Qytaılyq matematık áıel 100 jyldyq esepti sheshti
ASTANA. KAZINFORM - Qytaılyq matematık áıel Van Hýn 100 jyldan astam ýaqyt boıy sheshimin tappaǵan úsh ólshemdi keńistiktegi Kakeıa gıpotezasyn sheshti. Bul mańyzdy ǵylymı jetistik matematıkti álemdegi eń qýatty jáne tanymal áıel matematıkterdiń birine aınaldyrdy, dep habarlaıdy ESNS.SN.
Kakeıanyń gıpotezasyn 1917 jyly japon matematıgi Soıtı Kakeıa jasap shyǵardy, ol sheksiz jińishke ıne aınalǵanda óristiń qanshalyqty keń bolatynyn jáne onyń geometrııasy men keńistik ólshemderinde qandaı ózgerister bolatynyn zerttedi. Gıpoteza buryn bir jáne eki ólshemdi keńistikte dáleldendi, biraq úsh ólshemdi keńistiktegi másele bir ǵasyrdan astam ýaqyt boıy sheshilmeı qaldy.
Brıtandyq Kolýmbııa ýnıversıtetinen Van Hýn jáne onyń áriptesi Djoshýa Zal 127 bettik qaǵazda osy kúrdeli matematıkalyq esepti ázirledi. Bul dáleldemelerdi praktıkalyq qoldaný krıptografııada, symsyz baılanysta jáne derekterdi vızýalızatsııalaýda jańa múmkindikterdi damytýda kóp jumysty jeńildetedi.
Van Hýnnyń dáleli dúnıe júzindegi ǵylymı qaýymdastyqtyń nazaryn aýdardy jáne Filds syılyǵynyń laýreaty Terens Tao onyń jumysyn joǵary baǵalady. Sonymen qatar, Van Hýnnyń eki túrli ǵalymmen jáne uqsas jas matematıktermen birge tamasha óner kórsetýi oǵan Filds syılyǵyna úmitker bolýǵa múmkindik beredi.
Van Hýn Qytaıdyń Gýılın qalasynda dúnıege kelgen, Pekın ýnıversıtetin bitirgen. 16 jasynda ol Ulttyq kolledjge túsý emtıhanynda 653 ball jınap, keıin matematıkaǵa aýysty. Matematık Larrı Gýttyń jetekshiligimen Massachýsets tehnologııalyq ınstıtýtynda zertteýin jalǵastyrdy. 2023 jyldan beri Van Hýn Nıý-Iork ýnıversıtetiniń Courant Institute of Mathematical Sciences-tiń dotsenti.
Van Hýnnyń jetistikteri tarıhtaǵy eń mańyzdy bastamalar men mańyzdy matematıkalyq máselelerdiń biri bolyp tabylady jáne nátıjesinde onyń matematıkalyq jumystarynyń halyqaralyq mańyzy zor. Qytaı ǵalymynyń bul kúsh-jigeri tek matematıkterge ǵana emes, sonymen birge búkil ǵylym men tehnıka salasyndaǵy eksperımentterge jol ashýǵa kómektesedi.
Eske sala keteıik, Qytaılyq robot álemde eń alǵashqy bolyp salto jasady.