Kýrchatov ekinshi AES salýǵa nesimen qolaıly
SEMEI. KAZINFORM — Qazaqstanda ekinshi atom elektr stantsııasyn salý máselesi talqylanýda. Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıev jańa stantsııa boı kóteretin oryn retinde Abaı oblysyndaǵy Kýrchatov qalasy qarastyrylyp otyrǵanyn aıtty.
Qandaı artyqshylyqtar bar?
Bul jerdiń AES salýǵa qanshalyqty qolaıly ekenin jáne jergilikti turǵyndardyń jobaǵa degen kózqarasyn anyqtap kórdik. Qala ákimi Bolat Abdralıevtiń aıtýynsha, atom elektr stantsııasynyń qurylysy jańa jumys oryndaryn ashyp, halyq sanynyń ósýine yqpal etedi.
— Ulttyq ıadrolyq ortalyq 2012 jyly tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme jasaǵan kezde Kýrchatov qalasy AES salýǵa qolaıly aımaq retinde moıyndalǵan. Bul jerdiń seısmıkalyq turaqtylyǵy, jetkilikti sý qory jáne qýatty energetıkalyq ınfraqurylymynyń bolýy basty artyqshylyqtar retinde qarastyryldy, — dedi ákim.
Rasymen de qalanyń birqatar artyqshylyǵy bar. Birinshiden, onda atom elektr stantsııasyn paıdalanýǵa qajetti sý resýrstary men energetıkalyq júıeler ornalasqan. Demek, tapshylyq bolmaıdy. Ekinshiden, aımaqtyń seısmıkalyq belsendiliginiń tómendigi AES-tiń qaýipsizdigine kepil. Sonyń arqasynda ýaıym bulty da qalyńdamaıdy.
Kýrchatov — «ıadrolyq» tarıhy bar qala
Kýrchatov qalasynyń ıadrolyq ǵylymǵa qatysty tarıhı tereńde. 1947 jyly jabyq ǵylymı qalashyq retinde qurylǵan ol KSRO-daǵy ıadrolyq zertteýlerdiń ortalyǵyna aınaldy. Kúni búginde deıin Kýrchatov áskerı-ıadrolyq dáýirden atom energııasyn beıbit maqsatta paıdalanýǵa kóshýdiń úlgisi ispettes.
Osynda biregeı ǵylymı resýrstar men ınfraqurylym shoǵyrlanǵan. Bul qalany atom ónerkásibin odan ári damytý úshin taptyrmas orynǵa aınaldyrady.
Shahar turǵyndarynyń basym bóligi atom ónerkásibinde jumys isteıdi jáne salanyń qaýipsizdik negizderimen jaqsy tanys. Sondyqtan olar jańa atom stantsııasynyń qurylysyna oń kózqaraspen qaraıdy. Muny qaladaǵy saılaýshylardyń 70%-dan astamy AES qurylysyn jaqtap daýys bergen referendým nátıjeleri de kórsetti.
Ekologııa jáne qaýipsizdik
Ekologııa jáne qaýipsizdik máseleleri osy jobanyń basty baǵyttary bolyp qala bermek. Osy rette, Ulttyq ıadrolyq ortalyq basshylyǵynyń da pikirin surap kórdik.
— Biz salynǵan nysannyń qaýipsiz jumys isteýin qamtamasyz etýge daıynbyz. AES qorshaǵan ortaǵa kómir stantsııalarymen salystyrǵanda áldeqaıda az zııan keltiredi. 1 GVt qýat óndirisi úshin jylyna nebári 50 kýbometr radıoaktıvti qaldyq shyǵarylady. Al dál osyndaı kólemdegi kómirmen jumys isteıtin elektr stantsııalary júzdegen myń tonna qaldyq shyǵarady. Osylaısha, atom energetıkasy Qazaqstan úshin ekologııalyq taza sheshimderdiń birine aınalyp otyr, — dedi ortalyqtyń bas dırektory Erlan Batyrbekov.
Onyń aıtýynsha, AES Qazaqstannyń energetıkalyq sektoryn damytýǵa eleýli úles qosady.
Soltústik-shyǵys óńirlerdegi kómirmen jaǵylatyn jylý elektr stantsııalaryn ekologııalyq taza atom energııasyna aýystyrý múmkindigi qarastyrylýda. Bul ekologııalyq ahýaldy jaqsartyp qana qoımaı, eldegi ǵylym men tehnıkanyń damýyna da serpin beredi.
Qalany da oń ózgerister kútip tur
Kýrchatov qalasynyń ózin de oń ózgerister kútip tur. Búginde munda 12 myńǵa jýyq adam turady. Eńbekke jaramdy halyqtyń tórtten biri Ulttyq ıadrolyq ortalyqta jumys isteıdi.
Qazirgi ýaqytta osynda Úlbi metallýrgııalyq zaýyty jumys istep tur. Sondaı-aq taý-ken jáne óńdeý ónerkásibine qatysty jobalar ázirlenýde.
Budan bólek, qalaǵa ınfraqurylymdy damytýǵa jáne jańa óndiris oryndaryn ashýǵa ınvestıtsııa tartylyp jatyr.
Qoryta aıtqanda, Kýrchatovtaǵy ekinshi atom elektr stantsııasynyń qurylysy Qazaqstan úshin energetıka, ǵylym jáne ekonomıka salalarynda jańa múmkindikter ashady. Bul qala óziniń strategııalyq turǵyda tıimdi ornalasýynyń, bilikti kadrlarynyń kóptigi jáne jergilikti halyqtyń qoldaýynyń arqasynda eldiń atom energetıkasyn damytýdyń ortalyǵyna aınalýyna tolyq negiz bar. Dese de sarapshylardyń pikirinshe, osy tuǵyrǵa kóterilý — jiti daıyndyqqa, qoǵamdyq pikirdiń eskerilýine jáne ekologııalyq standarttardyń qatań saqtalýyna tikeleı baılanysty.
Eske salsaq, osyǵan deıin Qazaqstandaǵy ekinshi AES qaı oblysta salynýy múmkin ekendigin jazǵanbyz.