Qyzylordadaǵy saıajaı turǵyndaryn ne mazalaıdy
QYZYLORDA. KAZINFORM — Bıyl Qyzylorda qalasynyń bas jospary qaıtadan bekitiledi. Oǵan qala mańyndaǵy saıajaılar da qosylmaq. Zańdy mártebesin ıelengesin saıajaılardyń ınfraqurylymy jandana túsedi degen úmit bar.
Keńes kezeńinen beri sanamyzda saıajaı — qala turǵyndarynyń kóktemnen kúzge deıin egin egip, ony kútip-baptaý, ósirý, jınaý jumystaryna arnalǵan jer degen túsinik qalyptasqan. Zańynda solaı.
Alaıda keńes odaǵy qulaǵasyn tirshiligi turalaǵan aýyldardan qalaǵa qaraı aǵylǵan aǵaıynnyń sanynda shek bolǵan joq. Talaıy qalada turaqtap qaldy.
Basqa amal bolmaǵasyn kóbi qala syrtyna qonystandy. Búginde olar bir qaýym elge aınaldy. Kazinform tilshisi Qyzylorda qalasyndaǵy saıajaılardy aralap, turǵyndardyń túıtkiline qulaq túrdi.
Almagúl Tólenova 14 jyldan beri otbasymen «Edelveıs» saıajaıynda turady. Aıtýynsha, munda 12-13 shaqty kóshe, 500-ge jýyq adam bar.
— Biz kelgende jaryq ta, sý da joq edi. Eshqandaı jaǵdaı jasalmaǵan. Ákimdiktiń tabaldyryǵyn tozdyryp júrip jaryq qostyrdyq, on jyl ótkesin aýyzsý jetti. Soǵan deıin laı sý iship keldik. Aıaqsý túıtkili áli sheshimin tapqan joq. Turǵyndar óz aqshasyna satyp alǵan motordy paıdalanyp otyr. Qala ákimdigi bıyl elektrli nasos ornatyp beremiz dep sendirdi. Marshrýt qatynap tur, endi sonyń baǵytyn kóbeıtse jaqsy bolar edi. Biz úshin eń ózekti másele — gaz ben jol. Jaýyn jaýǵan kúni kóshemiz mıbatpaqqa aınalady. Ásirese, balalarǵa obal, aıaq kıimniń sory. Ot jaǵamyz, qaıta-qaıta otyn, kómir alý da ońaı emes, qaltamyz tesiletin boldy, — deıdi «Edelveıs» saıajaı birlestiginiń tóraıymy Almagúl Tólenova.
Saıajaıdan dańǵaradaı úı salyp alǵandar ári-sári kúıde. Erteńi qalaı bolar eken dep ýaıymdaıdy. Qanshama mıllıonnyń úıin sataıyn dese, tıyn bop qalaıyn dep tur.
Keıbir turǵyndar otyn men kómirdi qaltasy kótermegesin qys boıy óz úıiniń esigine qulyp salyp, qala ortalyǵynda páter jaldap turýǵa májbúr.
— Ókinishke qaraı kórshilerimiz solaı lajdaıdy. Keıbir turǵyndar úıin jylytý úshin solıarka paıdalanady. Onyń ózi pálenbaı som. Úıimiz úlken bolǵasyn jylý maýsymynda ot jaǵýǵa 250-300 myń teńgedeı aqsha ketedi. Gaz bolǵanda eki ese arzanǵa túser edi, — dedi saıajaı turǵyny Álııa Musaeva.
Qarańǵy tússe, «Edelveıs» kóshelerinde júrý qıyndaıdy. Jaqynda jaryq baǵanalary ornatylǵanmen jarqyrap turǵan bireýi joq.
— № 264 mekteptiń tasymal kóligi keledi. Ol alysta kútip turady, balalar oıdym-oıdym jolmen jaýyn-shashyndy kúni batpaqqa bylǵanyp jetedi. Qala ákimi saıajaılar qalanyń bas josparyna engiziletinin, sodan keıin máselelerdi sheshý úshin Úkimetten qarajat suraýǵa bolatynyn aıtty. Biraq ol qashanǵa deıin sozylady, bilmeımin. Oblys ákimdigine tıip tursaq ta gaz jetpegen. Biz quddy bir syzdaýyq sııaqtymyz, — deıdi Álııa Musaeva.
«Sabalaq-Qyzylorda» qoǵamdyq birlestiginiń tóraıymy Gúlsánim Aýkenova 20 jyldan bergi qonysy, bes saýsaǵyndaı biletin «Sabalaqtyń» jaıyn qozǵady.
— Odan beri podstansalar, beton baǵandar qoıyldy. Elektr jelileri tartyldy. Qoǵamdyq kólik máselesi sheshildi. Degenmen, halyq sanynyń ósýine baılanysty talap-tilegimiz kóbeımese, taýsylǵan joq. Qazir «Sabalaqta» 100-ge tarta kóshe bar. Turǵyndar shala-jansar bitken nemese áli túren salynbaǵan tirlikter týraly únemi jetkizip otyrady. Sanaýly ǵana kóshede jaryq bar. Kent ákimi bıyl barlyq kóshe qamtylady dep ýáde berdi. Gaz keletin kúndi kútip júrmiz, ázirge ot jaǵamyz, — dedi ol.
Kóptiń máselesin alǵa tartyp jergilikti ákimdikke habarlastyq.
— «Sabalaq», «Edelveıs», «Eńbek» saıajaılary aýyzsý jáne elektr jelisimen qamtylǵan. Gaz jelisine qosý boıynsha «Dosstroıproekt» kompanııasy óz demeýshiligi esebinen joba ázirlep jatyr. «Sabalaq» saıajaıyn gazdandyrý jobasynyń jalpy quny — 3 mlrd teńge, joba 3 kezeńnen turady. Merdiger — «Syrenergogazstroı» seriktestigi. 2025 jylǵa bólingen qarajat — 200 mln teńge. Qazirgi kezde 34 shaqyrym gaz jelisi júrgizildi. Qajetti qarajat úshin bıýdjettik ótinim berildi. Aldaǵy ýaqytta tıisti jumystar atqarylady, — dedi Qyzylorda qalalyq qurylys bóliminiń basshysy Jeńisbek Faızýllaev.
Jyl basynda jýrnalısterge ótken jyldyń qorytyndy esebin bergen qala ákimi Nurjan Ahatov halyq ıgiligi jolyndaǵy sharýalardyń biri — eldi mekenderdi tolyq gaz jelisimen qamtý ekenin atap ótti.
— Búgingi kúni 3,1 mlrd teńgege «Sabalaq» saıajaıyn jáne 631 mln teńgege qalada «kógildir otyn» jelisi júrgizilmeı qalyp qoıǵan shaǵyn aýdandardy gazdandyrý isi jalǵasady. Endigi kezekte Qyzylózek aýyldyq okrýgi men Birqazan eldi mekenin gazdandyrý negizgi josparǵa engiziledi. Osy tusta aıta ketkenimiz jón, bıyl shaharymyzdyń bas jospary qaıta bekitiledi. Ol qala janyndaǵy saıajaılardy qamtıdy. Basty qujatqa súıene otyryp, biz «Edelveıs», «Eńbek», «Orbıta» sekildi saıajaılarǵa da gaz jelisin júrgizýdi josparlap otyrmyz, — dedi Nurjan Ahatov.
Sońǵy jyldary saıajaı jáne baý-baqsha sharýashylyqtaryn odan ári damytý máselesi Úkimette de kóterilip júr.
AShM jer resýrstaryn basqarý komıteti saıajaı turǵyndaryn aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirý emes, kommýnaldyq-ınjenerlik jáne áleýmettik ınfraqurylym máseleleri, sonyń ishinde sý qubyry jelileri men sorǵy stantsııalaryn ornatý, kireberis joldar, elektrmen jabdyqtaý jáne basqa da máseleler alańdatatynyn alǵa tartyp otyr.
— Oǵan qosa saıajaı ýchaskelerine aýyldyq eldi meken mártebesin berý nemese olardy jaqyn ornalasqan eldi mekenderge qosý syndy saýaldar tolǵandyrady. Sebebi túsinikti. Óıtkeni turǵyndar qazirgi ýaqytta saıajaı aýmaqtaryn turaqty turatyn jer retinde qabyldaıdy jáne tıisinshe qajetti jeńildikterdi talap etedi, — dedi komıtet tóraǵasynyń orynbasary Dáýlet Bıjanov byltyr Parlament májilisinde JSDP fraktsııasy uıymdastyrǵan «Saıajaı massıvteriniń máseleleri» atty jıynda.
Májilis depýtaty Naýryz Saılaýbaıdyń aıtýynsha, elimizdegi saıajaılardy meken etkender sany 354 myńnan asady.
— Ásirese, iri qalalardyń mańyndaǵy keńestik dáýirden beri saqtalyp kele jatqan saıajaılarda qazir kúrdeli áleýmettik máseleler shoǵyrlanǵan. Ondaǵy burynǵy saıajaılyq shaǵyn baspanalardyń keıbiri záýlim úıge aınaldy. Baıqasaq, bul kádimgideı bir qaýym el ekenin bildiredi. Saıajaı turǵyndarynyń sany jyl saıyn ósip kele jatqanyn da bilemiz. Saldarynan mundaǵy máseleler de arta beretini anyq, — deıdi depýtat.
Elimizde saıajaı jáne baý-baqsha sharýashylyǵyn damytýdyń 2024-2030 jyldarǵa arnalǵan jol kartasy ázirlengen. Qujatqa sáıkes sonyń alǵashqy eki jylynda saıajaılarda tolyqtaı túgendeý júrgizilip, alaptardyń shekarasy aıqyndalady.
Odan bólek, saıajaılarǵa qajetti áleýmettik nysandar esepke alynbaq. Sodan keıin tujyrymdaǵa saı damytý isi qolǵa alynady.
Buǵan deıin Atyraýdaǵy saıajaı turǵyndary da ınjenerlik ınfraqurylym máselesi sheshimin tappaǵanyn jıi kóteretinin jazǵanbyz.
