Latynǵa negizdelgen qazaq álipbıin jetildirýge búkil qoǵam atsalysýda - Ádilbek Qaba
Bul ǵylymı jıyn «Qazaq tili álipbıin latyn grafıkasyna 2025 jylǵa deıingi kezeń-kezeńimen kóshirý jónindegi is-sharalar jospary» aıasynda uıymdastyryldy. Otyrysqa QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń tóraǵasy J.D.Qurmanǵalıeva qatysyp, jańa álipbıdi engizý máseleleri boıynsha sóz sóıledi. Otyrys QR Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıteti tóraǵasynyń mindetin atqarýshy, Orfografııalyq jumys tobynyń múshesi Á.K.Qabanyń tóraǵalyǵymen ótti. Otyrysqa ǵalymdardan turatyn jumys tobynyń músheleri qatysty.
«Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev latyn grafıkasyna negizdelgen jańa qazaq tili álipbıin jetildirýdi tapsyrǵany belgili. Tapsyrma berilgennen beridegi ýaqyt ishinde quramynda 70-ten astam ǵalym bar Ulttyq komıssııa janyndaǵy jumys toby álipbıdi jetildirýge arnalǵan 8 otyrysyn ótkizip, Memleket basshysy aıtqan olqylyqtyrǵa jan-jaqty ǵylymı talqylaý jasady. Álipbıdi jetildirýge búkil qoǵam atsalysty. Ózderiniń jobalaryn usyndy. Osy ýaqytqa deıin latyn grafıkasyna negizdelgen 40-tan astam joba ǵalymdar tarapynan qarastyryldy, ǵylymı negizge keletin usynystar eskerildi, artyqshylyqtary álipbı jetildirýde nazarǵa alyndy. Jobany usynýshylardyń sapalyq quramy ártúrli. Fılolog, jaratylystaný, tehnıka ǵalymdary, jeke azamattar, kásipkerler jáne taǵy basqa mamandyq ıeleri bar», - dedi Ádilbek Qaba otyrys barysynda.
Onyń aıtýynsha til - qarapaıym halyqtyń qoldanýyna, tehnıkany meńgerýine, ártúrli qarjy-ekonomıkalyq jumystar jasaǵanynda da qolaıly bolýy kerek. Sondyqtan Til komıteti jetildirilgen álipbı nusqasyn elimizdiń barlyq aımaqtaryndaǵy fılolog ǵalymdar men til mamandary arasynda eki ret respýblıkalyq ashyq talqylaýdan ótkizgen. Zııaly qaýymmen, jazýshylarmen de ashyq talqylaǵan.
«Budan bólek, Bilim jáne ǵylym mınıstrligi arqyly L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde, E.A.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetinde, ózge de orta, orta arnaýly jáne joǵary oqý oryndarynda, ıaǵnı muǵalimder, stýdentter, oqýshylar arasynda álipbı jobalary boıynsha synama jumystaryn júrgizdi. IT mamandardyń pikirleri tyńdaldy, əripterdiń Unicode standartyna saı bolýy, kompıýterde tanylý, oqylý jəne konvertorlaýǵa nazar aýdaryldy. Ǵalymdardan quralǵan jumys toby álipbıdegi árbir áriptiń jazylýyn, oqylýyn, ádistemelik turǵydan qabyldanýyn, tehnıkalyq múmkindigin halyqaralyq tájirıbe men qazaq tiliniń zańdylyǵy negizinde qaıta zerdeledi. Talqylaý BAQ-ta, áleýmettik jelide keńinen júrgizildi. Ǵalymdardyń álipbıdi jetildirýge qatysty 700- den astam ǵylymı maqalalary jaryq kórdi jáne respýblıka jurtshylyǵy talqylaýǵa belsendi qatysty. Ǵalymdar álipbı jobasyn maquldaǵan soń, onyń emle erejeleri men pernetaqtaǵa qatysty sheshimderi hattamaǵa engizilip, Úkimet janyndaǵy Ulttyq komıssııa qaraýyna usynylady», - dedi ol.
