Qyzylordada aımaqtyń Smart city tujyrymdamasy talqylandy
Syr óńirinde ótken «Smart city: aımaqtyń damýyndaǵy jańa múmkindikter» atty Reseı jáne Qazaqstan sarapshylary qatysqan dóńgelek ústelde «Smart city Qyzylorda» tujyrymdamasyn júzege asyrý máseleleri talqylandy. Onda Reseıdiń Máskeý, Krasnodar jáne elordamyz Astana qalalarynda iske qosylǵan «Aqyldy qala» tujyrymdamasy boıynsha tsıfrlandyrý máseleleri tarazylandy.
Sharany aımaqta jaqyn arada qurylǵan oblystyq tsıfrlyq tehnologııalar basqarmasy uıymdastyrdy. Dóńgelek ústel barysynda oblys ákimi Qyrymbek Kósherbaev taqyrypqa oraı oı-pikirin bildirdi.
«Memleket basshysy Nursultan Ábishuly Nazarbaev atap ótkendeı, «Ekonomıkada tsıfrlandyrýdy keńinen qoldaný birqatar salalardyń joıylyp ketýine jáne túbegeıli jańalaryn qurýǵa ákeledi. Bizdiń kóz aldymyzda bolyp otyrǵan ózgerister - bul tarıhı shaqyrtýlar ári ult úshin múmkindik». Aıta ketý kerek, tsıfrlandyrý - bizdiń óńirdiń damýynda strategııalyq basymdyqqa ıe. Osy baǵyttaǵy jumystardy tıimdi úılestirý maqsatynda biz Qyzylorda oblysynyń jeke memlekettik organy tsıfrlyq tehnologııalar basqarmasyn qurdyq»,-dedi Q.Kósherbaev.
«Tsıfrlyq Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasy jáne «Aqyldy qala» tujyrymdamasy aıasyndaǵy jobalardyń júzege asý barysy jóninde oblys ákiminiń orynbasary Evgenıı Kım baıandady.
«Tsıfrlyq Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasy jáne «Smart city» tujyrymdamasy boıynsha 2018 jyly aımaqta 37 joba júzege asyrylýda. Qyzylorda oblysy «Aqyldy basqarý» baǵytynda pılottyq aımaq retinde tańdaldy. Joǵaryda atalǵan jobalar 8 baǵyt boıynsha, onyń ishinde 5 negizgi joba «Smart City» aıasynda: bilim berý, densaýlyq saqtaý, turǵyn úı, kólik jáne qaýipsizdik salalary boıynsha júzege asyrylatyn bolady»,-dedi Evgenıı Kım.
Sonymen qatar, ónerkásip salasyn tsıfrlandyrý boıynsha «Intellektýaldy ken orny» tsıfrlyq tehnologııasyn engizý boıynsha jumys bastaldy. Nátıjesinde munaı óndirýdi 1-2%-ǵa, kúrdeli jóndeý merzimin 700 kúnge deıin arttyrý, operatsııalyq shyǵyndardy 10%-ǵa deıin tómendetý jáne basqarý sheshimderiniń tıimdiligin 20%-ǵa deıin arttyrý josparlanyp otyr. Ýran óndirý ónerkásibinde: «Baıken-U» JShS kásiporny «Qazatomónerkásip-Saıran» JShS-niń tazartý tsehynda daıyn buıymdardy jınaý blogynyń robottyq keshenin engizý tájirıbesi boıynsha zertteýler júrgizýde. Robottyq keshendi engizý qolmen jumys isteýden bosatyp, ónimdi tasymaldaý-oraýǵa qatysty barlyq algorıtmdi avtomattandyrýǵa jáne ekologııalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa múmkindik beredi.
Al, bilim berý salasynda aımaqtaǵy bilim berý mekemelerin memlekettik-jekemenshik áriptestik arqyly kompıýtermen qamtý boıynsha sharalar qabyldandy. Jyldyń aıaǵyna deıin barlyǵy 293 mektep joǵary jyldamdyqty Internet jáne Wi-Fi jelisimen jabdyqtalady. Sondaı-aq, aımaqtaǵy 293 bilim berý mekemesi «Kúndelik» elektrondy jýrnal júıesine qosylǵan.
Densaýlyq saqtaý salasy boıynsha óńirdegi 80 paıyz medıtsınalyq mekemelerde keńjolaqty ınternet jelisi iske qosylǵan. Medıtsına mekemelerin «qaǵazsyz aınalymǵa» kóshirý boıynsha jumys bastaldy. Turǵyndarǵa kórsetiletin medıtsınalyq qyzmetti jaqsartý maqsatynda «Oblystyq medıtsınalyq ortalyqta ıntegratsııalanǵan operatsııalyq júıeni ornatý» jobasy júzege asyrylýda. Bul joba otaǵa daıyndyq ýaqytyn 20%-ǵa deıin qysqartyp, ólim qaýpin azaıtady, sondaı-aq, jylyna 3000-ǵa deıin operatsııa ótkizýge múmkindik beredi.
Qaýipsizdik sektoryn tsıfrlandyrý sheńberinde 5 joba júzege asyrylatyn bolady. Qazirgi tańda ІІD jedel basqarý ortalyǵynda 272 beınebaqylaý kamerasy jáne 8 jol qozǵalysy erejesi buzylýyn tirkeıtin júıe jumys isteıdi. 2022 jyldyń sońyna deıin Qyzylorda qalasynda 3200 beıne kamerany ornatý jáne 31 jol qozǵalysy erejeleri buzylýyn tirkeıtin júıeni iske qosý josparlanýda. Sondaı-aq, Qyzylorda oblysy 112 (112-ge uqsas) Biryńǵaı dıspetcherlik qyzmetin iske asyrý úshin pılottyq aımaq retinde tańdaldy.
Aýyl sharýashylyǵynda azyq-túlik taýarlary saýdasyn júıeleý maqsatynda «Agrobırja» jobasy iske asyrylýda. Osy jobany júzege asyrý aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy taýar óndirýshileriniń keminde 30%-yn elektrondy saýda-sattyq júıesine tartýǵa, azyq-túlik baǵasyn kem degende 10% turaqtandyrýǵa múmkindik beredi. Aldaǵy ýaqytta «Avtomattandyrylǵan jylyjaı qurylysy» jobasyn iske qosý josparlanýda.
Aýylsharýashylyǵynda 2018 jyly josparlanǵan ónim 600 tonna bolsa, odan keıingi jyldary 900 tonnany quraıtyn bolady. Sonymen qatar, veterınardyń jumys júktemesin 25% -ǵa tómendetý jáne eńbek shyǵyndaryn 40% tómendetý úshin «Mobi-Vet» jobasyn iske qosý josparlanyp otyr. Shıeli aýdanynyń «Aqmaıa» sharýa qojalyǵynyń jumysyn, onyń shegirtkelermen kúreste drondy paıdalaný tájirıbesin arnaıy atap ótken jón.
Kásipkerlik salasynda 2017 jyldyń 30 qańtarynda «Kásipkerler ortalyǵy» qurylǵan bolatyn. Qazirgi tańda atalmysh ortalyq «bir tereze» qaǵıdaty boıynsha kásipkerlerge 40-tan astam qyzmet túrin kórsetedi. Ortalyqtaǵy barlyq qyzmetter aqysyz usynylady.
Jıyn barysynda QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik qyzmet akademııasynyń professory Dmıtrıı Kıselev tsıfrlandyrý jobalaryn ázirleý jáne engizý tájirıbesimen bólisse, «Aerogeomatıka» kompanııasynyń bas dırektory Sergeı Mışenko tsıfrlyq tehnologııalar kómegimen Krasnodar bıýdjetin jylyna jarty mıllıard rýblge deıin qalaı ulǵaıtqanyn aıtty.
Máskeý aqparattyq tehnologııalar departamentiniń «Aqparattyq qala» MM basshysynyń orynbasary Alekseı Şegoltsov «Aqyldy qala ósý men damý strategııasy» atty baıandamasynda RF astanasyndaǵy «aqyldy qala» jobasynyń damý kezeńderimen tanystyrdy. Aıta keteıik, jaqynda BUU reıtıngisinde Máskeý elektrondyq úkimet boıynsha birinshi orynǵa ıe boldy.
Sarapshylardyń baıandamasynan soń taqyryp boıynsha suraq-jaýap aıasynda talqylaýlar boldy.
Eske salaıyq, qazirgi tańda aımaqta smart-menedjment, bilim, densaýlyq saqtaý, turǵyn úı, kólik, qaýipsizdik jáne bıznes salasynda 30-dan astam joba júzege asyrylýda. Qyzylorda oblysy «Aqyldy basqarý» baǵytynda pılottyq aımaq retinde tańdaldy. Onyń sheńberinde jańa kishi júıelerge arnalǵan «Sıtýatsııalyq ortalyqtyń aqparattyq-taldaý júıesin damytý» jobasy iske asyrylyp jatyr. Sonymen qatar, daryndy jastardy qoldaý úshin tehnıkalyq laboratorııalar men kovorkıng ortalyǵynyń qyzmetterin kórsetý, ІT-startap-jobalaryn jáne bıznes-ınkýbatordy damytý maqsatynda Qyzylorda qalasynda «ІT parki» quryldy. Sondaı-aq, 2017 jyly jeltoqsanda Qyzylorda oblysynda «HackDay2017» jas IT-mamandarynyń alǵashqy aımaqtyq festıvali ótti. Halyqaralyq tájirıbeni zerdeleý úshin aımaq delegatsııasy Tatarstan Respýblıkasy men Qytaı Halyq Respýblıkasynyń SmartCity jobasy aıasyndaǵy zamanaýı nysandaryn aralady.