Kólik joldaryndaǵy qaýipsizdik: talap taǵy kúsheıtile me
Almaty qalasy, Jambyl, Almaty, Túrkistan jáne Jetisý oblystary jol-kólik apatynyń jıiligi jaǵynan aldyńǵy orynda tur. Negizgi sebeptiń biri – joldar men ınfraqurylymnyń jaǵdaıy. Statıstıka boıynsha jol-kólik oqıǵalarynyń 73%-y eldi mekenderde bolyp jatyr. Adam shyǵynymen bolǵan apattardyń tórtten bir bóligi jaıaý júrginshilerdi qaǵyp ketýmen baılanysty. Bul rette, qaıǵyly jaǵdaımen aıaqtalǵan oqıǵalardyń basym bóligi Almaty men Astana qalalarynda, sondaı-aq Jambyl, Almaty, Túrkistan, Mańǵystaý oblystarynda bolǵan. QazAqparat tilshisi elimizde joldardaǵy qaýipsizdikti arttyrý maqsatynda engizilýi kózdelip otyrǵan ózgerister týraly baıandaıdy.
Rettelmeıtin ótkelderde jol-kólik oqıǵalary 5 ese jıi bolady
Іshki ister mınıstriniń birinshi orynbasary Marat Qojaevtyń aıtýynsha, bıyl jol-kólik oqıǵalary 13 paıyzǵa, apat saldarynan jaralanǵan adamdar sany 16 paıyzǵa azaıdy.
«Rettelmeıtin jol ótkelderinde zardaptary aýyr jol-kólik oqıǵalary 5 ese jıi bolady. Elimizde tek 250 jerústi jáne jerasty jaıaý júrginshiler ótkeli bar. Mańǵystaý, Soltústik Qazaqstan jáne Ulytaý oblystarynda olar múldem joq. Qazir 1 myńnan astam baǵdarsham, 1,5 myń «keri sanaq» tablosyn, 25 myń jol belgisin ornatyp, 1 mln shaqyrymnan astam jol tańbasyn syzý qajet», - dedi mınıstrdiń orynbasary.
Marat Qojaev sapasyz joldyń kesirinen apatqa ushyraǵan júrgizýshilerdiń keıbiri memleketten kelgen shyǵyndy óndirip alǵanyn jetkizdi. Jol-kólik oqıǵasynyń sebebi joldyń jaǵdaıyna qatysty ekeni dáleldense, sonyń kesirinen júrgizýshide apattyń aldyn alýǵa múmkindik bolmasa, sotqa azamattyq negizde shaǵym túsire alady.
Atap aıqanda, qala syrtyndaǵy joldardaǵy jaǵdaı qıyn. Bul joldarda aýyr apattardyń kópshiligi jáne adam shyǵynymen bolǵan jaǵdaılardyń 50%-y bolyp jatady. Mundaı jol apattary Aqmola, Aqtóbe, Almaty, Atyraý, Jambyl, Soltústik Qazaqstan jáne Jetisý oblystarynda jıi tirkelgen.
«Keıingi jyldary zamanaýı magıstraldar salynyp jatyr. Bul óz kezeginde joldaǵy qaýipsizdikke ońtaıly áser etedi. Máselen, 15 jyl buryn jolda 4 myńnan astam adam qaıtys bolatyn, qazir osy kórsetkish 2 esege azaıdy. Al magıstraldyq joldardyń jekelegen ýchaskelerinde ólim-jitim 6 esege azaıdy. «Astana-Şýchınsk» tas jolyn birinshi sanatqa aýystyrǵannan keıin, jol-kólik oqıǵasynyń saldarynan bolatyn adam shyǵyny jylyna 75-ten 12-ge deıin tómendedi. Bul jumysty jalǵastyrý kerek», - dedi M. Qojaev.
Degenmen, elimizde birinshi sanattaǵy, ıaǵnı 4 jáne odan da kóp jolaqtary bar joldar tek 2 paıyzdy (148 myń km-den 3 myń km) qurap otyr. Basym bóligi eski standarttar boıynsha salynǵan. Olar eki jolaqty - eni 7 metrden aspaıdy. Negizi, 6 myń shaqyrymnan astam joldy ekinshi jáne úshinshi sanattardan birinshi sanatqa aýystyrýdy qamtamasyz etý qajet.
Úlken joldarda «ortasha jyldamdyq» júıesi iske qosyla ma?
Іshki ister mınıstrligi keıingi kezde zańnamaǵa «kóliktiń ortasha jyldamdyǵy» túsinigin engizip, bul júıeni úlken tas joldarda qoldaný kerek ekenin jıi aıtyp júr. Búgin Úkimet otyrysynda da qala mańyndaǵy joldarda «ortasha jyldamdyqty» asyrǵany úshin jaýapkershilik engizý usynyldy.
Jaqynda, «QazAvtoJol» ulttyq kompanııasy respýblıkalyq mańyzy bar kúre joldarda ruqsat etilgen jyldamdyqty jarııalaǵan bolatyn:
- I-a sanatty avtojoldarda ruqsat etilgen jyldamdyq saǵatyna 140 shaqyrymnan, al I-b sanatty joldarda saǵatyna 110 shaqyrymnan aspaıdy. Sonymen qatar, II jáne III sanatty joldarda ruqsat etilgen jyldamdyq 100 shaqyrym/saǵ (eger basqa shekteýler bolmasa).
Bul turǵyda, Kólik mınıstrligi jyldamdyq rejımi jıi buzylatyn jol ýchaskelerin atady. Kólik júrgizýshileri jyldamdyq rejımin jıi buzǵan 8 ýchaske anyqtaldy. Olardyń qatarynda «Astana-Şýchınsk», «Şýchınsk-Kókshetaý», «Astana-Pavlodar», «Qonaev-Taldyqorǵan», «Shymkent-Tashkent», «Shymkent-Qyzylorda», «Shymkent-Taraz» jáne «Taraz-Qaınar» joldary bar.
Endi «ortasha jyldamdyq» júıesine toqtalsaq, bıyl mamyr aıynda Іshki ister mınıstriniń orynbasary Igor Lepeha zańnamaǵa «kóliktiń ortasha jyldamdyǵy» túsinigi engizilýi múmkin ekenin aıtty.
«Qala syrtyndaǵy avtomobıl joldarynyń ýchaskelerinde «kólik qozǵalystyń ortasha jyldamdyǵy» sııaqty túsinik engizilmek. Bul júıeni qalanyń ishinde qoldanýǵa bolmaıdy, biraq avtomagıstraldiń ýchaskelerinde bul máseleni sheshýge bolady dep oılaımyn. Onyń ústine, elimizde aqyly joldardyń engizilgenin eskersek, qazirdiń ózinde joldyń boıynda kóptegen kamera bar. Eger olar bir júıege qosylsa, sondaı-aq zańnamada tıisti norma bolsa, onda jolda jyldamdyqty shamadan tys asyrý sııaqty ereje buzý derekterin anyqtaýǵa bolady», - dedi Igor Lepeha.
Eger bul joba engiziletin bolsa, ol tek úlken tas joldarda qoldanylady, qala ishinde qoldanylmaıdy. «Ortasha jyldamdyq» júıesi beınekameralar arqyly kóliktiń A núktesinen B núktesine deıin qansha ýaqytta jetkenin anyqtaıdy. Keıin avtokóliktiń osy aralyqta qandaı jyldamdyqpen júrgenin avtomatty túrde eseptep, ortasha jyldamdyǵyn shyǵarady. Eger esepteý barysynda jyldamdyǵy joǵary bolǵany anyqtalsa, onda ákimshilik jaýapkershilikke tartylady.
Qazir joldarda jol erejesin buzýdy avtomatty túrde tirkeıtin 22 myń kamera bar. Olar barlyq ereje buzý derekteriniń 50% tirkeıdi. Astana men Shymkentte bul kórsetkish 70 paıyzǵa jetkizildi. Alaıda, elimizdiń aýmaǵynda olardyń sany áli de jetkiliksiz. Ulytaý men Jetisýda jalpy 29 kameradan bar. Qostanaı (128), Aqmola (126), Batys Qazaqstan (109), Qyzylorda (97), Soltústik Qazaqstan (89) jáne Pavlodar (74) oblystarynda kamera sany 150-den az.
«Taksı júrgizýshiler tasymal talaptaryn kóp buzady»
Іshki ister mınıstriniń birinshi orynbasary Marat Qojaevtyń aıtýynsha, jol qaýipsizdigin qamtamasyz etýdegi taǵy bir problema jolaýshylardy zańsyz tasymaldaýshylarǵa (ındraıver, ıandeks taksı qyzmeti) qatysty. Taksıster paıda tabý úshin toqtaýsyz, uıqysyz jáne demalyssyz qalalar arasynda qatynaıdy. Jol qaýipsizdigi úshin bul – qaýipti. Keıbir kólikter tozǵan, uzaq jolǵa shydamaıdy. Taksı júrgizýshileri adamdardy tasymaldaýda jol erejeleri talaptaryn oryndamaıdy. Osy oraıda, mınıstrlik zańsyz tasymaldaıtyn qalaaralyq taksı júrgizýshilerine talapty kúsheıtpek.
«Internet-agregatorlardy paıdalanatyn jeke taksı júrgizýshilerin jolǵa shyǵar aldynda medıtsınalyq jáne kúndelikti avtokólikti tekserý, jylyna 2 ret - tehnıkalyq baıqaýdan ótý, sondaı-aq júrgizýshiniń rólde 8 saǵattan artyq otyrmaýyn qarastyrý kerek», - dedi M. Qojaev.
Keıingi 5 jylda elimizdiń avtokólik parki tórtten bir bólikke ósken. Bul rette, avtokólikterdiń jartysynyń paıdalaný merzimi 20 jyldan asyp otyr. Vedomstvo dereginshe, elimizde avtokóliktiń tehnıkalyq jaǵdaıyna tıisti baqylaý qamtamasyz etilmeı jatyr. Tekserý ortalyqtary «kommertsııalyq paıda» qaǵıdatyn birinshi orynǵa qoıǵan. Jyl basynan beri kóligin jóndemeı, qaýipsizdik talaptaryn elemeı jolǵa shyqqan 7,5 myń júrgizýshi jaýapkershilikke tartyldy. Osy máseleni eskere otyryp, Іshki ister mınıstrligi tehnıkalyq baıqaý stantsııasy operatorlarynyń jaýapkershiligin kúsheıtý kerek ekenin usyndy.
Jalpy, bıyl 8 aıda 5,5 mln-nan astam jol erejesin buzý deregi anyqtaldy. Sottar 9 myń júrgizýshini kólikti basqarý kýáliginen aıyrdy. 15 myń adam ákimshilik qamaýǵa alyndy. 215 myńnan astam jaıaý júrginshige aıyppul salyndy.
«Bul jaǵdaıǵa avtomektepterge qoıylatyn talaptardyń tómendeýi jáne júrgizýshilerdi daıarlaý sapasynyń tıisti deńgeıde bolmaýy yqpal etti. Osyǵan baılanysty Іshki ister mınıstrligi emtıhandardy qabyldaý Erejelerine túzetýler engizdi. Endi emtıhan tapsyrý protsesi onlaın translıatsııa arqyly baqylanady. «Avtomektep» aqparattyq júıesinde oqyp júrgenderdi mindetti tirkeý normasy engizildi. Osylaısha, tizimderdi túzetý múmkindigi joıyldy», - dedi Іshki ister mınıstriniń birinshi orynbasary.
Aıtpaqshy, túzetýlerdiń ekinshi paketi ázirlendi. Daıyndyq kýrstaryn aıaqtaý týraly kýálikterdi jáne medıtsınalyq anyqtamalardy elektrondy nusqaǵa kóshirý josparlanǵan.
«Kólik júrgizý mádenıeti men tártip deńgeıi tómen»
Joldaǵy apattardy azaıtý máselesi búgin Úkimet otyrysynda da sóz boldy. Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov kólik rýlindegi júrgizýshilerdiń mádenıeti tómendigin tilge tıek etti. Qozǵalys qaýipsizdigin qadaǵalaý turǵysynda kemshin tustar baryn alǵa tartty.
«Áli de elimizdiń kúre joldarynda kúnine orta eseppen 5-6 adam qaza tabady. Ár tsıfrdiń artynda qanshama jannyń ómiri men densaýlyǵy tur. Ókinishke qaraı, bizde kólik júrgizý mádenıeti men tártip deńgeıi tómen. Biz joldaǵy quqyq buzýshylyqtar úshin qylmystyq jáne ákimshilik jaýapkershilikti qatańdatyp kelemiz. Soǵan qaramastan, polıtsııa jolda kólikti mas kúıinde basqarǵan jáne buryn kólik júrgizý quqyǵynan aıyrylǵan myńdaǵan júrgizýshini ustap keledi. Árıne, mundaı zań buzýshylarǵa barynsha qatań shara qoldaný kerek. Joldaǵy qozǵalys qaýipsizdigin baqylaý júıesindegi jaǵdaı da máz emes. Beınekameralar men basqa da tehnıkalyq quraldardy tolyq paıdalaný múmkin bolmaı otyr. Keı jerlerde olar jetispeı jatsa, keı jerde múldem jumys istemeıdi. Eldi mekenderdegi kameralar sanyn kóbeıtken jón, al respýblıkalyq mańyzy bar avtojoldarda apparattyq-baǵdarlamalyq keshenderdi belsendi paıdalaný kerek», - dedi Úkimet basshysy.
Premer-Mınıstr Kólik mınıstrligine «Atameken» palatasymen birlesip, jekemenshik taksıdiń, ásirese qalaaralyq baǵyttardaǵy taksı qyzmetin retteý jóninde qosymsha sharalar qabyldaýdy tapsyrdy.
«Dál osy tasymaldaýshylar kóbinese jol júrý erejelerin elemeıdi jáne apattyq jaǵdaılarǵa sebepshi bolyp jatyr. Sondaı-aq, kólik quraldaryn tehnıkalyq tekserýden ótkizý sapasyn tıimdi baqylaý mehanızmin ázirleý qajet. Óńir ákimdikteri qaýipsiz jol ınfraqurylymyn qamtamasyz etý, kameralardyń sanyn kóbeıtý jóninde qosymsha sharalar qabyldaýy tıis», - dedi Álıhan Smaıylov.
