Kooperatıv: Aýyl turǵyndarynyń birigip jumys isteýi úshin ne isteý kerek
Osy máselelerdi sheshýdiń joldary qandaı, ne istemek kerek, degen sııaqty suraqtarǵa jaýap izdeý úshin «Kooperatıv qurý arqyly aýyl turǵyndarynyń áleýmettik jaǵdaıyn kóterý» jobasynyń jetekshisi Anas Baqqojaev myrzamen áńgimelesken edik.
- Anas Ahatuly, kooperatıv qurýdyń naqty joldary bar ma?
- Bul máseleni sheshýdiń áli de bolsa jergilikti jerlerge beıimdelgen sara joly tabylmaı keledi. Osy jóninde áńgime qozǵalsa kóbi shet elderdiń tájirıbesine júginedi. Árıne, olardyń kooperatıv qozǵalysyn damytýdaǵy jetistikteri orasan zor. Ondaı deńgeıge olar birte birte, ondaǵan, tipti júzdegen jyldar ishinde jetti emes pe? Biz bolsaq solardyń úlgisin tez arada ózimizge engizbekpiz. Biraq oǵan qoǵam daıyn ba, jergilikti jerlerdegi jaǵdaı sheteldik úlgini qabyldaı ala ma degen suraqtarǵa jaýap joq. Sol sebepterden de osy baǵytta istelgen jumys nátıjesiz aıaqtalýda.
- Kooperatıv qurý arqyly aýyl halqynyń jaǵdaıyn jasqsartýǵa qatysty tamasha bastama bolǵan edi. Joba nelikten orta jolda toqtap qaldy?
- 2016 jyly mınıstrlikke jańa basshynyń kelýimen kooperatsııa taqyryby jandana bastady. Ideıa da, nıet te keremet. «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» buryn-sońdy bolmaǵan prıntsıpti qoldana otyryp, kooperatıv qurýshylarǵa keremet baǵdarlama syılasa, mınıstrlik ınvestıtsııalyq sýbsıdııa jaǵyn jaınatyp qoıdy. Nátıjesinde Qazaqstan boıynsha 157 eldi mekende quny 5 mıllıondyq sút jınaıtyn beketter ornatyldy. Salıqaly nesıe saıasaty men ınvestıtsııalyq sýbsıdııa sol beketterdiń kooperatıvter úshin qoljetimdi bolýyna arqaý edi. Qoǵamdy bir ıdeıa tóńiregine jınaý ońaı sharýa emes. Ár adammen jeke kezdesip, oǵan birigýdiń tıimdi joldaryn táptishtep túsindirý kerek. Alaıda, ádettegideı ortalyqtan bastalǵan baǵdarlama jergilikti jerde pármendiligin joǵaltyp aldy.
- Sizder osy isti bastadyńyzdar ǵoı. Ideıa qalaı júzege asyp jatyr?
- Biz Prezıdent aıtqan baǵdarlamany Aqmola oblysy Aqkól aýdanynyń Azat aýylynda júzege asyrýdy qolǵa aldyq. Kooperatıvimizdiń qurylý tarıhyn qysqasha aıta keteıin. Eń aldymen, «aýyl turǵyndarynyń birigip jumys isteýi úshin naqty ne isteý kerek jáne kooperatıv qurylǵan jaǵdaıda, onyń turaqtylyǵyn qalaı qamtamasyz ete alamyz?» degen eki suraqqa S.Seıfýllın atyndaǵy Qazaq agrotehnıkalyq ýnıversıtetiniń ǵalymdarynyń ǵylymı kózqarastarymen qatar jergilikti jaǵdaı men halyqtyń oıyn bir-birimen úılestire otyryp, jaýap izdedik. Basty bilgenimiz – kooperatıv qurýda alǵashqy qadamdy adam emes, memleket ne metsenat jasaýy tıis. Iá, bul istiń baıybyna baryp, túsiný qıyn. Dese de, osynaý zamanda «Aldymen qosylyńdar, sosyn baryp kerek-jaraqtaryńdy alyp beremiz» degen ýáde bos sóz bolady. Biz kooperatıv qurý týraly oıymyzdy «Samuryq Qazyna» ál-aýqat qoryna aıttyq. Túsindi. Qoldady. Sóıtip, 2019 jyldyń kúzinde S.Seıfýllın atyndaǵy Qazaq agrarlyq ýnıversıtetiniń qoldaýymen jobamyzdy qaǵazǵa túsirip, «Samuryq Qazyna» qorynan qarajat alyp, jumysty bastap kettik.
- Halyqty kooperatıvke tartý úshin olardyń kózi jetetindeı bir naqty dálel nemese bir ustanym qajet bolǵan shyǵar?
- Kooperatıv jumysynda tórt prıntsıpti negizge aldyq. Birinshisi – qanaǵat. Ekinshi prıntsıp – jaýapkershilik pen abyroı. Kooperatıv pen aýyl turǵyndarynyń arasynda jasalatyn kelisimshart senimdi bolý úshin bergen ýádeni buljytpaı oryndaý qajet. Úshinshi prıntsıp – tehnologııany dáripteý. Bordaqylaý da, óriste ósirý de zamanaýı talaptarǵa saı bolýy shart. Tórtinshisi – aýyl turǵyny úshin tabysty ulǵaıtý múmkindiginiń bolýy. ıAǵnı, mal ótkizýmen ǵana shektelmeý. Ári qaraı, kooperatıvtiń kómegimen arzan nesıege qol jetkizip, oǵan qosymsha mal alyp kooperatıvtiń qyzmetin paıdalaný arqyly kiris kólemin eseleı berý. Bul endi aldaǵy kúnderimizge mańdaı túzegen temirqazyq josparymyz
