Kıiktiń 20 paıyzyn paıdalansaq, tek etinen $2,5 mlrd tabys tabýǵa bolady — ǵalym
ASTANA. KAZINFORM — Búgin Parlament Májilisinde kıik popýlıatsııasyna qatysty taqyrypty talqylaý kezinde kıikterdi jartylaı bostandyqta ósirý tehnologııasyn engizý usynyldy.
Májilistegi Agrarlyq máseleler komıtetiniń keńeıtilgen otyrysynda Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnıkalyq ýnıversıtetiniń ǵylym jónindegi prorektory, bıologııa ǵylymdarynyń doktory Áljan Shámshidin kıikke qatysty jasalǵan zertteýler jóninde túsinik berdi.
— Eń negizgi zertteýlerimizge toqtalsaq, 2023 jyly Ǵylym mınıstrliginiń granty boıynsha tıisti jumys atqaryldy. Osy oraıda parazıttik arýlar zertteldi. Moniezia expanza qozdyrǵyshy 63,34% kıikten shyqty, ıaǵnı osy zertteý daladaǵy kıikterge qatysty jasaldy. Sonymen qatar, echinococcus granulosus larvae qozdyrǵyshy 16,66 paıyzynda, soenurus cerebralis — 18%, nematodirus spathiger 64 paıyzynda kezdesti. Bul neni bildiredi? Parazıtarlyq aýrýlardyń qozdyrǵyshtary bar ekenin baıqatyp otyr. 4 mln kıik elimizdiń Batys Qazaqstan óńirinde jaıylyp júrse, aldaǵy qysta ne bolady? Daladaǵy kıiktiń tabıǵı ólimi 16-25 paıyz aralyǵynda. 4 mln kıiktiń 20 paıyzy ólse, kóktemde 800 myń kıik óleksesin qalaı jınastyramyz? Bul óz kezeginde túrli aýrýlardyń oshaǵyna aınalýy múmkin. Atalǵan máseleni eskere otyryp, Úkimetke kıikti turaqty paıdalanýdy (etin, terisin) usynǵymyz keledi. Óıtkeni qazir qolǵa almasaq, erteń boı bermeı ketedi, — dedi ǵalym.
Onyń aıtýynsha, kıikterdi jartylaı bostandyqta ósirý tehnologııasyn engizý kerek.
— Eger 4-5 mln kıiktiń jyl saıyn 20 paıyzyn paıdalanýǵa bersek, tek ettiń ózinen 2,5 mlrd AQSh dollaryna jýyq tabys alýǵa bolady. Al ishegi men ózge de ishki ónimderinen 1 mlrd dollar tabys túsedi. Sonymen qatar, farmatsevtıkalyq baǵytta da zor múmkindik bar, — dedi Áljan Shámshidin.
Budan buryn habarlanǵandaı, búgin Májilistegi Agrarlyq máseleler komıtetiniń keńeıtilgen otyrysynda kıiktiń egis alqaptary men shabyndyqtardy taptap ketýinen Batys Qazaqstan jáne Aqmola oblysynyń fermerleri men aýyl turǵyndary zardap shegip jatqany aıtyldy.