Qyzylordada kóne qalalardan Saq jaýyngeri men Syǵanaq hanshaıymy tabyldy
Qyzylorda oblysyndaǵy Shirik-Rabat jáne Syǵanaq qalashyqtarynan tabylǵan Saq jaýyngeri men Syǵanaq hanshaıymy rekonstrýktsııalarynyń tanystyrylymy ótti, dep habarlaıdy Kazinform.
2004-2005 jyldarda «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda Shirik-Rabat qalashyǵyna arheolog-ǵalym Joldasbek Qurmanqulovtyń jetekshiligimen júrgizilgen ekspedıtsııa nátıjesinde Saq jaýyngeri tabylǵan. Qabirden er adam múrdesimen birge uzyndyǵy 1 metrden asatyn, saby aǵashpen qaptalǵan semser, beldiktiń qaldyqtary, qanjar synyǵy, parfıandyq jazýy bar qysh qumyra-kónek, hosh ıistendirgish kýlttik buıymy, ártúrli pishindegi altyn japsyrmalar kózge tústi.
Elge belgili restavrator Qyrym Altynbekov «Shirik-Rabat saq jaýyngeri» rekonstrýktsııasyn jasap shyqty. Músin Shirik-Rabatta jerlengen adamnyń boıynyń uzyndyǵyna sáıkes jasalǵan. Artefaktiler ejelgi órkenıettiń materıaldyq jáne rýhanı mádenıetinen maǵlumat beredi.
Atap aıtqanda, olardyń qatarynda saqtardyń ań stıli negizinde jasalǵan 2388 altyn japsyrma, 7 altyn jalatylǵan jebeniń ushy, tas monshaqtar bar. Músin qoǵamda belgili bir mártebege ıe, bedeldi adamnyń statıkalyq senimdi keıpinde beınelengen.
«Syǵanaq hanshaıymy – Altyn Orda kezeńindegi Uly dalany mekendegen aqsúıek áıeldiń obrazy. Syǵanaq hanshaıymy 2019 jyly ortaǵasyrlyq Syǵanaq qalashyǵyna Qoja Ahmet ıAsaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıteti men Ózbekstandaǵy Ortalyq Azııa halyqaralyq ınstıtýty birlese júrgizgen arheologııalyq qazba jumystary kezinde Syǵanaqtyń №3 qazba nysanynan (saǵana) tabylǵan. Kesenede sán-saltanatymen jerlengen áıel adamnyń qańqasymen qatar marjan kózdi altyn syrǵalar, kógildir aqyq kózdi tsılındr formasyndaǵy boıtumar, tamshy formasyndaǵy túımeler jáne marjan monshaqtar tabyldy», – deıdi Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda ýnıversıteti, Arheologııa jáne etnografııa ǵylymı ortalyǵynyń jetekshisi, PhD Ázilhan Tájekeev.
«Syǵanaq hanshaıymy» rekonstrýktsııasy Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda ýnıversıteti, Arheologııa jáne etnografııa ǵylymı ortalyǵynyń jetekshisi, PhD Á.Tájekeev pen qazba avtory, Ózbekstan Respýblıkasyndaǵy ıA.Gýlıamov atyndaǵy arheologııa ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri A.Iskendırovanyń ǵylymı jetekshiligimen jasaldy. Rekonstrýktsııa músinin jáne altyn men qoladan jasalǵan áshekeı buıymdaryn T.Júrgenov atyndaǵy ulttyq óner akademııasy mamandary jáne ónertaný ǵylymdarynyń magıstri A. Nazarovtyń jetekshiligimen oryndaldy.
«Syǵanaq hanshaıymy» rekonstrýktsııasynyń kıimderiniń materıaldary Úndistan jáne Birikken Arab Ámirlikterinen arnaıy tapsyryspen alynǵan. Qazirgi ýaqytta Tatarstandaǵy mamandardyń tarapynan HІÚ-HÚ ǵǵ. Altyn Orda kezeńindegi kıimniń úlgisimen (bas kıim, kóılek, etik t.b.) tigilgen.
Bıyl altyn kıimdi «Shirik-Rabat saq jaýyngeri» men altyn áshekeıli «Syǵanaq hanshaıymy» rekonstrýktsııalary Qyzylorda oblysynyń ákimi Nurlybek Nálibaevtyń qoldaýymen jasaldy. Aldaǵy 8-9 jeltoqsanda Astana qalasyndaǵy ótetin Qyzylorda oblysynyń mádenıet jáne óner kúnderi aıasynda «Syr eli – Túrki órkenıetiniń besigi» taqyrybyndaǵy kórmesinde altyn adamdar kollektsııasy halyq nazaryna usynylady.
Eske salsaq, Qyzylorda oblysynda Saýysqandyq shatqalyndaǵy petroglıfter qorshalyp, qorǵaýǵa alynady.
