Traktordan ınomarkaǵa deıin - Qostanaıda mashına jasaý salasy qalaı damydy
PETROPAVL. KAZINFORM – Qyrkúıektiń sońǵy jeksenbisinde Qazaqstanda mashına jasaýshylar kúni atap ótiledi. Mashına jasaý kez kelgen damyǵan el ekonomıkasynda jetekshi ról atqarady. Bul salada Qostanaı oblysynyń alatyn orny erekshe. Aımaqta mashına jasaý ótken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynyń aıaǵynan bastap damı bastady. Kásibı merekege oraı óńirde osy salanyń qalyptasýyn kózben kórgen mamandardy sózge tartqan edik.
Óńirde mashına jasaý salasy qalaı paıda boldy
Qostanaı oblysynda mashına jasaý isin qolǵa alýǵa óńirdegi demografııalyq másele sebep boldy. Keńes zamanynda negizinen áıelder jumys isteıtin kásiporyndar tanymal boldy, oblysta olardyń kóptiginen tepe-teńdikti saqtaý úshin jańa zaýyt ashýǵa týra keldi.
«Keńes zamanynda bizde tórt iri kásiporyn boldy: maýyt-mata kombınaty, hımııalyq talshyq zaýyty, tigin jáne aıaq kıim fabrıkasy. Munda negizinen áıelder jumys istedi. Demografııalyq máseleni sheshý úshin 80-shi jyldary Germanııanyń Magirus qozǵaltqyshtaryn shyǵaratyn zaýytymen kásiporyn salý týraly kelisim jasaldy. Bul aýamen salqyndatylǵan dızeldi qozǵaltqyshtar zaýyty boldy», - deıdi tehnıka ǵylymdarynyń kandıdaty Bolat Salyqov.
Zaýyt qurylysyna aýmaq bólinip, arnaıy nysandar salyndy. Zaýytta jumys isteý úshin Chelıabi jáne Mıasstan mamandary shaqyryldy. Osylaısha óńirde mashına jasaý salasyndaǵy alǵashqy kásiporyn jumysyn bastady. Biraq KSRO ydyraǵannan keıin kásiporyn ýaqytsha jumysyn toqtatty.
«Keıin, zaýyt bazasynda avtomobılderdiń basqa túrine arnalǵan qozǵaltqyshtar jasaý týraly sheshim qabyldandy. Tipti birneshe qozǵaltqyshty shyǵaryp ta úlgerdi. Biraq keıin iri jáne shaǵyn túıindi qurastyrýdy usynǵan sheteldik ınvestorlarǵa basymdyq berý týraly sheshim qabyldandy. Sodan keıin naryqqa SsangYong avtomobıl markasymen koreıler keldi», - deıdi tehnıka ǵylymdarynyń kandıdaty.
Ǵalymnyń aıtýynsha, óńirde avtomobıl qurastyrý kóbirek damyǵan, al mashına jasaý endi-endi qarqyn alyp keledi, qazir júk kólikterine arnalǵan bólshekter, aýyl sharýashylyǵyna qajet sepkishter jasalady.
Alaıda, Bolat Salyqovtyń aıtýynsha, óńir mashına jasaýdy damytý úshin kezdeısoq tańdalmaǵan. Qostanaı oblysynyń geografııalyq jaǵdaıy óte qolaıly.
«Qostanaı oblysy Reseı Federatsııasynyń iri óńirlerimen shektesedi, kólik ınfraqurylymy boıynsha da múmkindikteri joǵary: bizde shıkizatty, daıyn ónimdi jáne t.b. tasymaldaýdy qamtamasyz etetin jol, temirjol qatynastary damyǵan. Sonymen qatar, munda shıkizat resýrstary, sonyń ishinde temir rýdasy bar. Memleket tarapynan qoldaý, jeke ınvestıtsııalar tartý da mańyzdy ról atqardy», - dep atap ótti spıker.
Osynyń arqasynda naryqqa frantsýzdar, koreıler, japondar, orystar, qytaılar keldi. Zaýyttyń qazirgi jyldyq óndiristik qýaty - 100 myń avtokólik. Kólik óndirisi boıynsha naryqtaǵy úlesi - 62%.
Basynan qaıta bastaý
Allur zaýytynyń qalyptasýyn, (kompanııaǵa oblystyń barlyq mashına jasaý kásiporyndary, sonyń ishinde jeńil avtomobılder óndirisi, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn shyǵaratyn kásiporyndar kiredi) kózimen kórgenderdiń biri – zaýyttyń ortalyq zerthanasynyń bastyǵy Svetlana Volodına. Ol eńbek jolyn 80-shi jyldardyń aıaǵynda, óńirde alǵashqy dızel zaýyty paıda bolǵan kezde bastaǵan.
«Meniń eńbek jolym 1989 jyly bastaldy. 90-shy jyldardan ótkennen keıin kombaındar shyǵarylyp, óndiris qalpyna keltirile bastady. Araǵa ýaqyt salyp avtomobılderdi qurastyrý qolǵa alyndy. Birinshi mashına japondyq Toyota boldy, odan keıin SsangYong markaly avtomobıl óndirisi jolǵa qoıyldy. Kásiporyn tarıhy solardan bastalady», - deıdi Svetlana Volodına.
Onyń aıtýynsha, bastapqyda óndiris qurastyrýǵa negizdeldi. Aldymen brendtelgen jasaqtaýshy materıaldar jınaldy. Dánekerleý jáne boıaý tsehtary ashylǵannan keıin óndiristiń tolyq tsıkline kóshti.
«Qazirgi ýaqytta biz CKD óndirisiniń kólemin keńeıtip jatyrmyz. Búgingi tańda zaýytta shaǵyn túıin - Kia Sportage, Kia Cerato, Chevrolet Enix, Jac S3 Pro sııaqty avtomobıl markalary shyǵarylady», - deıdi Svetlana Volodına.
Svetlana Volodına Qostanaı shaǵyn qala bolǵandyqtan, mashına jasaý salasynyń mamandaryn taýyp, isti qaıtadan bastaý qıyn bolǵanyn atap ótti. Biraq qazir zaýytta tájirıbeli mamandar jumys isteıdi, olar bilgenderin jastarǵa úıretip jatyr.
«Eger buryn mehanıkamen basqarylatyn avtokólikterge suranys joǵary bolsa, qazirgi zamanǵy mashınalar negizinen avtomatıkamen shyǵarylady. Syrtqy pishini, ishki qurylymy ózgerip jatyr. Biz muny sala qyzmetkerleri retinde de, qarapaıym turǵyn retinde de baıqaımyz», - deıdi spıker.
Onyń aıtýynsha, sapa men tehnologııa standarttaryna sáıkestik qana ózgerissiz qaldy.
«Bizdiń zerthananyń mindeti - ónimdi de, protsesti de tekserý. Biz jabyn protsesin baqylaımyz, dánekerleýden keıin mashına boıaýǵa kirgende, korpýstyń, plastıktiń jáne t.b. jabynnyń qalyńdyǵyn tekseremiz. Ótken jyldardaǵy jáne qazir tehnologııaǵa keletin bolsaq, hımııalyq protsess ózgergen joq. Aıyrmashylyqtar naryqqa kiretin brendterdiń talaptarynda ǵana bar. ıAǵnı, qalyńdyǵynda, túsinde, jyltyrlyǵy jáne t.b.», - deıdi maman.
«Detroıttan» úmittimiz be
Svetlana Volodınanyń aıtýynsha, Qostanaı oblysynda mashına jasaý salasy áli de damý ústinde, bul úderis jalǵasa bermek.
«Árıne, biz joǵary deńgeıge jetý úshin tyrysyp, bárin jasaımyz. Ol úshin árıne ınvestıtsııalar, úlken qarajat kerek. Zaýyt jumys istep tur, jańa óndirýshiler kelip jatyr, keleshekke úmit zor», - deıdi Svetlana Volodına.
Qazir Qostanaı oblysynda Kia (Koreıa) avtomobılderin qurastyratyn jańa ónerkásiptik aımaqty iske qosý josparlanǵan. Zaýyttyń ózi qazirgi ýaqytta Ózbekstanmen, Chehııamen, Reseı jáne Qytaımen yntymaqtastyqta jumys isteıdi.
