QR BǴM muǵalimderge túsetin salmaqty tómendetip, olardy barynsha qorǵaýǵa ýáde berip otyr
«Budan bylaı árbir mınıstr óz salasyndaǵy jumys pen strategııasy boıynsha halyqqa esep beredi. Búgin maǵan Bilim jáne ǵylym mınıstrligi atynan alǵash esep berý abyroıy buıyryp otyr»,-dep toqtalǵan vedomstvo basshysy, ótken jyly bilim berýdi damytýdyń onjyldyq baǵdarlamasynyń birinshi kezeńi aıaqtalǵanyn, onyń negizgi deńgeıine qol jetkizilgenin sóz etti.
Jańartylǵan baǵdarlamany engizýge mektepterde aýqymdy daıyndyq jumystary júrgizilip, alty jylda jańartylǵan mazmunnyń modeli 20 Nazarbaev zııatkerlik mektebinde aprobatsııadan ótti..
«100-den astam mektep osy jyldary eksperımentte boldy, 10 myńnan astam bala jańartylǵan baǵdarlamamen bilim aldy jáne qazirgi kezde oqyp jatyr. Olardyń kóbisi mektepti, ýnıversıtetti támamdady, al keıbiri búginde qyzmetke turdy. Baǵdarlamaǵa balalardyń, ata-analardyń jáne múǵalimderdiń kóńili tolyp otyr. Jalpy, Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha, jumystar 15 jyldan astam ýaqyt buryn bastaldy. Sondyqtan da, bizdiń daıar ekendigimizge senimdi bolý úshin 15 jyl jetkilikti merzim dep paıymdaımyz. Osy rette ekperımentterdiń barlyǵy aıaqtaldy dep resmı túrde málim etkim keledi», - dedi E. Saǵadıev.
Jalpy mınıstr ótken jyldarda bilim salasynda tereń jáne nátıjeli jumysty atqarǵan buryńǵy mınıstrlerge, áriptesterine jáne jalpy ǵylym men halyq aǵartý salasynda istep júrgen qaýymǵa alǵysyn aıtty.
«Endi jańadan bekitilgen 4-jyldyq bilim jáne ǵylym damytý memlekettik baǵdarlamasyna toqtalatyn bolsaq, jańa baǵdarlama Prezıdenttin «100 naqty qadam» Ult jospary, onyń jeke mańyzdy tapsyrmalarynyń negizinde jasalynǵan. Jáne osy salanyń álemdegi damý baǵyttary eskerilgen»,-dedi ol.
Onyń aıtýynsha, bıyl Qazaqstanda bıýdjet esebinen salynǵan 34 jańa mektep ashylady. Ulttyq qor qarjysy esebinen taǵy 42 jańa iri mekteptiń qurylysy bastalady. Osy oraıda, úsh aýysymdaǵy jáne apatty mektepterge baılanysty problemalar sheshilmek.
«Elimizde halyq sany artyp keledi jáne bul baǵytta qandaı sharalar atqarý kerektigi jaıynda jaqsy túsinip otyrmyz. Atap aıtqanda, jańa baǵdarlama boıynsha alty jasar órender mindetti túrde mektepke barady. ıAǵnı, mektep ınfraqurylymyna júkteme artyp keledi. Sondyqtan da bizdiń maqsat mektep qurylysynda memlekettiń qatysýymen qatar, salaǵa jeke kapıtaldy tartýǵa negizdelgen»,-dedi E. Saǵadıev.
Budan bólek, mınıstr myrza mektepter men joǵary oqý oryndaryn joǵary jyldamdyqty ınternetke qosý máselesine jeke toqtaldy. Osy rette bıyl 2,5 myń mektep qosylsa, taǵy 1,5 myńy aldaǵy úsh jylda qamtylady. Osyndaǵy maqsat - 2020 jylǵa qaraı keń jolaqty ınternetpen oqýshylardyń 90 paıyzyn, pedagogtardyń 90 paıyzyn jáne JOO stýdentteriniń 100 paıyzyn qamtý. Bolashaqta ınternet bizdiń bilim berý ınfraqurylymynyń negizgi tuǵyrnamasy bolmaq.
Sonymen qatar vedomstvo basshysy elimizdiń barlyq mektepterinde úsh tilde bilim berý taqyrybynda sóz qozǵady.
«Ne úshin úsh tildikti damytý kerek? Búginde bilimniń, ǵylymnyń, aqparattyń bolashaǵy, sondaı-aq ulttyq básekege qabilettiligi aǵylshyn tilin bilýge baılanysty ekenine kúmán joq. Tildi meńgerýdi mektepten bastaý kerek. Osy rette birtindep bilim deńgeıin joǵarylatyp, joǵary synyptarda pándik oqýǵa kóshý kerek. Degenmen de Qazaqstanda úsh tildilik bilim berýdi engizý mán-jaıynyń eń mańyzyn túsiný kerek, ıaǵnı bul qadam turǵyndardyń qazaq tilin jappaı meńgerýine basymdyq beredi. Qazaq tilin meńgerýdiń basymdyǵy bolǵan jáne bola beredi», - dep toqtaldy mınıstr.
Sondyqtan E. Saǵadıev barsha mektepterde qazaq tili men ádebıetinen bólek, joǵary synyptarda mindetti túrde Qazaqstan tarıhy memlekettik tilde júrgiziletinin atap ótti. Jańartylǵan baǵdarlamaǵa sáıkes, orys tildi mektepterde qazaq tili men ádebıeti pánderin qazaq tilinde júrgizý 12 jylda 300 saǵattan astam deńgeıge artady.
Sonymen qatar mınıstr qazaq tilin oqytý ádistemesinde kemshilik bar ekenin aıta kele, bul baǵytta jumystar júzege asyrylatynyn jetkizdi.
Munymen qosa vedomstvo basshysy bıylǵy 1 qyrkúıekten bastap eshkim de pándik úsh tildilikti engizbeıtinin atap ótti. Tilderdi balalar oqıdy, alaıda pánder óz tilderinde júrgiziledi. Baǵdarlamaǵa sáıkes, tek 10 men 11-synyptarda jáne 2019 jyldan bastap, ıaǵnı tek úsh jyldan keıin tek tórt pán aǵylshyn tilinde júrgiziledi. Atap aıtqanda, hımııa, fızıka, bıologııa, ınformatıka aǵylshyn tilinde oqytylady, bul turǵyda aptasyna 8 saǵat qamtylady.
Qazaq tilinde bilim beretin mektepterde matematıka, qazaq tili men ádebıeti, Qazaqstan tarıhy, geografııa jáne birqatar ózge de pánder qazaq tilinde oqytylady. Atap aıtqanda, jalpy tildi emin-erkin meńgerýi úshin tıisti ádistemeler engiziletin bolady.
«Atqarylyp jatqan jumystardyń arqasynda 2020 jylǵa qaraı Qazaqstannyń barsha halqy, ıaǵnı tek qazaqtar ǵana emes, sonymen qatar barsha turǵyndary qazaq tilin túsinip, sóıleı alýy tıis», - dep atap ótti E. Saǵadıev.
Esep berý jıyny barysynda qoıylǵan suraqtardyń arasynda mektepterdegi qaǵazbastylyq máselesi kóterildi. Osy rette jasalatyn eseptilik oqý ornynyń jumysyna kedergi keltirip otyrǵany aıtyldy
«Muǵalimderdiń eseptilik qujattaryn toltyrý mashaqaty qıyn másele, degenmen de bul baǵytta eleýli jumystar atqaryldy. Osy rette 2016 jyldyń qyrkúıeginde mektepterde qaǵaz júzindegi eseptilikke tyıym salý maqsatyn aldymyzǵa qoıyp otyrmyz. Bul turǵyda jumystar úsh baǵytta júrip jatyr. Birinshisi, QR BǴM-nyń ІT-departamentin kúsheıtýge negizdelgen. Qazirgi kezde osy sharalarmen aınalysýdamyz, qajetti mamandardy qabyldap, olardyń qyzmetin keńeıtýdemiz. Bul óz kezeginde jekelegen málimetter bazasyn biryńǵaı júıege biriktirýge múmkindik beredi. Atalǵan jumystar eseptilikke qatysty jaǵdaıdy naqty sýretteýge yqpal ettedi», - dedi E. Saǵadıev.
Budan bólek, Qazaqstandaǵy árbir vedomstvo mekteppen tikeleı baılanysyp, eseptilikti talap etý quqyǵyna ıe bolǵan edi. Tıisti ózgertýler engizilip, osy oraıda zańnamaǵa sáıkes QR BǴM mektepterden eseptilikti talap etetin jalǵyz organ bolyp tabylatyndyǵy týraly norma kúshine endi.
Úshinshiden, endi Bilim jáne ǵylym mınıstrligi talap etetin eseptilikti retke keltirýge mán beriledi. «Endi aqparat alǵylaryńyz kelse, mektepke barmaısyzdar, ıaǵnı mınıstrlikke suraý jasaısyzdar. Osy rette biz muǵalimderdi qorǵaımyz. Biz ózimizdiń ishki eseptilikti qysqartyp, retke keltirýimiz qajet. 2016 jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap qaǵaz eseptilikke tyıym salyp, onyń kólemin aıtarlyqtaı qysqartýdy kózdep otyrmyz», - dedi mınıstr.
Aıtpaqshy, E. Saǵadıev UBT-ǵa baılanysty bilim berý bólimderi basshylary oqýshylar men muǵalimderge qysym kórsetpeýi tıis ekenin eskertti. «Biz aldaǵy jyldan bastap mektep jáne kolledj túlekteri biryńǵaı UBT tapsyrady dep josparlap otyrmyz. Ulttyq biryńǵaı testileýdiń mazmuny ózgeredi. Barsha damyǵan elderde sekildi ol fýnktsıonaldyq saýattylyqqa qaraı baǵyttalady. Test tapsyrý bir retpen ǵana shektelmeıdi. Sondyqtan da mektep dırektorlaryna, bilim basqarmalary men bólimderine aıtarym: UBT endi sizderdiń reıtıngterińizdiń bóligi bolmaıdy. Endi ol reıtıngterińizge áser etpeıdi. Sondyqtan, muǵalimder men oqýshylarǵa qysym kórsetpeýlerińizdi suraımyn. Joǵara oqý oryndary beretin jańa bilim aýqymyn ıgerýi úshin bizge fýnktsıonaldy saýatty bala kerek»,-dep túıdi sózin vedomstvo basshysy.
