«Kıeli Shyǵys», «Qonaqjaı otbasy»: ShQO-da jazda oqýshylarǵa arnalǵan qandaı jobalar qolǵa alynǵan
ÓSKEMEN. KAZINFORM — Shyǵys Qazaqstan oblysynda jazǵy demalys kezinde mektep oqýshylarynyń jan-jaqty bilimin arttyryp, túrli daǵdylaryn jetildirý úshin talaı joba iske asyrylyp jatyr. Sonyń ishindegi eń ereksheleri — «Kıeli Shyǵys» pen «Qonaqjaı otbasy».
Áýeli «Qonaqjaı otbasy» jobasynan bastaıyq. Bul joba 2023 jyly qolǵa alynǵan. Ondaǵy maqsat — balalarǵa qazaq tilin úıretý. Sóıtip, balalar aýylǵa baryp, tildik ortaǵa endi. Ol úshin Katonqaraǵaı aýdanyndaǵy Katonqaraǵaı, Órel jáne Berel, Jambyl aýyldary tańdap alynǵan. Oqýshylarǵa ólkeniń tarıhyn, qazaq halqynyń salt-dástúrlerin bilýge, halyq aspaptarynda oınaýǵa, jergilikti kórikti jerler men tarıhı eskertkishterge barýǵa múmkindik beretin baǵdarlama da daıyndaldy.
Qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń barlyq sharasy oılastyrylǵan. Balalardy qabyldaǵan ár otbasy muqııat tekserýden ótti. Jobada belgili birtildik bilimi men sózdik qory bar 12-den 14 jasqa deıingi balalar qatysty. Árbir bala úshin qabyldaýshy otbasyna 180 myń teńgeden tólendi.
2024 jyly joba jalǵasyn tapty. 15 maýsymnan 30 maýsym aralyǵynda iske asyrylǵan jobaǵa 2 aýdan jáne Rıdder qalasy qatysty. Ondaǵy 6 aýyldaǵy 50 otbasy 120 oqýshyny qabyldaǵan. Balalar tildi meńgerip, burynǵyǵa qaraǵanda áldeqaıda erkin sóıleı bastady.
ShQO Bilim basqarmasynyń málimetine súıensek, óz nátıjesin kórsetip jatqan «Qonaqjaı otbasy» jobasy osy jyly da úzilmeıdi.
— Jazǵy demalys kezinde «Qonaqjaı otbasy» jobasy óz jumysyn jalǵastyrady. Bıyl joba aýqymy keńeıip, úsh aýdannyń (Katonqarǵaı, Úlken Naryn, Shemonaıha) alty eldi mekenin qamtıtyn bolady. Baǵdarlamaǵa 62 otbasy qatysyp, 130 bala qazaq tilin, 10 bala orys tilin tolyqtaı tildik ortada meńgerýge múmkindik alady, — deıdi basqarma basshysy Innesa Chernysheva.
Al «Kıeli Shyǵys» jobasy 2025 jyly birinshi ret qolǵa alynyp otyr. Bul joba óńirdiń mádenı jáne tarıhı murasymen tanystyrýdy, balalardyń týǵan jerge degen súıispenshiligin arttyrýdy maqsat etedi.
Sonyń aıasynda oblystyń tarıhı eskertkishterimen tabıǵaty tamasha jerlerin qamtıtyn oqý-tanymdyq týrıstik marshrýttar ázirlengen. Oǵan 200-ge jýyq oqýshy qatysady. Baǵdarlama 7-10-synyp oqýshylaryna arnalyp, qatysýshylar Shyǵys Qazaqstannyń ár aýdanynan jınaqtalady.
Joba aıasynda arheologtar men ólketanýshylardyń qatysýymen Berel qorǵandaryna jáne basqa da kóne nysandarǵa ekskýrsııalar, týrızm negizderine arnalǵan sheberlik saǵattar (palatka tigý, karta jáne kompaspen jumys isteý, bastapqy alpınızm daǵdylary) ótkiziledi. Qazaq halqynyń tarıhy, dástúrli óner men folklormen tanysý, ınteraktıvti sabaqtar syndy mádenı-tanymdyq bólimde oılastyrylǵan. Tabıǵatty qorǵaý jumystary, aǵash otyrǵyzý, ekojúıelerdi baqylaýdan qurylǵan ekologııalyq baǵyt ta bar.
— Joba oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtip, otansúıgishtik pen tabıǵatqa degen qurmetti qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan. Oblys ákimi Nurymbet Saqtaǵanov bul bastamanyń bolashaqta turaqty balalar-jasóspirimder týrızm qozǵalysynyń negizine aınalýy múmkin ekenin atap ótti. Ekspedıtsııalarǵa tájirıbeli gıdter, pedagogter, ekologtar jáne medıtsına qyzmetkerler qatysady. Jobaǵa ulttyq parkter men ólketaný uıymdary da qoldaý bildirip otyr, — deıdi Innesa Chernysheva.
Onyń aıtýynsha, jalpy Shyǵys Qazaqstanda oqýshylardyń 99,9 paıyzy jazǵy demalyspen qamtylady.
— Jazǵy demalys kezeńinde mektep oqýshylarynyń basym bóligi — 93 564 bala túrli demalys jáne saýyqtyrý sharalarymen qamtylmaq. Oblys boıynsha 1-10-synyp aralyǵynda 93 631 oqýshy bar. Bıyl jazǵy demalysty uıymdastyrýǵa jergilikti bıýdjetten 634,5 mln teńge bólinip otyr. Onyń ishinde 119,2 mln teńge — materıaldyq-tehnıkalyq bazany jóndeýge jáne nyǵaıtýǵa, 364,1 mln teńge — kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardan shyqqan balalarǵa joldama satyp alýǵa baǵyttalǵan, — deıdi ShQO Bilim basqarmasynyń basshysy.
Kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardyń 9 506 balasy — jazǵy demalysyn arnaıy lagerlerde ótkizedi. Óńirdegi lagerlerdiń jalpy sany — 485. Onyń ishindegi qala syrtyndaǵy 12 lagerde — 10 087, mektep janyndaǵy 270 lagerde — 23 120, 204 beıindik alańda — 60 357 bala demalady.
Lagerlerde 1230 tárbıeshi men tálimger, 1224 qosymsha bilim berý pedagogi jumys isteıdi. Sondaı-aq 250 medıtsına qyzmetkeri demalys maýsymy boıy balalardyń qaýipsizdigi men bos ýaqytyn uıymdastyrýmen aınalysady. Budan bólek, óńir oqýshylary Almatydaǵy «Bóbek», Şýchınsk pen Qonaev qalalaryndaǵy «Baldáýren» ulttyq bilim berý jáne saýyqtyrý ortalyqtarynda demalý múmkindigine ıe bolady.