Kún júıesinen tys tirshilik ıesiniń izi anyqtaldy

ASTANA. KAZINFORM – Jýyrda ǵalymdar Djeıms Ýebb ǵarysh teleskobynyń kómegimen Kún júıesinen tys ǵalamda tirshiliktiń bolýy múmkin ekenin meńzeıtin qazirge deıingi eń aıqyn dáleldi tapty. Shalǵaıdaǵy ekzoplaneta atmosferasynan tirshiliktiń «hımııalyq izi» anyqtaldy.

Lianhe Zaobao basylymynyń habarlaýynsha, Ýebb ǵarysh teleskoby K2-18 b dep atalǵan ekzoplaneta atmosferasynyń quramynan dımetılsýlfıd (DMS) jáne dımetıldısýlfıd (DMDS) gazdaryn anyqtaǵan. Gazdyń atalǵan eki túrin Jerde negizinen mıkroaǵzalar, mysaly, teńiz fıtoplanktondary (baldyrlar) bólip shyǵarady. Zertteýshilerdiń aıtýynsha, bul jańalyq atalǵan planetada mıkrobtyq tirshiliktiń bolýy múmkin ekenin kórsetedi.

Alaıda olar muny Jerden tys tirshilik ıesiniń tabylǵany týraly bultartpas dálel dep emes, tek yqtımal bıosıgnatýranyń – bıologııalyq protsestiń kórsetkishiniń anyqtalǵany dep qabyldaý kerektigin aıtady. Ǵalymdardyń pikirinshe, bul jańalyq asa baıyppen qarap, qosymsha baqylaý júrgizýdi qajet etedi. Soǵan qaramastan zertteýshiler bul jańalyqty júrekjardy qýanyshpen súıinishilep jetkizdi.

- Bul – Kún júıesinen tys ǵalamnan tirshilik ıesin izdeý úderisindegi betburysty sát. Biz qolda bar qurylǵylar arqyly da tirshilikke yqtımal qolaıly planetalardan bıosıgnatýralar anyqtaı alatynymyzdy dáleldedik, - dedi Kembrıdj ýnıversıteti Astronomııa ınstıtýtynyń astrofızıgi Nıkký Madhýsýdhan.

Belgili bolǵandaı, K2-18 b planetasynyń massasy Jerden 8,6 ese, al dıametri shamamen 2,6 ese úlken. Ol qyzyl ergejeıli juldyzdy aınala qozǵalady jáne «tirshilikke qolaıly aımaqta» ornalasqan. Naqtyraq aıtqanda, atalǵan ǵalamsharda tirshilik nári sanalatyn suıyq sýdyń bolýy ábden múmkin. Óıtkeni buǵan deıin onyń atmosferasynda metan men kómirqyshqyl gazynyń bar ekeni rastalǵan bolatyn. Al bul joly tabylǵan bıomarker molekýlalarynyń kontsentratsııasy Jer atmosferasynan áldeqaıda joǵary. Ǵalymdar onda tirshiliktiń bar ekenine 99,7% senimmen qarap otyrǵanyn aıtady.

K2-18 b-tiń «kindigi baılanǵan» qyzyl ergejeıli Kúnnen kishirek ári kúńgirtteý. Ol Jerden shamamen 124 jaryq jyly qashyqtyqta, Arystan shoqjuldyzynda ornalasqan. Qazirgi kúnde bul juldyzdyń taǵy bir planeta-serigi bar ekeni anyqtaldy.

Buǵan deıin Qytaıdyń asteroıdqa qarsy qorǵanys júıesin qurýǵa kiriskenin jazǵan bolatynbyz.