Qoıan jylyndaǵy atyshýly jemqorlyq ister
9 jeltoqsan – Halyqaralyq sybaılas jemqorlyqpen kúres kúni. Osydan týra 20 jyl buryn, dál osy kúni Meksıkanyń Merıda qalasyndaǵy Saıası konferentsııada Birikken ulttar uıymynyń sybaılas jemqorlyqqa qarsy konventsııasyna qol qoıý rásimi bastaldy. Osy arnaıy dataǵa oraı, Kazinform jyl boıy jurt nazarynda bolǵan jemqorlyq isterge sholý usynady.
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń málimeti boıynsha, jyldyń 10 aıynda el aýmaǵynda jemqorlyqpen baılanysty 1,5 myńdaı qylmys tirkelgen. Sol isterdiń aıasynda 1100-den astam adam áshkere bolǵan. Onyń ishinde túrli deńgeıdegi 158 basshy bar.
1000-nan astam is sotqa joldanyp, memleketke keltirilgen 282 mlrd teńgeniń shyǵyny qaıtarylǵan.
2022 jyldan beri bıýdjet pen kvazımemlekettik sektor nysandaryna 857 mlrd teńgeniń qarjysy men aktıvi qaıtarylǵan. Onyń 159,8 mlrd teńgesi sheteldik ıýrısdıktsııalardan qaıtarylǵan. Onyń ishinde Aýstrııadan 36,8 mlrd teńge, Lıhtenshteınnen 116,7 mlrd teńge, Birikken Arab Ámirlikterinen 6,3 mlrd teńge, Túrkııadan 253 mln teńge qaıtqan.
Jyl basynan beri óńir ákimdikterindegi 215 laýazymdy tulǵa jemqorlyq daýyna ilikken. Olardyń 137-si basshylyq laýazymdaǵy adamdar.
Ásirese Almaty, Shymkent qalalary men Shyǵys Qazaqstan, Túrkistan, Aqmola, Abaı, Jetisý oblystarynyń sheneýnikteri kóbirek áshkere bolǵan.
Marat Beketaev
Zańsyz ıemdelgen aktıvterdi qaıtarýǵa baǵyttalǵan zań kúshine engennen beri ustalǵan eks-sheneýniktiń biri – Marat Beketaev.
«Ol talap etilmeıtin qyzmetterdi kórsetýge jyl saıynǵy kelisimsharttar jasaý arqyly úlestes kompanııanyń múddelerin qoldady. Bul áreket memleketke úlken zııan keltirdi», - delingen Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń qazan aıynyń aıaǵynda taratqan resmı málimetinde.
Erli-zaıypty bolǵan Satybaldylar
Burynǵy prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń nemere inisi Qaırat Satybaldy «Qazaqtelekom» jáne «Kóliktik servıs ortalyǵy» kompanııalarynyń qarajatyn jymqyrdy degen kúdikpen ustalyp, 6 jylǵa sottaldy.
Sot úkimi 26 qyrkúıekte jarııa etildi. Sonymen qatar, ol Ulttyq qaýipsizdik organdarynyń general-maıory ataǵynan, «Qurmet» jáne «Parasat» ordenderin qaıtarýǵa mindettelgen.
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi sotqa deıingi tergep-tekserý qyzmetiniń basshysy Qanat Cúleımenovtiń 13 qazanda bergen málimeti boıynsha byltyrdan beri zańsyz shyǵarylǵan 857 mlrd teńge memleketke qaıtarylǵan. Onyń ishinde 300 mln dollardy osy Qaırat Satybaldy qaıtarǵan.
Qazir áleýmettik jelide Qaırat Satybaldynyń túrmedegi tártibi jeleý etilip, jazasy jeńildetilýi múmkin degen aqparat jeldeı esip tur.
Oǵan quzyrly organdardyń quryǵyna ilikken kásipker Qaırat Boranbaevtyń isi túrtki boldy. Atalmysh tulǵa óz erkimen Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qoryna 30 mlrd teńgeden astam qarjy aýdaryp, quny 1,4 mlrd teńge bolatyn qonaq úıdi, onyń syrtynda 90 mlrd teńgeden astam somanyń aktıvin qaıtardy degen negizdememen jazasy jeńildetilgen bolatyn.
Qaırat Satybaldynyń burynǵy áıeli Gúlmıra Satybaldynyń ústinen byltyr qozǵalǵan ister bıyl da jalǵasty. 2022 jyldyń naýryz aıynda Shymkent qalasynyń Sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres qyzmeti onyń ústinen 2021 jyly naqty oryndalmaǵan qurylys-montajdaý jumystary úshin 747 mln teńge jymqyrý faktisi boıynsha sotqa deıingi tergeý júrgizip jatqanyn habarlaǵan.
Sol jyldyń sáýirinde Gúlmıra Satybaldy Ýnıversıada-2017 nysandaryna bólingen qarajatty urlady degen kúdikke ilingen bolatyn.
Astana qalasy Baıqońyr aýdanynyń №2 soty bıyl shyǵarǵan úkimniń máni budan basqa. Naqty aıtsaq, G.Satybaldy «Maxi chaı» brendimen tanymal «Maxi Bottlers» JShS men «Galanz bottlers» AQ-nyń úlesin zańsyz ıemdený, sonyń ishinde adam urlaýmen ushtasqan eki fakti boıynsha tergelgen edi. Jábirlenýshige kelgen zalal kólemi 6,6 mlrd teńgeden asatyny aıtylǵan.
Sot protsesi kezinde prokýror Gúlmıra Satybaldyny 8 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýdy suraǵan. Degenmen, oǵan 7 jyl jaza kesildi.
Sondaı-aq, sot ony atalǵan kásiporyndardyń ıesine 6,5 mlrd teńgeniń aktsııasyn qaıtarýǵa mindettedi.
Qaırat Boranbaev
Byltyr 30 jeltoqsanda bastalǵan Qaırat Boranbaevtyń soty qoıan jylyndaǵy eń shýly protsesterdiń biri boldy.
Qarjylyq monıtorıng agenttigi «AzııaGazChýndja» JShS quryltaıshylary Qaırat Boranbaev pen Roman Nahanovqa jáne «Qazaq Gaz» AQ Basqarma tóraǵasynyń burynǵy orynbasary Taır Januzaqqa qatysty isti tergeýdi aıaqtady. Olarǵa suıytylǵan munaı gazyn satyp alý kezinde 14,5 mlrd teńge urlaý jáne qylmystyq kiristerdi zańdastyrý faktileri boıynsha aıyptar taqqan edi.
Saryarqa aýdandyq №2 sotynda ótken protses kezinde prokýror Qaırat Boranbaev 8 jyl bas bostandyǵynan aıyrýdy surady.
Astana qalasynyń prokýratýrasy Qaırat Boranbaev jáne onyń sybaılastarymen kelisimge keldi.
Ol alǵash qamaýǵa alynǵannan bastap bıyl kúzge deıin BAQ-ta 6 jylǵa sottalǵan kásipker Qaırat Boranbaevtyń memleket menshigine qaıtarǵan aktıvteri jaıly jańalyqtar úzdiksiz jarııalanyp jatty.
Resmı málimetter bylaı deıdi:
1.Áýeli ol «Almaty spetstehparkıng servıs» JShS-niń 70% jáne «Alan Parking» JShS-niń 100% úlesin ıeligine qaıtardy.
2.Qaırat Boranbaevpen birge gaz naryǵynda qıturqy jolmen aqsha jymqyrdy dep aıyptalǵan top 1,45 mlrd teńge shyǵyndy ótep, olardan 38 mlrd teńge qolma-qol aqsha men 4,2 mlrd teńgeniń jyljymaıtyn múlikteri tárkilendi.
3.Qaırat Boranbaevtyń Avstrııa, Latvııa, Lıýksembýrg, Moldova, Tájikstan, Birikken Arab Ámirlikteri jáne Estonııaǵa shyǵarylǵan aktıvteri boıynsha tergeý júrdi. Sondaı-aq, onyń zańsyz kiristerge satyp alynǵan sheteldik aktıvterdi anyqtalyp, buǵattaldy.
4.Ol alǵash ustalǵan kúnnen 4 aı ótkende kúdikti syrtqa zańsyz shyǵaryldy delingen aktıvterdi qaıtara bastady. Ekonomıkalyq resýrstardyń zańsyz shoǵyrlanýyna qarsy is-qımyl máseleleri jónindegi vedomstvoaralyq komıssııa, Qaırat Satybaldy, Gúlmıra Satybaldy, Qaırat Boranbaev, «ÓKM» JShS operatorynyń qujat boıynsha basshylarynan jalpy somasy 230 mlrd teńgege jýyq aktıvti qaıtarǵanyn málim etti. Onyń bir bóligi sheteldik ıýrısdıktsııalardan qaıtarý jolymen ótelse, Lıhtenshteınnen 170 mln dollar kúdiktilermen jasalǵan mámile aıasynda qaıtarylǵan.
5.Qarjylyq monıtorıng agenttigi Qaırat Boranbaevty tergeý barysynda «Qazmunaıgaz» AQ-ǵa keltirilgen 11,3 mlrd teńgeni ótetkizgenin málim etti.
Úsh aıdan asqan sot protsesiniń qorytyndysy boıynsha 8 jylǵa sottalǵan Q.Boranbaevtyń «Qurmet», «Eren eńbegi úshin», «Parasat» jáne ІІІ dárejeli «Barys» ordeni sııaqty memlekettik nagradalary qaıtaryldy.
2.Sondaı-aq, memleket múddesine onyń ál-Farabı kóshesindegi (Almaty qalasy) úı-jaı men jer ýchaskesi, «Qazaqstan Halyq banki» AQ shotyndaǵy 1 mlrd 270 mln 190 myń teńge somasyndaǵy qarajaty tárkilendi. Oǵan qosa, «Qazaqstan Halyq banki» AQ-daǵy eki shotqa bólinip salynǵan 2 mlrd 847 mln 877 myń 603 teńgesi memleket paıdasyna alynǵany habarlandy.
3.2023 jyldyń 14 qyrkúıeginde Qaırat Boranbaev quny 90 mlrd teńgeden asatyn aktıvterdi memleketke qaıtardy. Qarjylyq monıtorıng agenttiginiń deregine saı, kásipker munaı ken ornyn, gaz taratý kompanııasyn, servıs salasyndaǵy kásiporyndy, qonaqúı jáne saýda-oıyn-saýyq keshenderin, fıtnes ortalyqtar jelisin, keńse úı-jaılaryn jáne basqa da aktıvterdi memleket menshigine erikti túrde ótkizgen.Sondaı-aq Q.Boranbaevqa tıesili kompanııalar shetelden qaıtarylǵan qarajat túrinde Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qoryna 66 mln AQSh dollaryn, ıaǵnı 30 mlrd teńgeden astam qarjy qaıtarǵany aıtyldy.
Al 16 qazanda Q.Boranbaevtyń quny 1,4 mlrd teńge bolatyn «Comfort Hotel Astana» qonaq úı kesheni memleket menshigine ótti.
Taǵy birneshe kún ótkende ol «Almaly» saýda ortalyǵynyń ǵımaraty, jalǵa berý jáne múlikti basqarýmen aınalysatyn «Unity Hall» JShS, «Fitnation» fıtnes klýbtar jelisi sııaqty jalpy quny 33,75 mlrd teńge bolatyn keńse, saýda jáne oıyn-saýyq kesheni, sondaı-aq saýyqtyrý jáne fıtnes jelisin memleketke tabystady.
Sonymen birge Qaırat Boranbaev «Qarajanbas Severnyı» ken ornyn memleketke berdi. Resmı málimet boıynsha kenishte quny 35,4 mlrd teńge bolatyn 2,6 mln tonna munaı jáne 13,2 mln tekshe metr gaz qory men 143 uńǵyma bar.
Sondaı-aq odan taýarlyq gaz tasymaldap, satýmen aınalysatyn «Azııa Gaz Chýndja» gaz taratýshy kompanııasy memleket menshigine ótti. Kompanııanyń naryqtaǵy quny 14 mlrd teńgege jýyq dep baǵalanady.
Sonymen qatar, quny 9 mlrd teńge bolatyn «Servısnyı Tsentr KazTýrboRemont» JShS munaı-gaz jabdyqtaryn óndirý jáne jóndeý zaýyty memleket menshigine ótetini aıtyldy.
Osylaısha, Qaırat Boranbaevtyń jazasy jeńildetildi. Aqmola oblystyq sotynyń baspasóz qyzmeti taratqan málimetke saı, onyń jazasy bas bostandyǵyn shekteý túrindegi jazaǵa aýystyryldy.
Kárim Másimov
14 qarashada Ulttyq qaýipsizdik komıteti Kazinform agenttigine Kárim Másimovke qatysty jańa qylmystyq ister tergelip jatqanyn habarlady.
«Kárim Másimovke qatysty QR QK 218-baby «Qylmystyq jolmen alynǵan aqshany jáne (nemese) ózge múlikti zańdastyrý (jylystatý)» jáne 366-baby «Asa iri kólemde para alý» boıynsha sotqa deıingi tergeý júrip jatyr», - delingen resmı málimette.
Buǵan deıin K.Másimovke memleketke opasyzdyq jasaý, bılikti kúshpen basyp alý, bılik pen laýazymdyq ókilettigin asyra paıdalaný baptarymen aıyp taǵylyp, 18 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylǵan. Osyǵan baılanysty qoǵam arasynda úkimi shyqqan sottalýshynyń nege Qylmystyq atqarý júıesiniń mekemesine jetkizilmegeni týraly saýaldar paıda bolǵan. UQK sol saýaldarǵa jaýap retinde K.Másimov Premer-Mınıstr bolǵan kezde bıznes-qurylymdardyń birinen Astanadaǵy quny 2,5 mlrd teńge bolatyn sáýletti qonaqúı men jer telimin aldy degen kúdik boıynsha tergelip jatqanyn qaıta eske saldy.
Abylaı Myrzahmetov
2022 jylǵy qańtar oqıǵasynan keıin bir aıdan astam ýaqyt ótkende «Atameken» kásipkerler palatasynyń basqarma tóraǵasy Abylaı Myrzahmetov óz qyzmetinen bas tartqany málim bolǵan.
Al 2023 jyldyń 10 mamyrynda onyń kásipkerdi týysyn qylmystyq jaýapkershilikten bosatýǵa járdemdeskeni úshin asa iri kólemde para berýge ıtermelegen degen kúdikpen ustalǵany habarlandy.
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń 22 qarashadaǵy málimeti boıynsha atalmysh is áli tergeý satysynda.
Arystanbek Muhamedıuly
Mádenıet, týrızm jáne sport mınıstri bolǵan, keıin Ulttyq mýzeı dırektory qyzmetin atqarǵan Arystanbek Muhamedıulynyń da isi 2022 jyly bastalǵan edi.
Sol kezde onyń ústinen «Altyn adamnyń álem murajaılary boıynsha sherýi» halyqaralyq kórmesin ótkizýge, sondaı-aq «Qazaqstannyń ulttyq kıeli nysandary men mýzeı qorlaryn jalpy memlekettik fotogrammetrııalyq 3D-skanerleý» jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq tsıfrlyq kınokollektsııasyn tsıfrlandyrý» jobalaryna bólingen bıýdjet qarajatyn urlaý faktileri boıynsha júrgizilip jatqany aıtyldy.
Sondaı-aq, ol Mádenıet jáne sport mınıstri bolyp turǵan kezde týystarynyń jáne úlestes adamdardyń menshigine «Sý jáne qoldanbaly sport túrleri boıynsha Respýblıkalyq joǵary sport sheberligi mektebi» RMQK, «Qazaq entsıklopedııasy» AQ jáne «Qazaq ǵylymı-zertteý mádenıet ınstıtýty» JShS ǵımarattaryn zańsyz berýge qatysty degen kúdikke ilingen.
Sot protsesi 2023 jyldyń sáýirinde bastalyp, 20 maýsymda 8 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý týraly úkim shyǵaryldy.
Onymen birge kúdikke ilingen Almaz Nurazhanǵa, Azamat Kóshenovke, Aıym Sádýaqasovaǵa 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý jazasy taǵaıyndaldy.
Keıin Arystanbek Muhamedıulynyń qorǵaýshysy sotqa apellıatsııalyq shaǵym túsirdi.
28 qyrkúıekte oǵan reıderlik jolmen JShS dırektorynyń kásibin tartyp aldy degen aıyp taǵyldy.
Aıyptaýshy taraptyń nusqasy boıynsha, 2019 jyly «Dıplomat» qonaqúıine ıelik etip otyrǵan K. esimdi kásipker A.Muhamedıulynan kómek suraǵan. Muhamedıuly bolsa ol kásipkerge 2,5 mlrd teńge berýge kelisip, onyń ornyna jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń 71 paıyz kapıtalyn qaıyn enesiniń atyna rásimdeýdi suraǵan.
Mámile jasalǵannan keıin A.Muhamedıuly K. esimdi kásipkerden kapıtaldyń qalǵan 29 paıyzyn berýin talap etkeni aıtylady. Ol talap oryndalmaǵannan keıin aıyptalýshy «Dıplomat» qyzmetkerlerine o basta ózinen kómek suraı kelgen JShS dırektoryn qonaqúıge kirgizbeýin tapsyryp, artynsha A.Muhamedıuly seriktestik qatysýshylarynyń jınalysyn uıymdastyryp, hattamany qoldan jasap, JShS basshysy atanǵan.
Budan bólek antıkor A.Muhamedıulynyń áıeli para berdi degen kúdikke ilinse, advokaty para berýge ıtermeleý baby boıynsha qamaýǵa alyndy.
Bıyl, sondaı-aq, Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıtse-mınıstri bolǵan Tımýr Toqtabaev 7 jylǵa sottalyp, qymbat múlikteri tárkilendi.
27 qazanda Astana qalasynyń qylmystyq ister jónindegi aýdanaralyq soty T.Toqtabaev «paıdaly qazbalardyń iri qory bar ken oryndaryn úlestes tulǵalarǵa berý kezinde aýyr zardaptarǵa ákep soqtyrǵan laýazymdyq ókilettikterdi teris paıdalanǵany úshin kináli» dep tanydy.
Toqtabaevqa 7 jyl bas bostandyǵynan aıyrý jazasy taǵaıyndaldy jáne memlekettik qyzmet atqarý quqyǵynan, «Eren eńbegi úshin» memlekettik nagradasynan aıyrylyp, qymbat múlikteri tárkilendi. Olar:
1. Almaty qalasy Bostandyq aýdany Kókshoqy shaǵyn aýdany mekenjaıynda ornalasqan jer ýchaskesi;
2. Almaty qalasy Bostandyq aýdany Almaty baý-baqsha seriktestigi mekenjaıynda ornalasqan turǵyn úı;
3. 2021 jyly shyqqan «Mercedes-Benz Maybach S580 4MATIC» markaly avto;
4. 2021 jyly shyqqan «Bentley Bentayga V8» markaly avto.
5. On úsh kommertsııalyq uıymnyń qatysý úlesi.
«Operator ROP» isi
Shilde aıynda Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet QR Bas prokýratýrasy jáne Interpoldyń kómegimen halyqaralyq izdeýde júrgen «Operator ROP» JShS-niń burynǵy quryltaıshysy Sh. Muqtarovany Birikken Arab Ámirlikterinen Qazaqstanǵa ekstradıtsııalady.
Bul is boıynsha 2022 jyldyń 1 sáýirinde 13 mıllıard teńgeden astam aqsha jymqyrdy degen kúdikpen «Operator ROP» JShS-niń burynǵy basqarýshy dırektory qamaýǵa alynǵan edi.
Antıkordyń málimetinshe, qylmystyq is-áreketter 2016-2019 jyldar aralyǵynda «Operator ROP» JShS-niń basqa da qyzmetkerlerimen birlesip jasalǵan.
Al bıyl 3 shildede «Operator ROP» JShS-niń birneshe basshysy men burynǵy Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıtse-mınıstri Ahmetjan Pirimqulovqa sot úkimi shyqty.
Sottyń úkimimen burynǵy Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıtse-mınıstri Ahmetjan Pirimqulov 7 jylǵa, «Operator ROP» JShS-niń burynǵy bas dırektory Lıýdmıla Korotenko 7 jylǵa, «Operator ROP» JShS-niń sol kezdegi dırektory Medet Qumarǵalıev 7 jylǵa jáne atalǵan mekemeniń burynǵy qarjy dırektory Rýstam Temirbek 2 jyl merzimge bas bostandyǵynan aıyryldy.
Sondaı-aq, 17 qarashada Astana qalasynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq soty Shynar Muhtarovaǵa úkim shyǵardy. Sot «Operator ROP» mekemesiniń burynǵy quryltaıshysyna 7 jylǵa shartty jaza berdi.
Astana LRT isi, syrttaı oqylǵan úkim
Bıyl 3 mamyrda Astana LRT qurylysyna qatysty qylmystyq is boıynsha sot úkimi jarııalandy.
Bul iste negizgi kúdik dep sanalatyn Talǵat Ardan men Qanat Sultanbekov Qazaqstannan tys jerde ekenin sotqa kelýden jaltaryp júrgendikten úkim syrttaı shyǵaryldy.
13 qazandaǵy derek boıynsha, Bas prokýratýra jáne basqa da quzyrly organdar atalǵan eki azamatty halyqaralyq deńgeıde izdeý jumysyn jalǵastyryp jatyr.
Nurjan Áltaev
7 maýsymda Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet jasyryn is-sharalar kesheniniń nátıjesinde eks-vıtse-mınıstr N.Áltaevty asa aýyr jemqorlyq qylmys jasady degen kúdik boıynsha ustady.
Al 31 qazanda Nurjan Áltaevqa qatysty is boıynsha aldyn ala tyńdalym bastalǵany belgili boldy.
N.Áltaev 2018 jyldyń aqpanynan 2020 jyldyń shildesine deıin (Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń orynbasary bolǵan kezd) «Atameken» UKP múddeleri úshin tıimdi resmı sheshim qabyldaýǵa yqpaldasyp, deldal arqyly Abylaı Myrzahmetovten para retinde jalpy somasy 50 mln teńgeden astam (115 myń AQSh dollary jáne 8 mln 150 myń teńge) aqshalaı qarajat aldy dep aıyptalǵan.
Qylmystyq is 15 tomnan asty, is boıynsha 18 kýáger ótken.
21 qarashada ol sot úkimimen 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy.
«Qazaqfılm». «Kóshpendiler». «Túrkistan» bekinisi
15 qarashada Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi «Sháken Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» AQ burynǵy prezıdentiniń qylmystyq áreketin áshkerelegenin málim etti.
Tergeý Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń burynǵy basshylyǵy Іle ózeni jaǵasynda «Kóshpendi» kınojobasy aıasynda salynǵan jasandy «Túrkistan» bekinisin 2017 jyly úlestes kommertsııalyq uıymǵa naryqtaǵy qunynan 44 ese tómen baǵamen satyp jibergenin anyqtaǵan.
Qazir atalǵan aktıv pen jer ýchaskesin memleketke qaıtarý baǵytynda sharalar qabyldanyp jatyr.
