Qosylǵan qun salyǵynan bosatý baspa salasyn qalaı ózgertedi - sarapshy pikiri

ASTANA. KAZINFORM – 2026 jyldyń 1 qańtarynan bastap Qazaqstanda kitaptar men olardy shyǵarý qyzmetteri qosylǵan qun salyǵynan bosatylady. Bul jańalyq bilim berý men baspa salasyna qandaı ózgeris ákelmek? Osy jáne ózge de mańyzdy suraqtardy «Arman-PV» baspasynyń bas dırektory Dıdara Alınaǵa qoıdyq.

– Baspa isi – ózge bıznes salalarymen salystyrǵanda baıaý aınalymdy, ózindik ereksheligi bar sala. Bul sheshim jumystaryńyzǵa qalaı áser etpek?

– Iá, baspa naryǵy – jyldam tutynatyn emes, uzaq merzimdi mazmun óndiretin sala. Bir kitaptyń artynda aılar men jyldarǵa sozylatyn eńbek, kóp salaly shyǵyn jatady. Bul – avtorlyq qalamaqy, redaktsııa, kórkemdik óńdeý, dızaın, baspa jáne logıstıka shyǵyndary.

Osy protsestiń báriniń ústinen 12 paıyzdyq QQS qosylyp, kitaptyń túpki baǵasyn ósiretin. Ásirese balalar men oqý ádebıetine kelsek, bul baǵa qoljetimdilikti kúrt tómendetetin. Al endi QQS-tyń alyp tastalýy – bizge dem beretin sheshim. Bul salaǵa ınvestıtsııa tartýǵa da oń áser etedi.

– Oqýlyq daıyndaý – syrt kózge qarapaıym kórinetin, biraq is júzinde kúrdeli úderis. Sol protsesti ashyp aıtyp berseńiz...

– Bul – shyǵarmashylyq, ǵylymı jáne tehnologııalyq eńbektiń túıisken jeri. Oqýlyq balanyń dúnıetanymyna, tiline, logıkasyna tikeleı áser etetin qural. Sondyqtan biz ár oqýlyqty jazǵanda balanyń jas ereksheligi, qabyldaý stıli, vızýaldy talǵamy, tildik ortasy – barlyǵyn eskeremiz. Mysaly, bir sóılemge qatysty sheshim qabyldaý úshin apta boıy birneshe maman keńesýi múmkin.

Ár materıal – tek avtor men redaktordyń emes, ádiskerdiń, dızaınerdiń, sarapshynyń, zańgerdiń ortaq jumysy. Mysaly, birneshe jyl buryn oqýlyqtarǵa tsıfrlyq siltemelerdi mindetti túrde engizý týraly usynys jasaldy. Bul sheshim sol ýaqyt úshin óte ózekti edi, balalardy tsıfrlyq kontentpen jumys isteýge úıretý kerek boldy. Alaıda ýaqyt óte kele keı siltemelerdiń mazmuny ózgerdi, keıbiri múlde jumys istemeı qaldy. Bul – tsıfrlyq ortanyń tabıǵı sıpaty. Biz keıin osy siltemelerdi alyp tastap, qaıta basyp shyǵardyq. Bul – oqýshy men muǵalim aldyndaǵy jaýapkershilikpen jasalǵan sheshim.

Bylaısha aıtqanda, oqýlyq – qoǵam men tehnologııanyń damýyna saı mazmuny qaıta qaralyp, jańartylyp otyratyn bilim quraly.

– Keıingi jyldary qandaı oqýlyqtar men jobalarǵa basymdyq berilip júr?

– 2025 jyly biz «Tsıfrlyq saýattylyq», «Orys tili», «Fızıka», «Qazaq tili» pánderi boıynsha jańa býyn oqýlyqtaryn ázirledik. Árqaısysy – mazmuny tereń, qurylymy oqýshyǵa jeńil, muǵalimge yńǵaıly etip jasalǵan keshendi júıe.

Sonymen qatar, biz halyqaralyq tájirıbeni de tıimdi paıdalanyp kelemiz. Mysaly, Lens Kıngtiń avtorlyq tujyrymdamasyna negizdelgen «XXI ǵasyr daǵdylary» atty erekshe jobamyz bar. Bul kitap balanyń synı oılaý, kreatıvtilik, emotsııalyq ıntellekt sııaqty qabiletterin damytýǵa baǵyttalǵan. Bul – tek oqýlyq emes, tulǵany qalyptastyrý quraly.

– Oqýlyqtyń sapasy degen máselege toqtala ketsek...

– Oqýlyq mektepke jol tartpas buryn Oqý-aǵartý mınıstrliginiń júıeli, kóp satyly saraptamasynan ótedi. Bul – mazmundyq, ádistemelik, tehnıkalyq jáne tildik súzgiden turatyn keshendi tekseris.

Saraptama protsesin úılestiretin basty organ – Respýblıkalyq bilim mazmunyn saraptaý ortalyǵy. Ortalyqtyń kásibı sarapshylary oqýlyqtyń sapasyna, qurylymyna, ádistemelik negizdemesine tereń taldaý júrgizedi. Bul – bilim berý mazmunynyń júıeli túrde jańartylyp, sapaly oqý resýrstarynyń qalyptasýyna negiz bolatyn mańyzdy kezeń.

Bıyldan bastap bilim mazmunyn saraptaý ortalyǵy oqýlyq avtorlaryn jańa oqý baǵdarlamalaryn talqylaý protsesine tikeleı tarta bastady. Bul – avtorlar men sarapshylar arasyndaǵy keri baılanysty kúsheıtip, oqý materıalynyń mazmunyn jetildirýge múmkindik beretin quptarlyq qadam.

Qudaıǵa shúkir, búginde bul jumysqa tórt tarap – mınıstrlik, ustazdar, avtorlar jáne baspa ókilderi birlese atsalysyp otyr. Osyndaı yntymaqtastyqtyń arqasynda sońǵy 23 jylda bizdiń baspamyzdan sapaly oqýlyqtar jaryq kórip keledi.

– Muǵalimderdiń pikiri qanshalyqty eskeriledi?

– Biz úshin eń shynaıy keri baılanys – ustazdardyń pikiri. Sońǵy jyldary ustazdardan bizdiń oqýlyqtarǵa qatysty óte jyly, kásibı pikirler aıtylyp jatyr. Bul – bizdiń eńbegimizdiń naqty baǵasy.

Eń bastysy – sońǵy jyldary oqýlyqty tańdaýǵa muǵalimderdiń ózi aralasa bastady. Eger bul tańdaý shynaıy túrde júzege assa, onda saladaǵy eń ádiletti sheshim bolady. Óıtkeni ustaz – balamen birge júretin, kún saıyn ony jeteleıtin adam. Ol – qaı oqýlyq tıimdi ekenin tereń túsinetin maman.

– Tarıhı-tanymdyq baǵytta qandaı jańalyqtar bar?

– Biz úshin kitap – tek bilim quraly ǵana emes, tarıhı jadty, ulttyq sana men mádenı murany jetkizýshi qural. Sońǵy jyldary tarıhı-tanymdyq mazmunǵa kóńil bólip otyrmyz. Mysaly, jýrnalıst Maııa Bekbaevamen birge jasaǵan «Joshy han. Uly Ulystyń bıleýshisi» jáne «Qazaqstan. Jeńiske qosqan úlesi. 1941–1945» atty eńbekterimiz – sonyń aıǵaǵy. Bul kitaptar - tek derekter jınaǵy emes, ulttyń jadyna arnalǵan rýhanı eskertkish.

– Ózińiz úshin eń úlken motıvatsııa ne?

– Bala bilim alyp jatyr ma? Muǵalim rıza ma? Kitap ómir qajettilikteri úshin qyzmet atqaryp tur ma? Biz úshin eń bastysy – osy suraqtardyń jaýaby.

Ustaz tarapynan aıtylǵan alǵys, oqýshynyń qyzyǵýshylyǵy – tek maqtaý emes. Bul – jumysymyzdyń basty ólshemi. Bizdi alǵa jeteleıtin kúsh – osy.