tobyna jaǵdaı jasap, shekteý qoıǵan. Olar joǵary baǵamen qorytyndylardy rásimdegen. T.Áshim «Astana Innovation» AQ basqarma tóraǵasy bola tura ekonomıkalyq saraptama men tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdemeni joǵarylatylǵan baǵamen bekitken. T.Qasabaev pen D.Mýsenov JShS dırektorlary bola otyryp, LRT jáne BRT jobalaryn qymbat baǵamen ázirleýge qosalqy merdigerlik sharttar jasasqan jáne aqsha shyǵarýmen aınalysqan.

Aıyptalýshylardyń kinási sot barysynda kýágerlerdiń aıǵaqtarymen, sarapshylardyń, mamandardyń qorytyndylarymen jáne istiń basqa materıaldarymen dáleldengen.

Osy jyldyń sáýirinde elorda prokýratýrasy memleketke, ıaǵnı Astana qalasynyń ákimdigine qarasty «City Transportation Systems» JShS-niń (burynǵy ataýy «Astana LRT») paıdasyna qatysty sot aktileriniń oryndalý barysyna taldaý júrgizgenin jarııa etti. Taldaý málimetterine sáıkes, boryshkerler memleket balansyna jalpy sany 40 jyljymaıtyn múlikti, onyń ishinde 39 turǵyn úı emes jaı jáne aýdany 12,8 gektar temir joly bar asfalt-beton zaýytynyń jyljymaıtyn múlikke qyzmet kórsetý jer ýchaskesin qaıtarǵan.

- Qaıtarylǵan aktıvterdiń jalpy quny – 920 mln teńge. Sonymen qatar memlekettiń paıdasyna quny 615 mln teńge turatyn taǵy 37 múlik nysan qaralyp jatyr, - degen prokýratýra bul baǵyttaǵy jumystyń jalǵasyp jatqanyna nazar aýdartty.