QR Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵy: Ózbekstan men Qazaqstannyń baýyrlas halqy men jemisti yntymaqtastyǵy
1992 jyly 23 qarashada Ózbekstan men Qazaqstan arasynda dıplomatııalyq qatynastar ornady. Qazirgi kezde eki el arasyndaǵy yntymaqtastyq 150-den astam ortaq qujattardyń negizinde júzege asady. Eki eldiń qarym-qatynasy tarıhyndaǵy negizgi qujat – 1998 jyly 31 qazanda qol qoıylǵan Ózbekstan Respýblıkasy men Qazaqstan Respýblıkasy arasyndaǵy máńgilik dostyq týraly kelisim.
Qazaqstan – Ózbekstannyń úsh negizgi saýda áriptesiniń biri. Qazaqstannyń ishki taýar aınalymynda Ózbekstan Shveıtsarııa men Ispanııa arasyndaǵy segizinshi orynda. Ózbekstan Qazaqstanǵa jemis-kókónis ónimderi men keptirilgen jemis jetkizip otyrady.
2018 jyly Qazaqstan Ózbekstannan 3 myń avtokólik satyp aldy. Qazaqstanda «Chevrolet» avtokólikterin birigip óndirý jolǵa qoıylǵan. Óz kezeginde Qazaqstan kórshi elge iri kólemde túrli ónim túrlerin jetkizip otyrady. Jyl saıyn Ózbekstan QR-dan jalpy somasy 80 mıllıon AQSh dollaryna bıdaı satyp alady.
2019 jyly Qazaqstannan 100 mıllıon AQSh dollaryna munaı jáne munaı ónimderi ımporttaldy. Qazaqstan Respýblıkasy Qazaqstan men Ózbekstan úkimetteri arasyndaǵy energetıka salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimdi ratıfıkatsııalady. Odan bólek, Ózbekstan jyl saıyn Qazaqstannan 90 mıllıon AQSh dollaryna mys pen óńdelmegen alıýmınıı satyp alady.
Búgingi kúni Ózbekstanda Qazaqstan aýmaǵynda ósirilgen bıdaıdan un daıyndalady. Ol odan keıin tek eldiń ishki naryǵynda emes, sonymen qatar eksportqa jiberilip otyrady. Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik statıstıka komıetetiniń derekterine súıensek, 2021 jyldyń qańtarynyń ózinde Ózbekstan Qazaqstanǵa 5 mıllıon AQSh dollaryna 7 myń tonna qyzanaq eksporttaǵan.
Yntymaqtastyqtaǵy taǵy bir basym baǵyt – kólik kommýnıkatsııasy salasy. Bul oraıda eki eldiń avtokólik jáne temirjol joldarynyń ózara ıntegratsııasyn atap ótken jón. Onymen qosa, kólik-kommýnıkatsııa jelisi Qyrǵyzstan, Túrikmenstan, Aýǵanstan sııaqty úshinshi elder úshin tranzıt mindetin oryndaıdy. Qazaqstannyń Maqtaaral aýdanynda salynǵan avtokólik joly Tashkent, Samarqand, Termez jáne Haıraton (Aýǵanstan) arasyndaǵy baılanystyrýshy túıin bolyp otyr.
Osy joldyń ashylýy, Tashkent-Almaty poıyzynyń jáne avtobýs marshrýttary qozǵalysynyń jóndelýi eki eldiń múddesine qyzmet etedi – aımaqaralyq baılanys, saýda men týrızmniń damýyna yqpal etedi.
Elder bir-birin halyqaralyq arenada qoldap otyrady, BUU, ShYU, TMD, Islam yntymaqtastyq uıymy, Araldy qutqarý halyqaralyq qory sııaqty uıymdar aıasynda birge qyzmet etedi.
Ózbekstanda Qazaqstan kapıtalynyń qatysýymen 230 kásiporyn jumys isteıdi, óz kezeginde Qazaqstanda Ózbekstan kásipkerlerimen birlesip 130-dan astam kásiporyn quryldy.
Ulyqtaý rásiminen bir aı ótkennen keıin Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Ózbekstanǵa memlekettik saparmen keldi. Sapar barysynda ekijaqty yntymaqtastyq jónindegi úkimetaralyq komıssııalar tóraǵalarynyń mártebesin úkimet basshylarynyń deńgeıine deıin kóterý mańyzdy jetistik boldy. Sapar kezinde «Ortalyq Azııa» halyqaralyq saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyǵy ortalyǵyn qurý týraly memorandýmǵa qol qoıyldy. Ol saýda, ınvestıtsııalar, logıstıka salasyndaǵy perspektıvti jobalardyń júzege asyrylýyn, birlesken óndiristik tehnologııalyq parkter men ǵylymı-ınnovatsııalyq klasterlerdiń qurylýyn qarastyrady.
Eki el arasynda mádenı baılanystar aıasy keńeıýde. Ózbekstannan kelgen týrıster Túrkistandaǵy Qoja Ahmet ıAssaýıdiń kesenesine jıi kelip turady. Óz kezeginde qazaqstandyqtar Ámir Temir jerlengen Samarqandqa barady.
Eki el qarym-qatynasyndaǵy eń eleýli oqıǵa Qazaqstanda Ózbekstan jylyn, al Ózbekstanda Qazaqstan jylyn ótkizý týraly sheshim. Atalǵan sharalar 731 kúnge jalǵasty.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń memlekettik sapary kezinde Ózbekstandaǵy Qazaqstan jylynyń resmı ashylý saltanaty ótti.
Ózbekstanda Qazaq ulttyq mádenı ortalyǵy jumys isteıdi, sonymen qatar onyń bólimsheleri eldiń oblystary men aýdandarynda da bar. Qazaq tilinde bilim berý protsesi jolǵa qoıylǵan. Osylaısha, Ózbekstanda 441 qazaq-ózbek aralas mektebi jáne 192 qazaq mektebi bilim beredi.
Qazaqstan Prezıdentiniń Ózbekstanǵa barýy Tashkent pen Nur-Sultan arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń damýy úshin jańa perspektıvalar ashty, iri sharalardy ótkizýge múmkindikter usyndy.
2020 jyly Ózbekstannan Qazaqstanǵa aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń jalpy kóleminiń 25,5 paıyzy jiberildi. Ózbekstannyń Ortalyq Azııa elderimen ınvestıtsııalyq yntymaqtastyǵy belsendi qarqynmen damýda. Ótken jyly Qazaqstan kapıtalynyń qatysýymen qurylǵan 110 kásiporyn tirkeldi. Qazirgi kezde olardyń sany 919-ǵa jetip otyr. 2019 jyldyń aıaǵynda Qazaqstanda Ózbekstan kapıtalynyń qatysýymen 1 150 kásiporyn jumys isteıdi. Olardyń 420-sy – birlesken kásiporyn.