Qyzylsha aýrýynan qalaı saqtanýǵa bolady
- Qyzylsha qandaı aýrý túrine jatady? Onyń saldary qandaı bolady?
- Ol qyzba, ıntoksıkatsııa, daqty-papýlaly bórtpe, enantema, konıýnktıva jáne joǵarǵy tynys joldarynyń zaqymdalýymen sıpattalady. Jedel vırýstyq ınfektsııalyq aýrý adamnan adamǵa jótelgende, túshkirgende, sóıleskende aýa tamshylary arqyly juǵady. Syrqat adammen qysqa ýaqyt qarym-qatynasta bolǵan jaǵdaıda da ekpe almaǵan adamdardyń ony juqtyrý qaýpi óte joǵary.
Aıta ketsek, ol pnevmonııa, bronhıt, entsefalıt sııaqty asqynýlarmen qaýipti. Medıtsınalyq kómekke kesh júgingende jáne qyzylshamen qatar basqa aýrýlar bolǵan jaǵdaıda bul asqynýlar ólimge ákelýi múmkin. Kataraldy qubylystarmen (qyzba, bas aýrýy, álsizdik) aýrýdyń alǵashqy belgileri jáne bórtpe paıda bolǵan kezde dárigermen keńesip, onyń barlyq usynymdaryn oryndaý kerek.
- Qyzylsha aýrýynyń belgileri qandaı? Onyń aldyn alý úshin ne isteý kerek?
- Ol bastapqy kezeńde sýyq tııý sııaqty kórinýi múmkin. Sondyqtan dárigerge ýaqtyly barǵan jón. Jiti respıratorlyq aýrýlardyń belgisi bar balalardy mektepke deıingi uıymdar men mektepke jibermeý kerek.
Aýrý adammen baılanysta nemese qasynda bolǵannan keıin on kúnnen soń sýyq tııý belgileri sııaqty bastalady. Atap aıtqanda, belgileri retinde dene qyzýy, tumaý, kózdiń qabynýy jáne jóteldi aıtýǵa bolady. Aýrý ýaqyt ótken saıyn asqyna túsedi. Aýyz ishi qabynyp, isinip, ish ótýi múmkin. Al 2 nemese 3 kúnnen keıin aýyzdyń shyryshty qabyǵynda tuzdyń jartysyndaı kishkentaı aq daqtar kórine bastaıdy. Odan keıin 2 nemese 3 kún ótken soń qulaqta jáne moıynda, sosyn bette jáne denede, eń sońynda qol men aıaqta bórtpeler paıda bolady. Denege bórtpeler shyqqannan keıin balanyń jaǵdaıy ádette jaqsarady. Ol 5 kúnniń ishinde shyǵyp bolady.
Qyzylshadan eń tıimdi qorǵaný joly - ýaqtyly vaktsınatsııa. Ol Ulttyq ekpeler kúntizbesine engizilgen, tegin júrgiziledi. Balalarǵa qyzylshaǵa qarsy alǵashqy egý 1 jasynda jáne qaıta egý (revaktsınatsııa) 6 jasynda jasalady. Іndettik kórsetkishke sáıkes vaktsınatsııa naýqaspen baılanysta bolǵan 30 jasqa deıingi egilmegen (egilmegen, tolyq egilmegen, egý statýsy belgisiz) azamattarǵa qyzylshamen aýyrǵan naýqaspen sońǵy baılanysta bolǵan sátten bastap 72 saǵattan keshiktirilmeı júrgiziledi. Vaktsınatsııa úshin qyzylshaǵa qarsy qaýipsiz jáne tıimdi vaktsına qyzamyq pen parotıtke qarsy komponentpen qosa qoldanylady.
Qyzylshamen aýyrǵan órendi ózge balalardan bólek ustaǵan jón. Ásirese, týberkýlezben nemese boıǵa sińip ketken basqa da sozylmaly aýrýmen aýyratyn balalardy saqtandyrý kerek. Syrqat bala ózge úıge kelýine bolmaıdy. Qyzylsha aýrýy bar úıdiń balalary mektepke, dúkenge nemese basqa da qoǵamdyq oryndarǵa 10 kúnge deıin barmaýyn qadaǵalaǵan artyq emes. Jas balalar organızminiń qyzylsha aýrýyna qarsy turyp, shetinemeýi úshin olardyń jetilip, et alýy qajet. Al 8 aıdan 14 aıǵa deıingi bala qyzylshaǵa qarsy egilý kerek.
- Buǵan baılanysty Qyzylorda oblysyndaǵy epıdemıologııalyq ahýal qalaı bolyp tur?
- Biz departament tarapynan qyzylshaǵa qarsy egý mártebesin tekserýdi usynamyz. Eger balańyz qyzylshaǵa qarsy egilmegen bolsa, ekpe alý úshin turǵylyqty jerińizdegi emhanaǵa habarlasyńyz.
Sońǵy derekter boıynsha oblysta laboratorııalyq zertteý nátıjesimen naqtylanǵan qyzylsha aýrýynyń 37 jaǵdaıy tirkeldi. Onyń ishinde 81 paıyzy 14 jasqa deıingi balalar arasynda anyqtaldy, Al 19 paıyzy eresek turǵyndar arasynda tirkelgen.
Qyzylsha aýrýyna shaldyqqandardyń basym bóligi qyzylshaǵa qarsy vaktsınatsııalanbaǵan.
- Áńgimeńizge raqmet.
Aıta keteıik buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, Qyzylorda oblysynda juqpaly jiti ishek aýrýlaryna ushyraǵandardyń 87% -yn balalar quraıdy.
Bıylǵy jyldyń 6 aıynyń qorytyndysymen oblys kóleminde jiti ishek ınfektsııasynyń 531 jaǵdaıy tirkeldi. Ol ótken jyldyń osy merzimimen salystyrǵanda 3,5 ese tómen.
Oblys kóleminde tirkelgen juqpaly jiti ishek aýrýlarynyń 95%-y Qyzylorda qalasy turǵyndarynan anyqtaldy. Olardyń 87% -y 14 jasqa deıingi balalar arasynda tirkelgen. Atap aıtqanda, juqpaly jiti ishek aýrýlarynyń ushyraǵandardyń 68%-y 2 jasqa deıingi balalar úlesine tıedi.
«Jaz aılarynda juqpaly jiti ishek aýrýlary merziminen erte pisken baqsha ónimderi men jemis-jıdektermen baılanystyrady. Epıdanamnez kórsetkendeı, jınaý barysynda 31 turǵyn merziminen erte pisken jemis-jıdek pen qaýyn-qarbyzdy jegennen keıin ózderin jaısyz sezingen. Ádette qarbyzdar maýsym aıynda saýda sórelerinde paıda bola bastaıdy. Bul ýaqytta ónimder anaǵurlym qaýipti, ıaǵnı nıtratpen ýlaný deńgeıi joǵary. Budan bólek, gerbıtsıd, pestıtsıdterdiń mólsherden tys bolýy da densaýlyqqa keri áser etedi», - dep málim etti Qyzylorda oblysy sanıtarlyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamentinen.
