Kúndelikti iship júrgen sýymyz qaýipsiz be?

ASTANA. KAZINFORM – Kúndelikti ishetin sýymyzdyń sondaı qaýipsiz emes ekenin oıladyńyz ba? Syrtynan qaraǵanda móldir jáne taza bolady, biraq onda densaýlyqqa qaýipti kórinbeıtin mıllıondaǵan mıkroorganızm bolýy múmkin.

Bakterııa, vırýs, qarapaıymdylar-olar sýǵa eski qubyr, lastanǵan sý kózi arqyly durys saqtalmaı túsedi. Nátıjesinde, paıdasynan góri, densaýlyǵymyzǵa aıtarlyqtaı qaýip tóndirýimiz múmkin.

Bul maqalada biz sýdaǵy mıkroorganızmderdiń nelikten qaýipti ekenin, ózińizdi jáne otbasyńyzdy qalaı qorǵaýǵa bolatynyn qarapaıym sózdermen aıtamyz, sonymen qatar sýdy tazartý men saqtaýdyń tıimdi joldarymen bólisetin bolamyz. Taza aýyz sý - búkil otbasy densaýlyǵynyń negizi. Alaıda tipti móldir sýdyń quramynda sizdiń aǵzańyzǵa zııan keltiretin mıkroorganızmder bolýy múmkin. Nelikten bunyń mańyzdy ekenin, qandaı qaýipter bar ekenin jáne olardan qalaı qorǵaný kerektigin talqylaıyq.

Mıkroorganızmder sýda qaıdan paıda bolady?

Sý kóp mólsherde aýadan, topyraqtan, qoqystarmen jáne sýaǵarlarmen keletin kóptegen mıkroorganızmderdiń tabıǵı mekendeıtin ortasy bolyp tabylady. Sýdyń sanıtarııalyq jaı-kúıin baqylaý kezinde ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý sýy, bótelkedegi sý, qudyqtar, ashyq sý aıdyndary (ózender, kólder), júzý basseınderi, sarqyndy suıyqtyqtar zertteýge jatady.

Qoldanystaǵy normatıvtik qujattar aýyz sý sapasynyń kórsetkishterin, olardy anyqtaý ádisterin, sý synamalaryn alý jáne saqtaý rásimin belgileıdi. Sý daıyndaý satylarynda da, tutynýshyǵa sý berýdiń barlyq kezeńderinde de aýyz sý reagentterdiń quramy boıynsha retteletin kórsetkishterge, organoleptıkalyq, mıkrobıologııalyq, parazıtologııalyq, hımııalyq-analıtıkalyq jáne radıatsııalyq sıpattamalarǵa sáıkes kelýi tıis. Sondyqtan turǵyndardy aýyz sýmen qamtamasyz etý kezinde sýdy daıyndaýdyń basty mindeti - onyń epıdemııalyq turǵydan qaýipsizdigine kepildik berý.

Taza aýyz sý – bul búkil otbasy densaýlyǵy úshin qajet nárse. Alaıda, bir qaraǵanda móldir sýdyń qanshalyqty qaýipti bolatyny týraly oılandyńyz ba? Mıkrobtar, bakterııalar jáne vırýstar lastanǵan sý kózderiniń, eski qubyrlardyń jáne durys saqtamaý sebepterinen sýǵa jıi túsedi. Sýdan tónetin qaýip, qalaı qorǵaný jáne qaýipsizdendirý týraly qarapaıym tilmen aıtyp kóreıik.

Nelikten sýdaǵy mıkroorganızmder qaýipti bolady?

Basty problema sýda mıkroorganızmderdiń bolýyn kóre almaıtynymyzda. Olar tómendegiler bolýy múmkin:

• Bakterııalar (mysaly, ishek taıaqshasy), bul mıkroorganızmder dıareıa týdyrýy jáne ishti aýyrtýy múmkin.
• Vırýstar (mysaly, rotavırýs), olar qusyq týdyrady jáne álsizdikke ákeledi.
• Qarapaıym organızmder (lıamblııalar), bul organızmder ishek jumysyn buzady.

Atalǵan barlyq «tyǵylǵan» mıkroorganızmder sýǵa lastanǵan sý kózderiniń, eski qubyrlardyń jáne durys saqtamaý (mysaly, plastık bótelkedegi sý kúnniń kózinde kóp turýy) sebepterinen túsedi. Mundaı sý asqazannyń buzylýynan bastap A gepatıti nemese tyrysqaq sııaqty qaýipti ınfektsııalar týdyrýy múmkin.

Qalaı qorǵanýǵa bolady?

Sýdyń qaýipsiz bolýy úshin kelesi qarapaıym keńesterge nazar aýdaryńyz:

• Sýdy qaınatyp ishińiz. Bul mıkroorganızmderden qutylýǵa arnalǵan eń qoljetimdi ádis. Degenmen, qaınatý aýyr metaldar sııaqty zııandy qospalardan tazartpaıtyny esińizde bolsyn.
• Súzgilerdi qoldanyńyz. Úıde sýdy tazartý úshin kómir súzgilerin nemese keri osmos júıelerin qoldanýǵa bolady. Olar mıkroorganızmderden, sondaı-aq hlor men basqa da qospalardan tazartady.
• Sýdy senimdi óndirýshilerden satyp alyńyz. Eger bótelkedegi sýdy satyp alatyn bolsańyz, jaqsy pikirler aıtylatyn keń taraǵan brendterdi tańdańyz.
• Sýǵa arnalǵan ydystardy taza ustańyz. Sýǵa arnalǵan baktardy, qumyralardy jáne kanıstralardy aptasyna bir ret sabynmen jýyp turý kerek.
• Qudyqtar men uńǵymalardy únemi tekserip turyńyz. Eger sizde jeke sý kózi bolsa, sýdy jylyna keminde bir ret zerthanaǵa taldaý júrgizý úshin ótkizińiz.

Taza sý – bul búkil otbasy densaýlyǵynyń kepili. Sýyńyzdy tekserip turyńyz, ony tazartyńyz jáne qarapaıym saqtaý erejeleri týraly umytpańyz. Tipti móldir sýdyń tazalyǵyna mán berińiz, óıtkeni mıkroorganızmder barlyq jerde bolýy múmkin.

Kúndelikti qorǵanýǵa arnalǵan laıfhaktar:

• Sýǵa lımonnyń birneshe tamshysyn qosyńyz – lımon qyshqyly bakterııalardyń jartysynan tazartady.
• Tabıǵatqa shyqqan kezde sýdy zararsyzdandyrýǵa arnalǵan arnaıy tabletkalardy qoldanyńyz.
• Sýdy muzdatyp qoıyńyz – bul mıkrobtardy azaıtady.
• Sýdy plastık ydysta aqtamańyz, kún kózine kóp ustamańyz – bul bakterııalarlyń kóbeıýine jol beredi.
• Bótelkedegi sýdy isher aldynda bótelkelerdiń jáne olardyń qaqpaqtarynyń taza bolýyn qadaǵalańyz.

Qazirgi kezde Almaty qalasyndaǵy QR DSM «QDSUO» ShJQ RMK «SESjMǴPO» fılıalynyń bakterııalyq, parazıttik ınfektsııalardy jáne mıkrobqa qarsy rezıstenttilikti baqylaý referens-zerthanasy óndiristik baqylaý sheńberinde sýdy kelesi kórsetkishterge bakterıologııalyq zertteýdi júrgizedi:

1. Bakterııalardyń jalpy mıkrobtyq sany (JMS)

Densaýlyqqa zııan keltirýge qabiletti bakterııalardy anyqtaıdy. Bul kórsetkish aıtarlyqtaı aqparat bere alady, óıtkeni JMC-nyń joǵary bolýy (mysaly, nájistegi) organıkalyq qosylystarmen jáne azottyń ártúrli túrlerimen lastaný ındıkatory bolyp tabylady. Ekinshi jaǵynan JMC qaýipti bakterııalardan (mysaly, Escherichia coli ishek taıaqshasynyń joǵary patogendi shtammy), sonymen qatar zııany bolmashy jáne barlyq jerde taralǵan pishen taıaqshalarynan (Bacillus subtillis) turady.

1. Jalpy kolıformdy bakterııalar (JKB)

JKB toby Enterobacteriacea tuqymdasynyń bakterııalarynan (Citrobacter, Enterobacter, Klebsiella) turady. Bul toptyń kóptegen ókilderi asqazannyń qalypty mıkroflorasyna jatady, sondyqtan JKB-nyń joǵary bolýy adam áreketimen baılanysty yqtımal fekaldy lastanýdy kórsetýi múmkin. Degenmen, bul topta densaýlyqqa qaýip tóndirmeıtin erkin tirshilik etetin mıkroorganızmder de bolýy múmkin.

1. Termotolerantty kolıformby bakterııalar(TKB)

TKB – bul nájispen lastanýdyń anyq ındıkatory. Bul kórsetkish jańadan nájispen lastaný týraly bildiredi. Bul topta kóptegen jaǵdaılarda Escherichia coli ishek taıaqshasy anyqtalady.

Esińizde bolsyn, qaýipsiz aýyz sý – bul sizdiń jne otbasyńyzdyń densaýlyǵy. Taza kóringenmen, sýda qaýip bolýy múmkin. Ózińizdi jáne jaqyndaryńyzdy mıkrobtardan jáne aýrýlardan qorǵaý úshin berilgen qarapıym keńesterdi paılanyńyz.

Aıta keteıik, Batys Qazaqstan oblysyndaǵy eki aýyl aýyz sýmen qamtyldy.